Το κοριτσάκι με τα σπίρτα, η θλιβερή μαγεία των Χριστουγέννων
Art by Rachel Isadora
Τα Χριστούγεννα πλησιάζουν! Η πιο μαγική περίοδος του έτους βρίσκεται εδώ! Στολισμένα δέντρα, χρυσόσκονη, πασπαλισμένα, χιονισμένα γλυκά και δώρα χαρίζουν χαμόγελα σε μικρούς και μεγάλους. Αλλά όχι σε όλους. Γιατί η αδικία και η δυστυχία δεν γνωρίζουν γιορτές. Θα έλεγε κανείς ότι τα Χριστούγεννα μπορούν να χαρίσουν έστω και λίγη από τη λάμψη τους στον οποιοδήποτε άνθρωπο. Η ψευδαίσθηση όμως της ευτυχίας επικρατεί για λίγο, σαν τις νιφάδες του χιονιού που λιώνουν στα ζεστά τζάμια των σπιτιών ή σαν το σπίρτο στα χέρια μιας μικρής παιδούλας, που δεν είναι άλλη από το Κοριτσάκι με τα Σπίρτα, που τουρτουρίζει στη γωνιά του δρόμου.
Το «Κοριτσάκι με τα Σπίρτα» ("Den Lille Pige med Svovlstikkerne") αποτελεί ένα από τα αριστουργήματα του πιο φημισμένου παραμυθά του κόσμου, του Hans Christian Andersen, το οποίο είδε και το πρώτο εκδοτικό φως τον Δεκέμβριο του 1845.
Θα έλεγε κανείς ότι τα περισσότερα παραμύθια, όπως τα ξέρουμε σήμερα, είναι ωραίες, καμουφλαρισμένες με αστερόσκονη αλήθειες, οι οποίες πάντα έχουν ένα ωραίο και δίκαιο τέλος. Όλα εκτός από τη θλιβερή ιστορία της μικρής παιδούλας με τα σπίρτα.
Anne Anderson "The little match girl"
Βρισκόμαστε στα μέσα του 19ου αιώνα και η Ευρώπη βρίσκεται στο απόγειο της Βιομηχανικής Επανάστασης με τις πόλεις να γίνονται τα κέντρα του κόσμου. Είναι η εποχή της βιομηχανίας, της καινοτομίας, της επιστήμης και της ανακάλυψης της δύναμης της τεχνολογίας. Ο κόσμος πλέον ανακαλύπτει την αυξανόμενη, ανταποδοτική αξία της εργασίας και ολοένα και περισσότεροι ρίχνονται στον ανθρώπινο στίβο για μια καλύτερη ζωή. Ακόμα και τα μικρά παιδιά, τα οποία μοχθούν καθημερινά και αδιάκοπα μέσα στα εργοστάσια. Εκείνη την εποχή άλλωστε, εκδίδεται μεταξύ του 1837-1839 και το αριστούργημα του Charles Dickens, Oliver Twist, ο οποίος περιέγραψε όσο κανένας άλλος τη φτώχεια και την ανέχεια του Λονδίνου του 19ου αιώνα, αλλά και τη φρίκη της παιδικής εργασίας. Ίσως θα έπρεπε να αναζητήσουμε τη βασικότερη έμπνευση του Andersen στις σελίδες του Charles Dickens, ο οποίος, όντας επιστήθιος φίλος του, τον ενέπνευσε όσο κανείς άλλος.
Η ιστορία είναι λίγο-πολύ γνωστή σε όλους μας. Σε μια μεγάλη πόλη της Δανίας, ένα μικρό κορίτσι, την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, τριγυρνά στους παγωμένους, χιονισμένους δρόμους, προσπαθώντας απελπισμένα να πουλήσει τουλάχιστον ένα κουτάκι σπίρτα στους βιαστικούς περαστικούς. Η μικρή έρχεται αντιμέτωπη τότε με το δριμύ ψύχος του χειμώνα, αλλά και με το δριμύτερο ψύχος των άκαρδων ανθρώπων που την προσπερνούν με αδιαφορία. Καθώς η ημέρα φθάνει στο τέλος της, το άτυχο κοριτσάκι ζαρώνει στην άκρη του δρόμου και με τα σπίρτα που προόριζε να πουλήσει για να ζήσει, ονειρεύεται και ελπίζει σε έναν καλύτερο κόσμο. Τα όνειρά της αρχικά περιορίζονται στη θαλπωρή ενός ζεστού και λαχταριστού γεύματος που θα ανακούφιζε την αβάσταχτη πείνα της, μέσα σε ένα ζεστό σπίτι, μακριά από τον κρύο δρόμο. Στη συνέχεια, η μικρή θα ονειρευτεί μέσα στη φλόγα του σπίρτου ένα πανέμορφο στολισμένο χριστουγεννιάτικο δέντρο, πανύψηλο και γεμάτο με παιχνίδια σαν και εκείνα που τόσο είχε ζηλέψει στις βιτρίνες των πανάκριβων μαγαζιών της πόλης.
Στο τελευταίο σπίρτο που θα ανάψει, θα ονειρευτεί τη γιαγιά της. Τον μοναδικό άνθρωπο που την αγαπούσε σε αυτόν τον κόσμο, όταν ζούσε. Στο όραμα, η γιαγιά της ήταν και πάλι κοντά της. Με το που την αντίκρισε, την έσφιξε στην αγκαλιά της, παρακαλώντας τη να την ακολουθήσει στους ουρανούς για να πάψει να υποφέρει άλλο σε αυτόν τον κόσμο. Ξαφνικά η νύχτα έγινε ημέρα και οι φλόγες των σπίρτων έφεγγαν σαν ήλιος, γεμίζοντας χαρά και αισιοδοξία τη μικρή, με το χαμόγελό της πιο πλατύ παρά ποτέ. Ένα χαμόγελο που παρέμεινε στα παγωμένα χείλη της μέχρι και το επόμενο πρωινό του Νέου Χρόνου.
«Ήθελε μόνο να ζεσταθεί...» έλεγαν και ξαναέλεγαν οι περαστικοί στο θέαμα του άψυχου σώματος της μικρής στην άκρη του δρόμου, με μια στιγμιαία αίσθηση ενοχής και λύπης. Όλοι όμως αγνοούσαν ότι η μικρή έζησε τις τελευταίες της στιγμές μέσα στη θαλπωρή και την αγάπη, με τα όνειρα της πιο δυνατά από κάθε ζοφερή πραγματικότητα.
Illustrated by Honor C. Appleton – 1922
Η δακρύβεχτη ιστορία της μικρής παιδούλας με τα σπίρτα έμελλε να γίνει ένα από τα πιο αγαπητά χριστουγεννιάτικα παραμύθια. Γνώρισε μεγάλη εκδοτική επιτυχία τα πρώτα χρόνια της κυκλοφορίας του, καθώς και ενέπνευσε αμέτρητες διασκευές και απεικονίσεις της ιστορίας τόσο στη λογοτεχνία, όσο και στη τηλεόραση, ακόμα και σε βιντεοπαιχνίδια.
Ορισμένες αξιόλογες διασκευές είναι στη λογοτεχνία το βιβλίο Match Girl της Anne Bishop (1995) και το Matchless: A Christmas Story, του Gregory Maguire, ενώ η ιστορία κάνει και μια εμφάνιση στο pastiche Holmes / Lovecraft, A Study in Emerald, του Neil Gaiman (2004). Στον κινηματογράφο η Disney κυκλοφόρησε την ταινία The Little Match Girl το 2006, ενώ μερικοί τίτλοι videogames όπου εμφανίζεται διασκευασμένη είναι οι ακόλουθοι: Suikoden III (2002), Yakuza 5 (2012), The Witcher 3: Wild Hunt – Blood and Wine (2016).
Επιπλέον, στο Fairytale Forest (Sprookjesbos) του θεματικού πάρκου Efteling στην Ολλανδία, μπορεί κάποιος να γίνει μάρτυρας της ιστορίας της. Μάλιστα, η ιστορία της εκτίθεται σε 3D μορφή χαρίζοντας έτσι ζωντάνια και αμεσότητα.
Τι θα έλεγε όμως κάποιος για το σήμερα; Υπάρχουν τα μικρά κοριτσάκια με τα σπίρτα στον κόσμο μας; Μα φυσικά και υπάρχουν. Και βρίσκονται παντού. Βρίσκονται στα φανάρια των δρόμων, βρίσκονται στις αστικές συγκοινωνίες εκλιπαρώντας για λίγα χρήματα.
Το «κοριτσάκι με τα σπίρτα» βρίσκεται σε κάθε παιδί που βρίσκεται δέσμιο της παιδικής εργασίας, σε κάθε παιδί που στερείται τη μόρφωση, αλλά και τα όνειρά του. Και όπως και η μικρή της ιστορίας του Andersen, το μόνο όχημά τους για μια καλύτερη ζωή και για την ελπίδα, είναι η ίδια τους η φαντασία.
Πηγές:
http://www.online-literature.com/hans_christian_andersen/981/
https://en.wikipedia.org/wiki/The_Little_Match_Girl
H Μαίρη Βούλγαρη γεννήθηκε το 1989 στην Αθήνα και μεγάλωσε στην επαρχία έως και τα σχολικά της χρόνια. Σπούδασε Πολιτική Επιστήμη και Ιστορία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και εδώ και δύο χρόνια βρίσκεται στις μεταπτυχιακές της σπουδές στο τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιά.
Η αγάπη της για τη λογοτεχνία και τη συγγραφή οδήγησαν στην ενεργό συμμετοχή για ένα χρόνο περίπου στην συγγραφή άρθρων στο διάσημο Blog “The Daily Owl” καθώς και στη συγγραφή μικρών διηγημάτων και ιστοριών που ανέκαθεν βρίσκονταν στο επίκεντρο των ενδιαφερόντων. Η συγγραφή ιστοριών ήταν και είναι μια από τις αγαπημένες της ασχολίες καθώς καταπιάστηκε από πολύ μικρή με εκείνες περισσότερο βέβαια για προσωπική ευχαρίστηση . Το 2016 πήρε μέρος στον διαγωνισμό του I write –Ζόμπι στην Ελλάδα όπου και διακρίθηκε με το διήγημα το «Μαύρο Αίμα».
Αγαπημένα είδη λογοτεχνίας: Φαντασία, Τρόμος, Αστυνομική Λογοτεχνία
Αγαπημένοι συγγραφείς και εμπνευστές μεταξύ άλλων : H.P. Lovecraft, Edgar Allan Poe, J. K. Rowling, J.R.R Tolkien, Gillian Flynn, Marisha PessΙ, Isabel Allende, George R. R. Martin.