Beatrix Potter: η εικονογράφος των πιο γλυκών παιδικών μας αναμνήσεων!
“Αχ κουνελάκι, κουνελάκι, ξύλο που θα το φας.
Μέσα στο ξένο περιβολάκι, τρύπες γιατί τρυπάς;”
Helen Beatrix Potter
Αυτό το πασίγνωστο δίστιχο για πολλούς από εμάς έχει χρωματίσει με γλυκές θύμησες τα πρώιμα παιδικά μας χρόνια, όταν ο νους κάλπαζε, ή μάλλον, χοροπήδαγε στα λιβάδια της φαντασίας μας, φτιάχνοντας απίθανες περιπέτειες με πρωταγωνιστές εμάς τους ίδιους και συχνά-πυκνά τα κατοικίδια ζωάκια της οικογένειας -που αποτελούσαν και αποτελούν πάντα καρδιακούς φίλους- ή τα παιχνίδια που υπήρχαν στο κοντινό μας περιβάλλον και μας συντρόφευαν εξίσου πιστά. Κάτι τέτοιο κατάφερε να κάνει και η Beatrix Potter κάπου 150 χρόνια πριν, στη βικτωριανή Αγγλία, με τις υπέροχες ιστορίες της για μικρά παιδιά, συνοδευόμενες από τις ακόμα πιο υπέροχες ζωγραφιές της.
Η Helen Beatrix Potter γεννήθηκε στο Kensington του Λονδίνου στις 28 Ιουλίου 1866, πρωτότοκη κόρη μιας εύπορης, μεγαλοαστικής οικογένειας. Οι γονείς της, παρότι ήταν κλασικοί συντηρητικοί αστοί της εποχής τους, από μικρή ηλικία ενθάρρυναν αυτήν και τον νεότερο αδερφό της Bertram, να καταπιαστούν με τη ζωγραφική και τις τέχνες, όντας ερασιτέχνες καλλιτέχνες και οι δυο τους, άλλωστε. Ο πατέρας της, Rupert, είχε πάθος με τη σχετικώς νεότευκτη, τότε, τέχνη της φωτογραφίας, και η μητέρα της, Helen, ήταν πολύ επιδέξια στο κέντημα και στην τεχνική της ακουαρέλας, ενώ η οικογένεια διατηρούσε φιλικές σχέσεις με έναν ευρύ κύκλο καλλιτεχνών και ανθρώπων του πνεύματος γενικά. Έτσι λοιπόν, η μικρή Beatrix από μικρή κόλλησε το «μικρόβιο» του καλλιτέχνη, με αποτέλεσμα να αναπτύξει μια πολύ διεισδυτική ματιά, παρατηρώντας το περιβάλλον γύρω της και αποδίδοντάς το έπειτα στο χαρτί. Τα αγαπημένα της θέματα, δε, προς παρατήρηση, μαζί με του μικρού Bertram, ήταν η φύση γύρω τους, και κυρίως τα διάφορα κατοικίδια που είχαν ή έφερναν κρυφά κατά καιρούς στο σπίτι, με μεγάλους πρωταγωνιστές και περήφανα μοντέλα τους λαγούς Benjamin Bouncer και Peter Piper.
Η Beatrix, αναγκασμένη να ακολουθήσει τη συντηρητική ζωή μιας εύπορης νεαρής κατά τη βικτωριανή περίοδο, δεν έλαβε ποτέ τυπική μόρφωση σε σχολείο, παρά είχε μια σειρά από γκουβερνάντες που λειτουργούσαν και ως δασκάλες. Κατ’ επέκταση, είχε μια μάλλον μοναχική παιδική ηλικία μακριά από άλλα παιδιά, και έτσι πέρναγε την ώρα της παρατηρώντας, μελετώντας και ζωγραφίζοντας. Τα καλοκαίρια, όμως, η οικογένεια πήγαινε για τρεις μήνες σταθερά στην εξοχή για διακοπές, πρώτα στη Σκωτία, και έπειτα στην περιοχή Lake District της Βορειοδυτικής Αγγλίας. Εκεί ήταν που η Beatrix και ο Bertram είχαν την ουσιώδη ευκαιρία να εξερευνήσουν τη φύση γύρω τους ανενόχλητοι για μεγάλα χρονικά διαστήματα, μαθαίνοντας για τα διάφορα φυτά, ζώα και έντομα που ζούσαν στην περιοχή από πρώτο χέρι, μέσω εκτενούς προσωπικής παρατήρησης και μελέτης.
First edition, 1902, source Wikipedia
Μεγαλώνοντας, η Beatrix δούλεψε πολύ τις ικανότητές της στο σχέδιο και στην ακουαρέλα, ζωγραφίζοντας μάλιστα τις δικές της εκδοχές των αγαπημένων της παραμυθιών, όπως τα Η Αλίκη στην Χώρα των Θαυμάτων, Η Σταχτοπούτα και Η Ωραία Κοιμωμένη. Όταν άρχισε μαθήματα στο National Art Training School στα τέλη του 1870, ήταν ήδη μια επιδέξια, αυτοδίδακτη καλλιτέχνιδα. Εν καιρώ, δημιούργησε μεταξύ άλλων και πολυάριθμα λεπτομερή έργα με θέματα βοτανολογίας, και μάλιστα μελέτησε εκτενώς τα μυκητοειδή στους βοτανικούς κήπους του Kew, καθώς και τους τρόπους καλλιέργειας και ανάπτυξής τους. Μετά την προτροπή του Charles McIntosh, ενός καταξιωμένου Σκωτσέζου φυσιοδίφη, μπόρεσε να δημιουργήσει μία σειρά τεχνικά και επιστημονικά άρτιων έργων με ακουαρέλα, σχετικά με τα μυκητοειδή, αλλά και να καταφέρει να γίνει μια καταξιωμένη εικονογράφος πάνω σε θέματα βοτανολογίας -μελετώντας διεξοδικά φυσική ιστορία, αρχαιολογία, γεωλογία, εντομολογία και κυρίως τα μυκητοειδή. Μέχρι το 1896, είχε αναπτύξει τη δική της θεωρία για το πώς αναπαράγονται οι μύκητες και έγραψε μια σχετική διατριβή, η οποία και παρουσιάστηκε στη Linnean Society του Λονδίνου από τον George Massee. Σήμερα, οι βοτανολόγοι που ερευνούν τα μυκητοειδή ακόμα αναγνωρίζουν τη συνεισφορά της πάνω στο θέμα. Πριν αρχίσει να ασχολείται με τη συγγραφή και εικονογράφηση βιβλίων για μικρά παιδιά, ήδη είχε γνωρίσει επιτυχία ως ανεξάρτητη εικονογράφος που έφτιαχνε κυρίως έργα για ευχετήριες κάρτες.
Η Beatrix έγραφε πολύ συχνά γράμματα συνοδευόμενα από ζωγραφιές της για τα παιδιά διαφόρων συγγενικών ή φιλικών προσώπων, όπως αυτά της αγαπημένης της κουβερνάντας Annie Moore. Το πρώτο της βιβλίο για μικρά παιδιά, The Tale of Peter Rabbit (Οι περιπέτειες του Πίτερ Ράμπιτ) ξεκίνησε ως ένα τέτοιο γράμμα, το οποίο αργότερα αποφάσισε να ραφινάρει και να εκδώσει με δικά της έξοδα σε περιορισμένα αντίτυπα, μιας και κανένας εκδοτικός οίκος δεν ήθελε να το αναλάβει στην αρχή. Το 1902, όμως, ο εκδοτικός οίκος Frederick Warne αποφάσισε να αναλάβει την επίσημη έκδοση του βιβλίου, με την προϋπόθεση τα ασπρόμαυρα σχέδια της αυτοέκδοσης να ξαναδουλευτούν με χρώμα από την καλλιτέχνιδα, πράγμα το οποίο και έγινε. Το βιβλίο αναδείχτηκε αμέσως σε τεράστια επιτυχία και την επόμενη χρονιά η Potter έβγαλε μέσω του εκδοτικού άλλα δύο βιβλία για μικρά παιδιά, The Tale of Squirrel Nutkin (Η Ιστορία του Σκίουρου Nutkin) και The Tailor of Gloucester (O Ράφτης του Gloucester), τα οποία έγιναν και τα δύο επίσης ανάρπαστα.
Μετά από αυτήν την αρχή, ακολούθησαν τουλάχιστον είκοσι ακόμα μικρά βιβλιαράκια για παιδιά, με την ίδια επιτυχία, με έναν ρυθμό περίπου δύο-τριών βιβλίων χρόνο, μέχρι και το 1930, οπότε και βγήκε και το τελευταίο βιβλίο της. Το 1903, η Potter δείχνει για ακόμα μια φορά την οξυδέρκεια και τον δυναμισμό που τη χαρακτήριζε σαν άνθρωπο σε όλη της τη ζωή, όταν δημιούργησε την πρώτη κούκλα βασισμένη στον χαρακτήρα της, Peter Rabbit, και την κατοχύρωσε σαν επίσημη πατέντα συνδεδεμένη με το έργο της (κάνοντας τον Peter Rabbit έναν από τους πιο παλιούς, κατοχυρωμένους με πνευματικά δικαιώματα, χαρακτήρες στην ιστορία της λογοτεχνίας), και φυσικά, ως πηγή κέρδους. Το ίδιο συνέβη και με διάφορες άλλες χρηστικές εφαρμογές βασισμένες στα έργα της, όπως βιβλία χρωματίσματος, ταπετσαρίες και επιτραπέζια παιχνίδια, τα οποία η ίδια θεωρούσε ως επιπλέον επενδυτικά αγαθά, από τα οποία θα μπορούσε να βγάλει κέρδος ως δημιουργός.
Με την επιτυχία που γνώρισε η επίσημη κυκλοφορία του πρώτου της βιβλίου, η Potter κατάφερε να αγοράσει μια φάρμα στην περιοχή Lake District, τη Hill Top Farm, η οποία αποτέλεσε και το σκηνικό για πολλά από τα βιβλία που είχε εικονογραφήσει. Εν καιρώ, μπόρεσε να επενδύσει στην αγορά ακόμα περισσότερης γης στην περιοχή, με απώτερο σκοπό την οικονομική στήριξη και αναβίωση του τόπου και των παραδοσιακών μεθόδων καλλιέργειας και κτηνοτροφίας, καθώς και τη διατήρηση του ρουστίκ τοπίου, των τοπικών οικισμών και κτισμάτων και κυρίως της φύσης, μακριά από την επέλαση της βιομηχανοποίησης που εξαπλωνόταν σε όλη τη χώρα εκείνη την εποχή. Το 1912 παντρεύτηκε έναν δικηγόρο, τον William Heelis, από την περιοχή του Lake District και μαζί έζησαν στο τοπικό Castle Cottage, όπου για τριάντα χρόνια βίωσαν μια έντονη, προσοδοφόρα και γεμάτη αγροτική ζωή, μέχρι και τον θάνατό της το 1943.
Η Beatrix ήταν από πολύ μικρή υποστηρικτής της διατήρησης της εθνικής κληρονομιάς του τόπου της, πράγμα το οποίο απέδειξε και έμπρακτα, βοηθώντας οικονομικά, πρακτικά και διαχειριστικά τις τοπικές φάρμες, δεκαπέντε από τις οποίες κατάφερε να αγοράσει με τα κέρδη που έβγαζε από τη συγγραφή των υπέροχων βιβλίων της για μικρά παιδιά. Ήταν πολλάκις βραβευμένη εκτροφέας μιας τοπικής ράτσας προβάτων, τα επονομαζόμενα Herdwick sheep, και πάντα έλεγε ότι ήταν πιο ευτυχισμένη όταν βρισκόταν με τα αγαπημένα της ζώα στη φάρμα. Το 1943 έγινε και η πρώτη γυναίκα εκλεγμένη πρόεδρος του συλλόγου εκτροφέων καθαρόαιμων προβάτων Herdwick. Με τον θάνατό της, άφησε όλη της την περιουσία, τις φάρμες καθώς και πάνω από τέσσερις χιλιάδες εκτάρια γης υπό τη διαχείριση της National Trust, ενός κρατικού φορέα διατήρησης της φυσικής εθνικής κληρονομιάς του Ηνωμένο Βασιλείου. Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της γης υπάρχει ακόμη και σήμερα ως προστατευόμενη περιοχή, ανέγγιχτη από τη βιομηχανοποίηση, όπως την άφησε η Beatrix με τον θάνατό της και δέχεται χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο.
Art by Helen Beatrix Potter
Τα περισσότερα βιβλία που έφτιαξε κατά τη διάρκεια της ζωής της είχαν θεματικές σχετικές με τη ζωή στην ύπαιθρο και πολλούς αξιοσημείωτους χαρακτήρες-ζωάκια, τα οποία μπορεί να πει κανείς ότι ήταν μέρος του ίδιου «μυθοπλαστικού» κόσμου. Ο Peter Rabbit και ο Benjamin Bunny, για παράδειγμα, ήταν ξαδέρφια, και μετά, μία από τις αδερφές του Peter, η Flopsy, παντρεύτηκε τον Bejamin και έκαναν πολλά λαγουδάκια, τα οποία κάποια στιγμή παραλίγο να τα αρπάξει ο κ. McGregor, ο γεωργός, στη φάρμα του οποίου έκαναν σκανταλιές ο Peter και ο Benjamin όταν ήταν μικροί. Τα ίδια λαγουδάκια, παραλίγο να αρπάξει και να φάει και ο καιροσκόπος γερο-ασβός, ο κ. Bouncer, ο οποίος είχε το συνήθειο να σπιτώνεται στις διάφορες κρυψώνες που διατηρούσε η πονηρή Aλεπού, ο κ. Tod, όταν αυτός έλειπε. Υπήρχε και η γειτόνισσά τους, η Jemina Puddle Duck, μια μάλλον ελαφρόμυαλη αλλά καλόκαρδη πάπια, την οποία παραλίγο να αρπάξει σε μια άλλη ιστορία ο κ. Tod. Υπήρχε η κυρία Tabitha Twitchit, η μονίμως αγχωμένη γατούλα, μιας και τα σκανταλιάρικα γατάκια της συνεχώς έμπλεκαν σε μπελάδες. Ο μικρός της Tom, μάλιστα, κόντεψε να καταλήξει γατόπιτα στο τραπέζι του κυρίου Samuel Whiskers και της κυρίας του, της Anna Maria, δύο τεράστιων και πολύ καλοφαγάδων αρουραίων! Υπήρχε μια στρατιά αξιαγάπητων άλλων χαρακτήρων, όπως το ποντικάκι του αγρού ο Timmy Willie, που κατά λάθος ταξίδεψε στην πόλη και δεν του άρεσε καθόλου, ο φίλος του ο Johnny, o αστός ποντικός που τον φιλοξένησε, η κυρία Tittlemouse που είχε εμμονή με την καθαριότητα, ο σκίουρος Nutkin που του άρεσε να λέει γρίφους και να πειράζει τη μεγάλη τρομακτική κουκουβάγια, τον κ. Brown, η κυρία Tiggy-Winkle, η αφράτη σκαντζοχοιρίτσα που είχε αναλάβει την μπουγάδα της γειτονιάς, ο βάτραχος κύριος Jeremy Fisher που του άρεσε το ρέμβασμα και το ψάρεμα, το γουρουνάκι ο Robinson που είχε ολόκληρη περιπέτεια στη θάλασσα και κατέληξε, αντί να γίνει το γεύμα γενεθλίων του καπετάνιου Barnabas Butcher, να ταξιδέψει και να εγκατασταθεί με άνεση στο εξωτικό νησί με το επιβλητικό δέντρο Bong, το οποίο αργότερα επισπεύτηκαν στο ταξίδι του μέλιτός τους οι ερωτευμένοι Κουκουβάγια του Χιονιού και ο Γάτος της, ο οποίος είχε βοηθήσει το γουρουνάκι να δραπετεύσει προς το νησί.
Και αυτοί είμαι μόνο μερικοί από τους χαρακτήρες που δημιούργησε η ευφάνταστη κυρία Potter, για να διδάξει τα παιδιά καλούς τρόπους, μαθήματα ζωής, αλλά και την ομορφιά της υπαίθρου και ότι οι καλές πράξεις πάντα ανταμείβονται στο τέλος, όλα με ανάλαφρη διάθεση, ρυθμό και χιούμορ. Και όντας καλόκαρδη και γενναιόδωρη και η ίδια, μπόρεσε να περάσει το μήνυμά της στα παιδιά, αλλά και στους γονείς, όχι μόνο με τις ιστορίες της, αλλά και με την αξιοσημείωτη φιλανθρωπική της δράση. Ακόμα, η πολυσήμαντη βιογραφία της μεταφέρθηκε στη μεγάλη οθόνη στην τανία Miss Potter του 2006, με τη Renée Zellweger στον πρωταγωνιστικό ρόλο της Beatrix και τους Ewan McGregor, Emily Watson και Lloyd Owen ως συμπρωταγωνιστές. Οι ήρωες των παραμυθιών της μεταφέρθηκαν με επιτυχία και στη μικρή οθόνη, στη σειρά κινουμένων σχεδίων του BBC The World of Peter Rabbit and Friends που έτρεξε από το 1993 έως το 1995, και αποτελούν επίσης και ένα επιτυχημένο franchise στον ιστότοπο που φέρει το όνομα αυτού, του πρώτου και πιο διάσημου ήρωά της. Έτσι, λοιπόν, το έργο της εξακολουθεί να παραμένει μέχρι και σήμερα πολυμεταφρασμένο, πολυδιαβασμένο -σε εκατομμύρια-, διαχρονικό και μέσα στην καρδιά κάθε πιτσιρικιού που είχε και έχει την τύχη να ακούσει τις ιστορίες της και να εμπνευστεί από τα επιτεύγματά της και το αδάμαστο πνεύμα της.
Μήπως είστε ήδη ένας από αυτούς;
Bιβλιογραφία:
Beatrix Potter, The Complete Tales, Frederick Warne & Co. copyright 1989, 1997, 2002.
Η έκδοση του 2006, copyright by Frederick Warne, member of the Penguin Group,
Penguin Books Ltd, London England.
Πηγές:
https://en.wikipedia.org/wiki/Beatrix_Potter
https://beatrixpottersociety.org.uk/
https://www.biography.com/people/beatrix-potter-9445208
http://www.vam.ac.uk/content/articles/b/biography-beatrix-potter/
https://www.nationaltrust.org.uk/
Βιβλία της Beatrix Potter μεταφρασμένα στα ελληνικά:
https://www.politeianet.gr/sygrafeas/potter-beatrix-36446
Ταινία βασισμένη στην βιογραφία της Beatrix Potter:
http://www.imdb.com/title/tt0482546/
Σειρά κινουμένων σχεδίων βασισμένη στους χαρακτήρες που δημιούργησε η Beatrix Potter:
http://www.imdb.com/title/tt0296886/
Η Γιώτα Τσιμπαλίδη σπούδασε Εφαρμοσμένες Τέχνες στο ΤΕΙ Αθηνών και Κόμιξ στη σχολή Ορνεράκη. Ασχολείται με την γραφιστική και το design, την εικονογράφηση, τα κόμικς, τη φωτογραφία, τα παιχνίδια ρόλων και την οπτική τέχνη γενικά όπου τη βρίσκει εύκαιρη. 'Εχει συνεργαστεί με διάφορους εκδοτικούς οίκους όσον αφορά την εικονογράφηση και σχεδιασμό βιβλίων και μικρά κομιξάκια της θα βρείτε στα fanzines “Zine of Synergy 1-3”, και στην συλλογή “Εν Αιθρία,” 2016.
Τελευταία, το έχει ρίξει στην μελέτη και πρακτική εφαρμογή της φιλοσοφίας του ευ ζην, στις εναλλακτικές θεραπείες κ στην διεύρυνση του νου και κυρίως της καρδιάς. Αρέσκεται στο να διαβάζει πολύ, να χαϊδεύει (και να σχεδιάζει) γατιά, να geek-ιάζει με Netflix και RPGs και να σκέφτεται συχνά-πυκνά ότι «και πολύ το άργησαν το VR, ρε παιδιά”.
Ευελπιστεί να αλλάξει τον κόσμο με την δύναμη της αγάπης, του κάλλους και της επικοινωνίας σε ό,τι επίπεδο αυτό είναι εφικτό.
Δουλειά της θα βρείτε στους παρακάτω συνδέσμους:
Website: animafelis.deviantart.com
Website: www.facebook.com/ANIMAfelis