Direwolves στη Λογοτεχνία του Φανταστικού
Arya and Nymeria by https://monsterling.deviantart.com/
«When the snows fall and the white winds blow, the lone wolf dies but the pack survives» είχε πει ο Ned και δεν είχε άδικο. Χάρη στην οικογένεια των Stark και στην καταπληκτική πένα του G.R.R Martin, βάλαμε στη ζωή μας την έννοια του direwolf («ανταρόλυκου» επί το ελληνικότερον), δηλαδή του λύκου με τις τεράστιες διαστάσεις, που είναι το έμβλημα και σήμα κατατεθέν του οίκου των Stark. Η επιτυχία της σειράς, πυροδότησε μια τεράστια αγάπη προς το συγκεκριμένο ζώο.
Βέβαια, η έρευνα πάνω στο συγκεκριμένο θέμα, έφερε στο φως πολλά και ενδιαφέροντα πράγματα, όχι μόνο όσον αφορά τη λογοτεχνία.
Καταρχάς, οι ανταρόλυκοι ήταν υπαρκτά πλάσματα. Το είδος Canis dirus (μτφ. «φοβερός σκύλος») έζησε κατά την ύστερη πλειστόκαινο εποχή (κάπου μεταξύ 120.000 π.Χ. και 10.000 π.Χ.) στη Β. Αμερική κυρίως. Σε μέγεθος μοιάζουν με τους σημερινούς γκρίζους λύκους, με τη διαφορά πως τα δόντια τους ήταν πολύ πιο δυνατά και επικίνδυνα. Όπως πολλά άλλα είδη, οι ανταρόλυκοι εξαφανίστηκαν στο τέλος της πλειστόκαινου (αυτό που όλοι ξέρουμε ως «εποχή των παγετώνων»), μαζί με τα μαμούθ, τις σμιλόδοντες τίγρεις και περίπου το 80% των ειδών των θηλαστικών εκείνης της περιόδου. Το πρώτο παλαιοντολογικό εύρημα από ανταρόλυκο βρέθηκε το 1854, και τέσσερα χρόνια αργότερα κατοχυρώθηκε και επίσημα η ονομασία του, ως Direwolf.
Αντιλαμβάνεστε, βέβαια, πως η ονομασία «ανταρόλυκος» είναι σχετικά πρόσφατη και δεν ανταποκρίνεται στην απήχηση που είχε ως ιδέα στη λογοτεχνία. Παρόλο που υπάρχουν πολλά λογοτεχνικά έργα τα οποία αξιοποιούν τον αρχετυπικό «τεράστιο λύκο», κάτι που έχουμε κληρονομήσει από τα παραμύθια (π.χ. Κοκκινοσκουφίτσα, Τα Τρία Γουρουνάκια, Πέτρος και Λύκος), το όνομα «ανταρόλυκος», με εξαίρεση τον Martin και το A Song of Ice and Fire, δεν αναφέρεται ποτέ. Έτσι, ευρισκόμενοι μπροστά σε αυτό το πρόβλημα, θα πάρουμε την άδεια και να εντάξουμε στο αφιέρωμα αυτό και λύκους που θα μπορούσαν να ήταν ανταρόλυκοι, παρόλο που οι συγγραφείς και οι εμπνευστές τους δεν τους ονόμασαν ποτέ έτσι.
Είτε ανταρόλυκοι είτε όχι, τα περισσότερα από αυτά τα παραδείγματα ακολουθούν τη στερεοτυπική απεικόνιση του λύκου, που ξέρουμε ήδη από τον καιρό του Αισώπου. Οι λύκοι είναι κατά γενικό κανόνα βίαιοι, κακοί και σαρκοβόροι, υπηρετούν σχεδόν πάντα τον εχθρό του ήρωα και βασίζονται στην ωμή δύναμη για να επιβληθούν. Ακόμα και στις περιπτώσεις που είναι με το μέρος των καλών –βλέπε Stark- προκαλούν τον φόβο και τον τρόμο, σε σημείο που αγγίζει υπερφυσικά επίπεδα.
Έτσι, εδώ θα συμπεριλάβουμε όχι μόνο τους ανταρόλυκους που μας έχουν παρουσιαστεί ως τέτοιοι, αλλά και κάθε άλλο λύκο, ο οποίος θα μπορούσε να συμπεριληφθεί στο είδος Canis dirus. Σημείωση: Αν ψάχνετε λυκάνθρωπους, υπάρχει το εξαιρετικό άρθρο της Ελίζας Πολιτσοπούλου για τους λυκανθρώπους. Ρίξτε του μια ματιά, αξίζει.
Fenrir/Edda (Poetic και Prose): Ξεκινάμε με το γέννημα των θεών. Ο Fenrir ήταν ένας τεράστιος λύκος στη σκανδιναβική μυθολογία, γιος του Loki και της Angrboda, αδερφός με τον Jormungadr και με τη Hel. Οι αναφορές στα βιβλία της Edda είναι αρκετές, αλλά ο Fenrir είναι γνωστός για δύο σημαντικά περιστατικά: πρώτο περιστατικό είναι ο ακρωτηριασμός του θεού Tyr. Ο μύθος λέει πως κάποτε οι θεοί θέλησαν να αλυσοδέσουν τον Fenrir, επειδή είχε μεγαλώσει επικίνδυνα. Μετά τις δύο αποτυχημένες πρώτες προσπάθειες, και με τη βοήθεια των νάνων, οι θεοί καταφέρνουν να φτιάξουν μια αλυσίδα που θα κρατήσει τον τεράστιο λύκο. Οι θεοί ξεγελούν τον λύκο και τον αλυσοδένουν, δήθεν για να δουν αν μπορεί να αποδράσει. Ο Fenrir υποψιάζεται παγίδα και ζητά ως εγγύηση, κάποιος θεός να βάλει το δεξί χέρι στο στόμα του. Ο Tyr δέχεται, οι θεοί αλυσοδένουν το θηρίο, κι επειδή δεν δέχτηκαν να τον ελευθερώσουν αργότερα, ο Fenrir έκοψε το χέρι του Tyr. Ο λόγος για όλο αυτό το πανηγύρι είναι το δεύτερο περιστατικό: σύμφωνα με το Ragnarök (την προφητεία για το τέλος του κόσμου) ο Fenrir είναι το τέρας που θα σκοτώσει τον πατέρα θεών και ανθρώπων, τον Θεό Odin, καταπίνοντάς τον ολόκληρο. Το τέλος του Fenrir, σύμφωνα με την Edda, είναι άδοξο καθώς ο θεός Vidar αποκεφαλίζει το τέρας ανοίγοντας του το στόμα στα δύο.
Art by https://dabelbrothers.deviantart.com/
Akela/The Jungle Book: Τεχνικά όχι ανταρόλυκος, ο Akela είναι απλά ο αρχηγός των λύκων της ζούγκλας, στο βιβλίο του νομπελίστα Rudyard Kipling. Όμως νομίζω πως πρέπει να συμπεριλάβουμε αυτή τη λογοτεχνική φιγούρα για ένα και μοναδικό γεγονός: ο Akela ή Lone Wolf είναι η διαφοροποίηση από το στερεοτυπικό «Big Bad Wolf», μιας και είναι αυτός που με τη σοφία του θα πείσει την αγέλη του να υιοθετήσουν τον Μόγλη, παρά τις απειλές της τίγρης Shere Khan. Από μια μηχανορραφία του Shere Khan, ο Akela θα φύγει από την αρχηγία της αγέλης, ακολουθώντας τον μοναχικό δρόμο μέχρι τον θάνατό του, παραμένοντας όμως ένας σοφός μέντορας για τον Μόγλη. Ο τρόπος που ο Kipling παρουσιάζει ένα λύκο με στοιχεία καλοσύνης και σοφίας, εστιάζοντας στην καρδιά του και όχι στα δόντια του, κάνουν τον Akela να συμπεριλαμβάνεται σε αυτή τη μικρή λίστα.
Maugrim/The Chronicles of Narnia: Ο αρχηγός της μυστικής αστυνομίας της Λευκής Μάγισσας στη Νάρνια. Παρόλο που δεν είναι κεντρικός χαρακτήρας και εμφανίζεται σε μετρημένες σκηνές (μία από τις οποίες είναι η επίθεση στο σπίτι των καστόρων), εντούτοις έχει όλα τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ένας λύκος: είναι σκληρός, βίαιος, αδίστακτος, αιμοδιψής και άγριος, όπως στερεοτυπικά παρουσιάζεται ένας λύκος, (ή το κακό και σκοτεινό πρόσωπο της αστυνομίας). Το τέλος του είναι επίσης το αναμενόμενο. Ο Maugrim επιτίθεται στη Susan Pevensie και σκοτώνεται από το Rhindon, το σπαθί του Peter Pevensie, ο οποίος αποκτά το προσωνύμιο Wolf’s Bane. Fun Fact: σε κάποιες από τις πρώιμες αμερικανικές εκδόσεις, ο Maugrim αναφέρεται ως Fenris Ulf –αναφορά στον μυθολογικό μύθο Fenrir, όμως το όνομα Maugrim χρησιμοποιείται για όλες τις εκδόσεις από το 1994 και μετά.
Wargs/The Lord of the Rings: Οι τεράστιοι λύκοι στο σύμπαν του Tolkien, δεν θα μπορούσαν να λείπουν. Είναι άγριοι, σαρκοβόροι και τεράστιοι, τόσο τεράστιοι που μπορεί να τους καβαλήσει κάποιος και υπηρέτες των Orc και του Saruman. Στο σύμπαν του Tolkien τους βλέπουμε δύο κυρίως φορές: πρώτη στο Hobbit, όταν κυνηγάνε τη συντροφιά των νάνων και ο Gandalf τους απωθεί με φλεγόμενα κουκουνάρια και η δεύτερη, όταν οι «wolf-riders» κυνηγάνε την πομπή προς το Helm’s Deep. Αν και δεν υπάρχει στο βιβλίο του Hobbit, αγαπημένη μου σκηνή με wargs είναι η στιχομυθία μεταξύ Gandalf και Radagast:
Gandalf: These are Gundabad wargs. They will outrun you!
Radagast: These are Rhosgobel rabbits. I'd like to see them try.
Direwolves/A Song of Ice and Fire: Πρακτικά ο λόγος που γράφουμε αυτό το άρθρο. Το έμβλημα των Stark και ένας από τους λόγους που μας καθήλωσε η πρώτη σεζόν. Οι ανταρόλυκοι είναι ζώα που ζούνε πέρα από το Τείχος, όμως κάτι τους έχει οδηγήσει νότια. Η οικογένεια Stark βρίσκει ένα ανταρόλυκο σκοτωμένο από ένα ελάφι (προοικονομία), και υιοθετούν τα κουτάβια του. Κάθε παιδί Stark έχει κι από ένα λυκάκι: ο Robb έχει τον Grey Wind, η Sansa τη Lady, ο Brann τον Summer, η Arya τη Nymeria, ο Rickon τον Shaggydog και τελευταίος, ο Jon Snow υιοθετεί τον Ghost. Το ενδιαφέρον είναι πως οι ανταρόλυκοι στο Game of Thrones, έχουν τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά των ιδιοκτητών τους. Για παράδειγμα, η Nymeria είναι ανεξάρτητη και άγρια σαν την Arya (ειδικά όταν δαγκώνει τον Joffrey), o Ghost είναι στο περιθώριο, όπως και ο Jon, η Lady είναι γλυκιά και ήμερη όπως και η Sansa. Αν και κατοικίδια, μας έχουν δώσει από τις πιο σπαρακτικές σκηνές στο Game of Thrones (spoilers ahead): Από τον θάνατο της Lady στα χέρια του Ned Stark (γιατί τότε ήμασταν νέοι στη σειρά και δεν ξέραμε), οι ανταρόλυκοι έχουν αποκτήσει ισάξιο μερίδιο στην καρδιά μας με τους ανθρώπους πρωταγωνιστές της σειράς.
Nighteyes/Royal Assassin: Στο πρώτο βιβλίο του Farseer Trilogy της Robin Hobb, ο ήρωας μας ο Fitz συναντάει σε μια αγορά ένα κουτάβι λύκου σε ένα κλουβί. Ο Fitz το αγοράζει, προκειμένου να το απελευθερώσει πίσω στο φυσικό του περιβάλλον. Ο λύκος αρνείται και παρά τον αρχικό δισταγμό, ο Fitz τον παίρνει μαζί του. Οι δύο τελικά αναπτύσσουν ένα δεσμό (wit-bond) και τελικά γίνεται ο σύντροφός του στα ταξίδια του, κατά τη διάρκεια της τριλογίας. Θα περίμενε κανείς πως ο Nighteyes είναι απλά ένα κατοικίδιο (όπως οι direwolves στο A Song of Ice and Fire), όμως ο δεσμός πάει πολύ πιο βαθιά. Ο Nighteyes, θα μπορούσε να πει κανείς, είναι το alter ego του Fitz, με την πιο ελεύθερη, ανέμελη, σαρκαστική και παιχνιδιάρικη πλευρά, το άλλο του μισό, έχοντας όλες τις ιδιότητες που του λείπουν. Η αίσθηση που αφήνει είναι πως Fitz και Nighteyes είναι τα δύο μισά του ίδιου χαρακτήρα, όπου ο ένας δεν θα μπορούσε να επιβιώσει χωρίς τον άλλον.
Πηγές - Βιβλιογραφία
The Poetic Edda: Translated from the Icelandic with an Introduction and Notes, trans. Bellows, Henry Adams, New York, Mellon Press, 1923.
Kipling, Rudyard, The Jungle Book, New York, Century, 1910
Lewis, C.S, The Chronicles of Narnia: The Lion, The Witch & The Wardrobe, U.K, Geoffrey Bles, 1950.
Tolkien, J.R.R, The Lord of the Rings: The Two Towers, U.K, George Allen & Unwin, 1954.
Tolkien, J.R.R, The Hobbit, U.K, George Allen & Unwin, 1937.
G.R.R Martin, A Game of Thrones, London, Harper Voyager, 2011
Hobb, Robin, Royal Assassin, U.S, Spectra, 1996
Guest Post
Ο Ανδρέας Αντωνίου γεννήθηκε στις 12/01/1988 στη Θεσσαλονίκη και διαμένει στη Θεσσαλονίκη. Είναι υποψήφιος διδάκτωρ στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και τα επιστημονικά του ενδιαφέροντα είναι η Μεταφυσική, η Αισθητική και η Φιλοσοφία της Τέχνης. Έχει εκδόσει τρεις ποιητικές συλλογές και ένα μυθιστόρημα: «Το Φως και το Σκοτάδι» (Ποίηση, Nova-Atlantis, 2010), «Ο Ποιητής και το Φεγγάρι» (Ποίηση, I-Write, 2012), «Τα Μάτια της Aelun (Ποίηση, Οδός Πανός, 2016) και «Το Παρελθόν Ενός Συγγραφέα» (Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Πηγή, 2016). Έχει βραβευθεί σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς κι έχει δημοσιεύσει ποιήματά του σε έγκριτα λογοτεχνικά περιοδικά.