Fallen Stars: Πεφταστέρια του Θρύλου, του Φανταστικού και του Παραμυθιού

Πεφταστέρια… Ποιος δεν έχει ξενυχτίσει κάποια καλοκαιρινή νύχτα, σε σκοτεινές αμμουδιές υπό τη μελωδία των αόρατων κυμάτων, ή χαμένος στο απαλό θρόισμα του ανέμου σε απόμακρα δάση, βυθισμένος στο ουράνιο όραμα - αναμένοντας μια κατάδυση στο παρελθόν της ζωής κάποιου άστρου, λίγο πριν σβήσει για πάντα και καρτερώντας την κατάλληλη στιγμή να εκφράσει κάποια ανείπωτη ευχή;

Ένα κλάσμα του δευτερολέπτου. Τόσο διαρκεί για τον άνθρωπο η πτώση ενός άστρου απ’ το ουράνιο βασίλειο ως τα τάρταρα της ανυπαρξίας. Κι όμως αυτό το κλάσμα είναι και ήταν αρκετό για να εξάψει την περιέργεια των ανθρώπων απ’ την αρχαιότητα ως και σήμερα. Απ’ όταν ο Ελληνο-Ρωμαίος αστρονόμος Κλαύδιος Πτολεμαίος έγραψε πως τα αστέρια πέφτουν όχι από δική τους βούληση κι επιθυμία, μα γιατί τότε είναι που οι θεοί ξεμυτούν απ’ τα ουράνια και κοιτάζουν τους ανθρώπους, ρίχνοντας τα άθελα τους σε εμάς. Απ’ όταν οι Αρχαίοι Έλληνες έτρεφαν την άποψη πως τα πεφταστέρια είναι οι ανθρώπινες ψυχές που καταδύονται στον Άδη κι απ’ όταν αργότερα οι Χριστιανοί τα έβλεπαν με δέος, πιστεύοντας πως ήταν έκπτωτοι άγγελοι. Έως και σήμερα, που η ανθρώπινη φαντασία εξακολουθεί να αναδεικνύει τα πεφταστέρια σε ήρωες του θρύλου, του φανταστικού και του παραμυθιού.

Στην Αρχαία Ελληνική Μυθολογία συναντούμε την Αστερία, την Τιτανίδα θεότητα των πεφταστεριών, καθώς και όλων των προφητειών της νύχτας, της ονειρομαντείας και της αστρολογίας. Σύμφωνα με μία εκδοχή του θρύλου, ύστερα απ’ την «πτώση» των Τιτάνων, ο Δίας κυνήγησε ανελέητα την Αστερία, ενώ σύμφωνα με κάποια άλλη εκδοχή ήταν η υπερβολική αγάπη του Δία που έκανε την Αστερία να δραπετεύσει. Και στις δύο εκδοχές όμως, για να ξεφύγει, η Αστερία μεταμορφώθηκε σε πουλί κι έπεσε απ’ τον ουρανό σαν πεφταστέρι, για να μετατραπεί κατά τη σύγκρουσή της με τη θάλασσα σ’ ένα νησί. Αυτό το νησί εντοπίστηκε από τον Οβίδιο (43 π.Χ. –17/18 μ.Χ.) στις Μεταμορφώσεις του ως η σικελική νησίδα Αστερία, γνωστή σήμερα ως Ortygia, ενώ από τον Καλλίμαχο (310/305–240 π.Χ.) ως η ελληνική Δήλος, όπου αργότερα η αδερφή της Αστερίας, Λητώ, βρήκε καταφύγιο και γέννησε τον Απόλλωνα και την Αρτέμιδα.

Άλλο ένα πεφταστέρι του θρύλου είναι ο Enkidu, ο γενναίος σύντροφος του Gilgamesh στο επικό Ακκαδικό ποίημα Epic of Gilgamesh. Σύμφωνα με την ιστορία, οι άνθρωποι υπέφεραν απ’ τη λυσσαλέα μανία του Gilgamesh και προσευχήθηκαν στους θεούς για λύτρωση. Τότε, η θεά της δημιουργίας Aruru δημιούργησε μια εικόνα στο νου της και με νερό και πηλό την έπλασε, αφήνοντας την ύστερα να πέσει απ’ τα ουράνια. Τούτο το πεφταστέρι ήταν ο Enkidu, ένα πλάσμα γενναίο, με σώμα τριχωτό και σκληροτράχηλο και μαλλιά μακριά και κυματιστά. Ο Gilgamesh, προικισμένος με το χάρισμα της ονειρομαντείας είδε ένα όνειρο: Ήταν νύχτα και περιδιάβαινε ανάμεσα στους νεαρούς ήρωες κάτω απ’ τον ξάστερο ουρανό όταν ένα πεφταστέρι, ένας μετεωρίτης, έπεσε μπροστά του. Προσπάθησε να τον σηκώσει μα ήταν υπερβολικά βαρύς. Οι άνθρωποι το πλησίασαν κι άρχισαν να το λατρεύουν, ενώ ο ίδιος ο Gilgamesh ένιωσε γι’ αυτό μια ανεξήγητη έλξη. Δένοντας το τότε με σχοινιά, ο Gilgamesh το μετέφερε στη μητέρα του, Ninsun, η οποία ονόμασε τούτο το πεφταστέρι αδερφό του.

Ανάμεσα στους ποικίλους θρύλους των κατά τόπους ιθαγενών με πρωταγωνιστές αστέρια, συναντούμε την προφορική ιστορία με τίτλο Fallen Star. Σύμφωνα με το θρύλο της φυλής Cheyenne, κάποτε δυο κορίτσια ατένιζαν τα αστέρια, όταν το ένα τους εντόπισε το πιο φωτεινό άστρο σ’ όλο τον ουρανό κι εξέφρασε την επιθυμία της να το παντρευτεί. Την επόμενη ημέρα, η ίδια κοπέλα είδε έναν ακανθόχοιρο να σκαρφαλώνει σε ένα δέντρο κι αποφάσισε να τον βοηθήσει να κατέβει. Κι όμως όσο κι αν σκαρφάλωνε, ο ακανθόχοιρος σκαρφάλωνε ψηλότερα, ώσπου και το ίδιο το δέντρο πάνω στο οποίο βρισκόταν άρχισε να ψηλώνει. Όταν το δέντρο πια σταμάτησε, η κοπέλα βάδισε πάνω στον ουρανό για ν’ αντικρίσει τον Brightest-Star, το πιο φωτεινό αστέρι που είχε πει πως ήθελε να παντρευτεί, να την περιμένει. Η ευχή της πραγματοποιήθηκε και παντρεύτηκε τον Brightest-Star, περνώντας πλέον τις μέρες τις ξεθάβοντας βρώσιμες ρίζες μαζί με τις άλλες αστερογυναίκες στο λιβάδι του ουρανού. Μόνο μια ρίζα της απαγόρευσε ο σύζυγος της να ξεθάψει, αυτή ενός συγκεκριμένου είδους λευκού γογγυλιού. Κι όμως η περιέργεια της κοπέλας στο τέλος νίκησε και ξέθαψε ένα λευκό γογγύλι, ανοίγοντας μια τρύπα τόσο βαθιά που μπόρεσε να δει κάτω απ’ τον ουρανό, πίσω στη γη, το χωριό και τη φυλή της. Σιγά σιγά άρχισε να πλέκει ένα σχοινί από τα χορτάρια του λιβαδιού κι όταν τέλειωσε ξεκίνησε να την κατεβαίνει. Η σκάλα όμως δεν ήταν αρκετά μεγάλη και το κορίτσι έπεσε σαν πεφταστέρι για να θρυμματιστεί σε χίλια κομμάτια στη σύγκρουση της με το έδαφος. Αυτό ήταν το τέλος της κοπέλας, όχι όμως και του αγέννητου παιδιού της, το οποίο ήταν φτιαγμένο απ’ το υλικό των αστεριών. Αυτή είναι μόνο η αρχή της ιστορίας του Fallen Star, ο οποίος αφού μεγάλωσε σε μια οικογένεια λιβαδοκορυδαλλών, επέστρεψε στη φυλή του, κι επιδεικνύοντας θάρρος και γενναιότητα τους έσωσε από μια σειρά κινδύνων που καραδοκούσαν να τους εξολοθρεύσουν.

Ταξιδεύοντας στο χρόνο, γνωρίζουμε ίσως ένα από τα πιο αγαπημένα πεφταστέρια στην ιστορία του φανταστικού, την ξανθομαλλούσα Yvaine, η οποία μας συστήθηκε για πρώτη φορά στο βιβλίο Stardust του βρετανού συγγραφέα Neil Gaiman (1999). Στη Faerie, στο μυστικό βασίλειο πέρα από το Wall, το χωριό που με το τείχος του σηματοδοτεί τα όρια ανάμεσα στο δικό μας κόσμο και τον κόσμο της μαγείας, τα αστέρια είναι όλα ζωντανά. Ένα από αυτά είναι και η όμορφη Yvaine, αθάνατη μα ευάλωτη, αφότου πέφτει στη Γη και μια σειρά ανθρώπων και μαγικών πλασμάτων αρχίζουν να την καταδιώκουν, καθένας τους για τους δικούς του σκοπούς. Οι Lilim, τρείς γερασμένες μάγισσες, αναζητούν την Yvaine για να ανακτήσουν τη χαμένη νιότη τους. Ταυτόχρονα την αναζητούν κι οι τρείς εναπομείναντες γιοί του Lord of Stormhold. Κι όμως, πρωταγωνιστής στο ταξίδι αναζήτησης της Yvaine είναι ο Tristan, ένας νεαρός απ’ το Wall, ο οποίος υπόσχεται να εντοπίσει το πεφταστέρι και να το φέρει στην αγαπημένη του Victoria Forester για να της αποδείξει μια για πάντα πως είναι άξιος της αγάπης της.

Στην τριλογία fantasy της αμερικανίδας συγγραφέως Jessica Sorensen με τίτλο Fallen Star, γνωρίζουμε τη Gemma, μια δεκαοκτάχρονη κοπέλα, ανίκανη να αισθανθεί το οποιοδήποτε συναίσθημα. Η Gemma, μεγαλωμένη απ’ τους παππούδες της, δε γνωρίζει τίποτε για τους γονείς της, ούτε για το παρελθόν της. Ώσπου τα τέρατα των εφιαλτών της λαμβάνουν σάρκα και οστά κι η αλήθεια για την ταυτότητα της αρχίζει να ξεδιπλώνεται: η Gemma έχει μέσα της τη δύναμη ενός πεφταστεριού· δύναμη που της χαρίζει την ικανότητα να βουτά σε οράματα του παρελθόντος και του μέλλοντος. Σύντομα ανακαλύπτει πως μονάχα η ίδια και η δύναμη που φυλάσσει μέσα της, μπορούν να εμποδίσουν τους Death Walkers, τους παγωμένους δαίμονες των εφιαλτών της, απ’ το να καταστρέψουν τον κόσμο.

Στη σειρά φαντασίας The Tales of Goldstone Wood της Anne Elisabeth Stengl, η Hymlumé, το φεγγάρι, ζούσε στον Κήπο της μαζί με τα παιδιά της, τ’ άστρα, τραγουδώντας μαζί τους το Τραγούδι τον Σφαιρών. Κι όμως τότε ο Dragon, το Υπέρτατο Σκοτάδι, έπεισε τα αστέρια να απομακρυνθούν από τη μητέρα τους, ρίχνοντας τα στο σκοτεινό νερό. Εκεί η όψη κι η ουσία τους διαστρεβλώθηκε και διεφθάρη, πληγώνοντας τη μητέρα τους. Στα επτά βιβλία της σειράς εμφανίζονται τα περισσότερα απ’ τα πεφταστέρια της Hymlumé, κι όμως ένα φαίνεται να παίζει κυριότερο ρόλο: ο έκπτωτος Unicorn, έχοντας χάσει την κάποτε μαγική του όψη -την οποία ελάχιστοι πια μπορούν να αντικρίσουν- διαθέτει μια σειρά μακρουλές ακίδες να διατρέχουν ολόκληρο το κορμί του απ’ το κεφάλι του ως και την ουρά του, ενώ το λεπτό κι αιχμηρό κέρατο του έχει τη δύναμη είτε να σκοτώνει, είτε ν’ ανασταίνει τους νεκρούς.

Στο παραμύθι Ένα Πεφταστέρι για το Φοίβο, της Αγγελικής Φλώρου, γνωρίζουμε τον Φοίβο, ένα πανέξυπνο και εξαιρετικά περίεργο αστέρι που, φοιτώντας στο αστεροσχολείο, ήθελε να μαθαίνει τα πάντα για τους πλανήτες και περισσότερο απ’ όλους για τη Γη και τη καταγάλανη θάλασσα της. Έτσι, το παίρνει απόφαση και μόλις αντικρίζει ένα πεφταστέρι το ακολουθεί, γίνεται κι ο ίδιος πεφταστέρι και καταδύεται στα βάθη της θάλασσας. Η περιπέτεια, βέβαια, μόλις ξεκινά· μια περιπέτεια γεμάτη αστερίες, μια ύπουλη γοργόνα, κι αιχμάλωτα δελφίνια, τα οποία ο Φοίβος καλείται να διασώσει.

Βέβαια, δεν είναι όλα τα πεφταστέρια καλά. Στο βιβλίο επικής φαντασίας Quest for the Fallen Star των Piers Anthony, James Richey και Alan Riggs, ένα άστρο πέφτει στο Βασίλειο της Infinitera, κάτω απ’ τους ήλιους Ellistar και Deneob. Ένα άστρο που διαθέτει μια δύναμη πιο σκοτεινή κι επικίνδυνη ακόμη κι από τον ίδιο τον Dark One, που μαζί με τους ακολούθους του απειλεί ολόκληρη την Infinitera. Τώρα είναι καθήκον μιας ομάδας μοναχικών οδοιπόρων να ταξιδέψουν στ’ άκρα του κόσμου, να μάθουν την πραγματική φύση του Fallen Star και να σώσουν τον κόσμο απ’ το σκοτάδι.

Η πιο απρόσωπη αλλά όχι λιγότερο σημαντική όψη των πεφταστεριών (όπου ταυτίζονται με τους μετεωρίτες) στον μύθο και το φανταστικό είναι ως πηγές του «αστρικού μετάλλου», που έχει αποτελέσει το υλικό θρυλικών όπλων, από το μαγικό σπαθί του φινλανδικού Kullervo, μέχρι το Anglachel στο Silmarillion και το Dawn του Οίκου Dayne στο Song of Ice and Fire.

Βιβλιογραφία & Διαδικτυακές Πηγές

Anthony, P., Richey, J., Riggs, A. Quest for the Fallen Star. Tor Fantasy. 1998.

Gaiman, N. Stardust. Avon Books. 1999.

http://www.firstpeople.us/FP-Html-Legends/FallingStar-Cheyenne.html

Sandars, N K. The Epic of Gilgamesh. Harmondsworth: Penguin, 1972.

Smith, W. Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology. Little Brown and Company. 1849.

Sorensen Jessica, The Fallen Star. 2011.

Stengl, E. A. Tales of Goldstone Wood Series. Bethany House. 2010-2015.

Φλώρου, Α. Ένα Πεφταστέρι για το Φοίβο. Κόκκινη Κλωστή Δεμένη. 2016