Το σέλας μέσα απ’ τη μυθολογία των λαών και τη λογοτεχνία

*Art by http://megatruh.deviantart.com/*

«…Ο γαλαξίας μετουσιώνεται. Τρέφει τις νοσταλγίες του κ' έπειτα σβήνει...»

(από το ποίημα του Ανδρέα Εμπειρίκου, Σέλας των αντηχήσεων)

Τι είναι το σέλας; Μήπως είναι οι λαμπεροί χορευτές που μάχονται για τα μάτια μιας όμορφης, ή απλώς οι κυματίζουσες ουράνιες κουρτίνες; Μήπως είναι η λάμψη απ’ τις ασπίδες των Βαλκυριών που επιστρέφουν κουρασμένες στη Βαλχάλα; Ποιος ξέρει… Μπορεί να είναι ακόμη και οι άγγελοι του Κυρίου που κυνηγούν τους έκπτωτους συντρόφους τους, τους δαίμονες…

Το σέλας είναι το ωραιότερο φυσικό φαινόμενο που γοητεύει και εμπνέει τους ανθρώπους απ’ την απαρχή του κόσμου. Ως ουράνιο φαινόμενο είναι περισσότερο εμφανές στους πόλους, στο βόρειο και νότιο ημισφαίριο και γι’ αυτό και προσδιορίζεται ως βόρειο ή νότιο σέλας. Υπήρξαν πολλές επιστημονικές θεωρίες για την εμφάνισή του, με την πιο σύγχρονη απ’ αυτές να θέλει ως γενεσιουργό αιτία του τον βομβαρδισμό με ηλεκτρόνια ή και πρωτόνια των ανώτερων ατμοσφαιρικών στρωμάτων εξαιτίας του ηλιακού ανέμου -της συνεχούς δηλαδή ροής φορτισμένων σωματιδίων απ’ τον ήλιο. Την ονομασία Aurora Borealis (βόρειο σέλας) την οφείλουμε στον Γάλλο φιλόσοφο και επιστήμονα Pierre Gassendi. Το σέλας έχει απαθανατιστεί με πολλά χρώματα, αν και τα πλέον συνήθη του είναι το λευκό, το ανοιχτό πράσινο και το ροζ. Έχουν όμως φωτογραφηθεί ποικίλες αποχρώσεις όλων των βασικών χρωμάτων του. Εμφανίζεται σε πολλές μορφές, όπως μεγάλα φωτεινά μπαλώματα ή διάσπαρτα σύννεφα φωτός, σαν τοξοειδείς γραμμές, χρωματιστές φωτεινές κουρτίνες ή κινούμενες αχτίδες, διατηρώντας όμως πάντα αυτή την ιδιαίτερη μυστηριώδη λάμψη του που ενέπνευσε τους ανθρώπους να δημιουργήσουν μύθους και να αποτυπώσουν το δέος τους μέσα από κάθε μορφή τέχνης.

Αρχαίοι μύθοι και δοξασίες για το σέλας

Η εμφάνιση του σέλαος στην νότια Ευρώπη είναι πολύ σπάνια, κι όταν αυτό συμβαίνει οφείλεται σε έντονη ηλιακή δραστηριότητα. Γι’ αυτόν τον λόγο δεν έχει καταγραφεί με μεγάλη συχνότητα και δε συνοδεύεται από πολλούς σχετικούς μύθους των νότιων περιοχών. Αλλά παρ’ όλα αυτά, ήταν γνωστό στους αρχαίους Έλληνες. Ο Αριστοτέλης στα Μετεωρολογικά, το περιγράφει σαν «πολλὰ φάσματα εν τω ουρανώ».

*Art by http://simjim91.deviantart.com/*

Στους ρωμαϊκούς μύθους, η Αουρόρα (Aurora) ήταν η θεά της αυγής και αντιστοιχεί στην Ηώ της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας, που σύμφωνα με τον Ησίοδο ήταν κόρη του Τιτάνα Υπερίωνα και της Τιτανίδας Θείας ή Ευρυφάτειας και αδελφή του Ήλιου και της Σελήνης. Οι Λατίνοι δανείστηκαν πολλά απ’ τα στοιχεία της Ηούς για τη δική τους θεότητα της αυγής και την περιέγραψαν σαν μια όμορφη νέα που πετάει στον ουρανό αναγγέλλοντας την άφιξη του ήλιου. Η Αουρόρα είχε πολλούς συζύγους και άλλα τόσα παιδιά, ενώ η πρωινή πάχνη που εμφανίζεται την αυγή, έλεγαν πως είναι τα δάκρυα της θλίψης της για τον χαμό ενός απ’ τους γιους της.

Aurora Βorealis σημαίνει αυγή του βορρά, ενώ Aurora Αustralis αυγή του νότου. Και είναι τέτοιο το δέος που προκαλεί η εμφάνισή τους, που ήταν επόμενο να τους αποδοθούν μεταφυσικές ιδιότητες και να ερμηνευτούν ποικιλοτρόπως. Έτσι γεννήθηκαν πολλοί διαφορετικοί λαϊκοί μύθοι και θρύλοι από τις εθνότητες που υπήρξαν θεατές τους.

Κατά τον Μεσαίωνα, στη βόρεια Ευρώπη, τα περιστατικά της εμφάνισής του θεωρούνταν προάγγελοι πολέμων ή λιμών. Για τα φτωχότερα κοινωνικά στρώματα της Γαλλίας και της Ιταλίας, το σέλας προμήνυε πολέμους, αρρώστιες και καταστροφές. Στη δε Αγγλία και Σκωτία η εμφάνισή του προοιώνιζε την πιθανότητα πολεμικής εμπλοκής με το γειτονικό κράτος της Γαλλίας.

Στη Σκοτσέζικη γαελική (Gaelic) παράδοση, τα φώτα του ήταν γνωστά σαν Na Fir Chlis – the Nimble Men, δηλαδή ευκίνητοι άντρες του βόρειου σέλαος. Στη βόρεια Σκοτία υπάρχουν ακόμη άνθρωποι που αποκαλούν το βόρειο σέλας Merry Dancers, δηλαδή χαρούμενοι χορευτές, ένας τίτλος που υποδηλώνει και περιγράφει τις φωτεινές κινούμενες φόρμες του. Ένα παλιό λαϊκό τραγούδι, το «The Northern Lights of Old Aberdeen», λέει στους στίχους του «She called them the heavenly dancers, merry dancers in the sky». Οι χαρούμενοι χορευτές των Σκοτσέζων είναι υπερφυσικά όντα που μάχονται στον ουρανό για μια όμορφη γυναίκα και υπάρχει μια παλιά σκωτσέζικη παροιμία που λέει: «Όταν οι χαρούμενοι χορευτές παίζουν, είναι σαν να σκοτώνουν». Εξάλλου, είναι συχνή η αναφορά στο βόρειο σέλας ως επική μάχη ανάμεσα στους αγγέλους, που είναι πολεμιστές του ουρανού, και τους έκπτωτους παλιούς συντρόφους τους, τους δαίμονες. Ανάμεσα σ’ αυτούς τους μύθους, κυκλοφορεί και μια παλιά λαϊκή ιστορία που μιλάει για ένα αγόρι που πήγε για ψάρεμα και αποκοιμήθηκε μες στη βάρκα του. Ξυπνώντας είδε γίγαντες να χορεύουν γύρω από μια μεγάλη φωτιά. Σύντομα όμως συνειδητοποίησε πως, αυτοί οι γιγάντιοι χορευτές μάχονταν και ότι η βάρκα του δεν έπλεε μέσα σε νερό, αλλά στο αίμα τους. Επιστρέφοντας στην ακτή κατάλαβε πως του είχε χαριστεί η ενόραση. Το αίμα σ’ αυτή την ιστορία αναμφισβήτητα περιγράφει το κόκκινο φως του σέλαος που εμφανίζεται κατά τη διάρκεια των έντονων ηλιακών καταιγίδων.

Οι αρχαίοι Νορβηγοί έβλεπαν στο βόρειο σέλας την αντανάκλαση των ασπίδων των νεκρών παρθένων, των Βαλκυριών που τριγυρνούσαν στα πεδία των μαχών και επέλεγαν ανάμεσα στους πιο γενναίους νεκρούς, εκείνους που θα έπαιρναν μαζί τους στη μυθική Βαλχάλα (Valhalla) για να τους καλωσορίσει ο θεός Μπράγκι (Bragi). Οι μεταγενέστεροι Νορβηγοί και κυρίως οι κάτοικοι της δυτικής Νορβηγίας έβλεπαν στο βόρειο σέλας τις ψυχές των ανύπανδρων ηλικιωμένων γυναικών, που χόρευαν σείοντας τα λευκά τους μαντήλια. Γι’ αυτό, όταν κάποια γυναίκα γερνούσε δίχως να παντρευτεί, την κακολογούσαν λέγοντας πως είναι τόσο γριά που θα την πάρει το σέλας.

Στη Σουηδία, όταν το έβλεπαν, θεωρούσαν πως βλέπουν τις αντανακλάσεις απ’ τις δάδες που κρατούσαν οι Λάπωνες που έβγαιναν για το κυνήγι των ταράνδων.

Οι Λάπωνες, όμως, το φοβόντουσαν κι έκρυβαν τα παιδιά και τις γυναίκες τους για να μην τους πάρει το σέλας.

Ενώ οι αρχαίοι Φιλανδοί στην πολύχρωμη φωταψία ενός σέλαος αντίκριζαν τους αγγέλους του Κυρίου, που επιδίδονταν σε έναν τακτικό και αέναο πόλεμο με τους δαίμονες που είχαν καταπέσει στη γη. Στην αρχαία Ισλανδία υπήρχε η πίστη πως το βόρειο σέλας διευκόλυνε τον πόνο του τοκετού. Ταυτόχρονα όμως πίστευαν πως οι έγκυες γυναίκες που το έβλεπαν θα γεννούσαν αλλήθωρα παιδιά και γι’ αυτό τις προφύλαγαν ώστε να μην το δουν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους.

Οι πρώτοι αρχαίοι μύθοι των Κινέζων για τους ουράνιους δράκους ήταν εμπνευσμένοι απ’ τα πολύχρωμα φώτα του σέλαος. Σύμφωνα μ’ αυτούς τους μύθους, τα λαμπερά σημάδια του ουρανού οφείλονταν στη μάχη ανάμεσα στους καλούς και τους κακούς δράκους που προκαλούσαν πυρκαγιά στο στερέωμα.

Οι αρχαίοι Ιάπωνες γοητεύονταν από το σέλας και οι αντίστοιχοι θρύλοι τους ήταν πολύ αισιόδοξοι γιατί εμπεριείχαν την πίστη ότι, τα παιδιά που συλλαμβάνονταν κατά την εμφάνισή του θα ήταν καλότυχα, όμορφα, ευλογημένα με ιδιαίτερη και σπάνια διάνοια και ευφυΐα.

Οι Αβοριγίνες, οι αυτόχθονες ιθαγενείς της Αυστραλίας, συνηθισμένοι να βλέπουν το νότιο σέλας, μιλούσαν για πνεύματα που χορεύουν πάνω απ’ τα κεφάλια τους.

Οι Μαορί (Maori) ήταν οι πρώτοι κάτοικοι της Νέας Ζηλανδίας ή Αοτεαρόα (Aotearoa), που στη γλώσσα τους, σημαίνει «Γη του Μακριού Λευκού Σύννεφου». Μετανάστευσαν εκεί γύρω στο 1250 με 1300 από τα νησιά της ανατολικής Πολυνησίας και είχαν συνδέσει το σέλας με τη νοσταλγία της παλιάς τους πατρίδας. Όταν έβλεπαν λοιπόν τα φώτα του νότιου σέλαος, διακατέχονταν από νόστο και έλεγαν ότι είναι οι αντανακλάσεις από τους πυρσούς ή τις φωτιές των μακρινών συγγενών τους που τους καλούσαν μ’ αυτόν τον τρόπο να γυρίσουν πίσω στα θερμότερα προγονικά τους εδάφη.

Στο δυτικό ημισφαίριο και συγκεκριμένα στη βόρεια Αμερική, οι αρχαίοι οικισμοί των Ινδιάνων ήταν μικροί και αποκομμένοι μεταξύ τους. Γι’ αυτό, το σέλας προκάλεσε τη γέννηση πολλών και διαφορετικών μύθων.

*Art by http://jessicawoulfe.deviantart.com/*

Οι Ινδιάνοι Αλγκονκουίν (Algonquin) μοιράζονταν την πεποίθηση ότι ο μυθικός τους ήρωας και δημιουργός θεός τους, ο Ναναμπόζο (Nanahbozho), γνωστός επίσης και ως Ναναμπούς (Nanabush), κατέφυγε στον Βορρά αφού προηγουμένως ολοκλήρωσε τη δημιουργία της Γης. Εκλάμβαναν λοιπόν την εμφάνιση του βόρειου σέλαος σαν μήνυμα απ’ τον Ναναμπόζο, που επιζητούσε να τους δείξει ότι συνέχιζε να τους σκέφτεται. Οι Ινδιάνοι Μενομίνι (Menominee) διέκριναν στα φώτα του σέλαος τα πνεύματα των μεγάλων κυνηγών και των ψαράδων. Πολλοί αυτόχθονες λαοί της Βόρειας Αμερικής και της Αλάσκας θεωρούσαν πως τα φώτα του σέλαος ήταν τα πνεύματα του λαού τους. Οι Ινδιάνοι Κρι (Cree) υποστήριζαν ότι το σέλας ήταν μέρος του κύκλου της ζωής και ότι ήταν φτιαγμένο απ’ τα φωτεινά πνεύματα των αγαπημένων τους νεκρών, που προσπαθούσαν να κάνουν αισθητή την παρουσία τους στους συγγενείς τους. Οι Εσκιμώοι Ινουίτ (Inuit), είχαν πολλές και διαφορετικές δοξασίες για το βόρειο σέλας. Κάποιοι ήταν πεπεισμένοι ότι μέσα στο σέλας κρύβονταν οι νεκροί τους και κατά τη διάρκεια του φαινομένου δεν έβγαζαν μιλιά, δε σφύριζαν, μήτε τραγουδούσαν, για να μην αναγνωρίσουν οι νεκροί τη φωνή τους και τους πάρουν μαζί τους. Οι Εσκιμώοι της Αλάσκας, όταν έβλεπαν το σέλας, έλεγαν πως ήταν τα πνεύματα των ζώων που κυνηγούσαν. Άλλοι πάλι Ινουίτ πίστευαν πως τα φαντάσματα των νεκρών που κρύβονταν μες στο λαμπερό σέλας έπαιζαν ένα παιχνίδι που έμοιαζε με μπάλα, με το κρανίο ενός θαλάσσιου ίππου. Και οι κάτοικοι του νησιού Νουναβίκ (Nunavik) της κεντρικής Αλάσκας θεωρούσαν ότι τα πνεύματα των θαλάσσιων ίππων έπαιζαν μπάλα με το κρανίο ενός ανθρώπου.

Το βόρειο αλλά και το νότιο σέλας, πέρα απ’ τη δημιουργία αισιόδοξων ή τρομακτικών μύθων, έγιναν πολλές φορές στο παρελθόν αφορμή και μέσο εκφοβισμού κι ελέγχου των ανθρώπων από την εκάστοτε πολιτική ιεραρχία, ή από τα ιερατεία κάποιων θρησκειών.

Το σέλας ως πηγή έμπνευσης

Το Aurora Borealis και το Aurora Australis υπήρξαν πηγές καλλιτεχνικής έμπνευσης και δημιουργίας και έγιναν αφορμή για τη συγγραφή πλήθους ποιημάτων, αλλά και στίχων τραγουδιών και αποτέλεσαν κινητήρια δύναμη δημιουργικότητας για το περιεχόμενο ή τον τίτλο μυθιστορημάτων και συλλογών διηγημάτων. Οι αναφορές του σέλαος στη λογοτεχνία και την ποίηση είναι τόσες πολλές, που είναι αδύνατον να αναφερθούν όλες. Μπορούμε όμως να αναφερθούμε ενδεικτικά σε κάποιους φημισμένους ποιητές και συγγραφείς.

Στη λογοτεχνία, οι αναφορές στο σέλας είναι πολύ συχνές και το όνομά του εμπεριέχεται ακόμη στον τίτλο μυθιστορημάτων όπως, το Αστέρι του Βορρά του Philip Pullman που έχει τίτλο πρωτοτύπου Northern Lights και είναι το πρώτο μέρος της παγκοσμίως αναγνωρισμένης τριλογίας Dark Materials. Το Αστέρι του Βορρά μιλάει για έναν φανταστικό κόσμο, ένα παράλληλο σύμπαν, στο οποίο ο κάθε άνθρωπος συνδέεται με ένα δαιμόνιο. Σ’ αυτόν τον κόσμο ζει η 12χρονη ορφανή Λύρα Μπελάκουα, που ξεκινάει ένα επικίνδυνο ταξίδι για να βρει το χαμένο φίλο της Ρότζερ. Μαζί της μεταφέρει το τελευταίο αληθειόμετρο, ένα εργαλείο από το οποίο δεν μπορεί να κρυφτεί κανείς, γιατί απαντά σε οποιοδήποτε ερώτημα του κατόχου του.

Αλλά δεν είναι λίγοι και οι ποιητές που εμπνεύστηκαν και έγραψαν για το σέλας. Ο φημισμένος Σουηδός ποιητής και ψυχολόγος, Tomas Tranströmer (1931-2015), στη ‘Θαλασσινή Ιστορία’ του αναφέρεται σ’ αυτό.

Όπως και ο Σκωτσέζος ποιητής David Vedder (1790-1854) που γράφει στο ποίημά του ‘The Aurora Borealis’: «…Tumultuous streams of glory gushed, Ten thousand thousand rainbows rushed and revelled through the boundless sky, In jousting, flashing radiancy…»

Ένα από τα σημαντικότερα και μεγάλα σε έκταση ποιήματα της ρωσικής λογοτεχνίας του 19ου αιώνα είναι το ‘Δαίμονας’ του Μιχαήλ Λέρμοντοφ (Mikhail Yuryevich Lermontov, 1814-1841). Αυτό το ποίημα αποτέλεσε και αποτελεί σημείο σύγκρισης για τους συγχρόνους του Λέρμοντοφ, αλλά και τους μεταγενέστερους ποιητές. Στο ‘Δαίμονας’, που είναι εμπνευσμένο απ’ την ομορφιά του Καυκάσου, ο Λέρμοντοφ περιγράφει τη μάχη του καλού με το κακό, τη μοναξιά, την αγάπη και την απώλεια χρησιμοποιώντας ως συμβολική έννοια το κυνήγι του βόρειου σέλαος.

Ενώ ο δικός μας ρομαντικός, Φαναριώτης ποιητής Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής γράφει στο ‘Άσμα πέμπτον’: «…Μετά τον ζόφον τον βαθύν και τας μακράς θυέλλας, Προς άρκτον υπεχάραξε, και η Αικατερίνα ως βόρειον ανέτειλεν εις την Σκυθίαν σέλας. Ως ήλιος προσμειδιών τα κλίματα εκείνα…»

Στην Ελλάδα, ένας από τους πρώτους στίχους που έρχεται στο μυαλό μας, είναι του Μανώλη Ρασούλη: «…Λάμπεις σαν το βόρειο σέλας…» που έγινε τραγούδι σε μουσική του Νίκου Ξυδάκη και το τραγούδησε ο Νίκος Παπάζογλου.

Ο αγαπημένος μας ποιητής των θαλασσινών ταξιδιών, Νίκος Καββαδίας, στο ποίημα του ‘Καφάρ’ απ’ τη συλλογή Μαραμπού γράφει: «…Οι πόλοι γίνανε σε μας πολὺ γνωστοί, θαυμάσαμε πολλὲς φορὲς το Βόρειο Σέλας…»

Ακόμη, ο εισηγητής του σουρεαλισμού στην Ελλάδα, Ανδρέας Εμπειρίκος γράφει στο ποίημα του ‘Σέλας των αντηχήσεων’: «…Ο γαλαξίας μετουσιώνεται. Τρέφει τις νοσταλγίες του κ' έπειτα σβήνει. Σαν φως που πια κουράστηκε να περιμένει… Μια νύχτα. Δυο νύχτες. Κ' έπειτα φως μέσα στο μέγα πλήθος που κραυγάζει. Κάτω από τον θόλο της ηχούς ενός αιών».

Οι λαοί, αλλά και οι καλλιτέχνες τους που έγιναν θεατές αυτού του φαινόμενου μελετώντας τη μεταβολή στα χαρακτηριστικά του τοπίου τους, που έκανε το θέαμα υπερφυσικό, εμπνεύστηκαν και το ενσωμάτωσαν στους μύθους τους ή μετουσίωσαν τις εντυπώσεις τους σε τέχνη. Τα έργα μεγάλων ζωγράφων ή και φωτογράφων είναι πάμπολλα και εντυπωσιακά καθώς μεταφέρουν κι αποτυπώνουν το δέος των ανθρώπων για αυτό το υπέροχο φυσικό φαινόμενο, την ωραιότερη και πιο μυστηριακή παράσταση της φύσης.

Βιβλιογραφία, αρθρογραφία, ηλεκτρονικές πηγές

1. Αριστοτέλης, (384-322 π.Χ.), 1994, Μετεωρολογικά Α, Β, Αθήνα, Κάκτος.

2. Καββαδίας, Νίκος, (1910-1975), 1990, Μαραμπού, Αθήνα, Άγρα.

3. Ραγκαβής, Αλέξανδρος Ρίζος, (1809-1892), 1837, Διάφορα ποιήματα, Αθήναι, Εκ της τυπογραφίας Ανδρέου Κορομηλά (Βιβλίο του Google)

4. Narrative poems by Alexander Pushkin and by Mikhail Lermontov, c. 1983, Johson, Charles, tr., New York, Random House. Διαθέσιμο στον δικτυακό τόπο http://faculty.washington.edu/jdwest/russ430/demon.pdf (Ανάκτηση 19.6.2017)

5. The Northern Lights and The Merry Dancers, διαθέσιμο στον δικτυακό τόπο http://www.scotclans.com/the-northern-lights-and-the-merry-dancers/(Ανάκτηση 17.6.2017)

6. Fifteen Native Tales about the Northern Lights διαθέσιμο στον δικτυακό τόπο http://goodnature.nathab.com/fifteen-native-tales-about-the-northern-lights/ (Ανάκτηση 20.6.2017)

7. Nothern Lights Centre, διαθέσιμο στον δικτυακό τόπο: https://www.northernlightscentre.ca/northernlights.html (Ανάκτηση 19.6.2017)

8. Vedder, David, (1790-1854), 1848. The Pictorial Giftbook of Lays and Lithography. The Poetry (Βιβλίο του Google)

9. Northern Lights Legends from Around the World. Διαθέσιμο στον δικτυακό τόπο: https://www.theaurorazone.com/about-the-aurora/aurora-legends (Ανάκτηση 21.6.2017)

Cover art Art by http://jessicawoulfe.deviantart.com/

Guest Post

Η Αγνή Σιούλα γεννήθηκε στην Κοζάνη και μεγάλωσε ακούγοντας δημώδη αλλά και αυτοσχέδια παραμύθια με φανταστικά όντα ή υπερφυσικά στοιχεία απ’ τη γιαγιά και τη μητέρα της. Έτσι πολύ σύντομα, προσπαθώντας να εντυπωσιάσει κυρίως τη γιαγιά της, άρχισε να σκαρώνει τις δικές της παραμυθίες κι αργότερα διεύρυνε το κοινό της με τα αδέρφια, τα ξαδέρφια και τους φίλους της. Απ’ την παιδική της ηλικία υπήρξε φανατική αναγνώστρια και μεγαλώνοντας ανακάλυψε τη φανταστική λογοτεχνία. Σύντομα άρχισε να γράφει και η ίδια και η αγάπη της για τα βιβλία την οδήγησε να σπουδάσει βιβλιοθηκονομία. Από το 1991 εργάζεται σε ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες και αναγνωρίζοντας τη δυσκολία διοίκησης μιας βιβλιοθήκης, το 2007 απέκτησε μεταπτυχιακό δίπλωμα ειδίκευσης στη Διοίκηση επιχειρήσεων με εξειδίκευση στη Διοίκηση Ανθρώπινων πόρων. Το πρώτο της μυθιστόρημα είναι το «Έρχονται με την ομίχλη» που εκδόθηκε και κυκλοφορεί απ’ τις εκδόσεις Πατάκη, ενώ σύντομα θα κυκλοφορήσει και το δεύτερο μυθιστόρημά της με τίτλο «Μαύρα Λιβάδια».

Σήμερα κατοικεί σε ένα μικρό χωριό του νομού Σερρών με την οικογένειά της κι εργάζεται σε ακαδημαϊκή βιβλιοθήκη. Της αρέσουν τα ταξίδια, οι ταινίες και σειρές φαντασίας, συνεχίζει να λατρεύει το διάβασμα και θεωρεί ότι ένα από τα πιο σημαντικά κομμάτια της ζωής της είναι τα μεσημεριανά τραπέζια του Σαββατοκύριακου όπου όλη η οικογένεια «φιλοσοφεί» με τις ώρες.