Το Φάντασμα της Όπερας: Η αλήθεια πίσω από την μάσκα

Οι φίλοι των μιούζικαλ είχαν τη χαρά να δουν τη γνωστή παράσταση Φάντασμα της Όπερας στη Θεσσαλονίκη –ενώ οι παραστάσεις στην Αθήνα ξεκινάνε το Σάββατο 15/02– μπαίνοντας έτσι στο μυστηριακό πνεύμα των Αποκριών. Ο περιβόητος μασκοφόρος Erik που τάραξε το Palais Garnier των Παρισίων έκανε ξανά την εμφάνιση του στο θέατρο, ταξιδεύοντας το κοινό σε μια μακρινή εποχή και πραγματικότητα.

Το αγαπημένο έργο που έχει συνυφανθεί με τον χώρο του θεάματος είναι στην πραγματικότητα ένα λογοτέχνημα, το οποίο βασίστηκε σε φήμες γύρω από το προαναφερθέν κτίσμα του Παρισιού. Συγγραφέας του ήταν ο Gaston Leroux και χρονολογία έκδοσής του το 1911. Σε αντίθεση με τη σημερινή εποχή, το Φάντασμα της Όπερας δεν αγαπήθηκε αμέσως από το κοινό. Πουλήθηκαν ελάχιστα αντίτυπα, ενώ εικονογραφημένες εκδόσεις σε περιοδικά είχαν σημαντική απήχηση μόνο χάρη στην αναπαράσταση του Φαντάσματος. Βλέπετε, η πίστη στο υπερφυσικό εκείνη την εποχή ήταν τεράστια και ο κόσμος διψούσε για την παραμικρή απόδειξη ύπαρξης ανωτέρων δυνάμεων. Μόλις το 1925, το έργο έκανε μια φαντασμαγορική άνοδο χάρη στην μεταφορά του στη μεγάλη οθόνη. Οι εικονογραφήσεις είχαν τραβήξει το ενδιαφέρον ανθρώπων που εργάζονταν στην Universal Pictures και έκτοτε έγινε μια αγαπημένη πηγή έμπνευσης παραγωγών θεάματος. Δυστυχώς, ο συγγραφέας δεν έζησε αρκετό καιρό για να δει το Φάντασμα του να εγκαταλείπει τις σκιές και να δέχεται τόσο θαυμασμό.

Η ιστορία του βιβλίου –και των ζωντανών παραγωγών– μας γυρνάει στην πόλη του φωτός, στη δύση του 19ου αιώνα. Η πρωτεύουσα της Γαλλίας είναι ανάστατη εξαιτίας μιας φήμης ότι η διάσημη Όπερα Palais Garnier βάλλεται από την παρουσία ενός στοιχειού. Ανεξιχνίαστοι θάνατοι και η απώλεια αντικειμένων που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στον ένοχο εντείνουν το μυστήριο. Η απέραντη φαντασία του ανθρώπου ξεπερνάει τα όρια των φυσικών νόμων κι έτσι δημιουργείται ο θρύλος του Φαντάσματος της Όπερας.

Ανάμεσα στους πρωταγωνιστές είναι και η Christine Daaé, η σοπράνο που μαγεύει τους συντελεστές της όπερας, αλλά και το περιβόητο Φάντασμα. Όταν μάλιστα το συναντάει για πρώτη φορά τον αποκαλεί Άγγελο γιατί η μεταμφίεση του –μέρος της οποίας είναι και μια μάσκα–παραπέμπει σε κάτι αγνό. Δεν αφήνει τις χθόνιες φήμες να μολύνουν την αγαθή ψυχή της. Ωστόσο, στην πορεία έρχεται αντιμέτωπη με την σκληρή φύση του Φαντάσματος, ο οποίος τελικά δεν είναι ένα αερικό ή μια αλλόκοσμη ύπαρξη, αλλά ένας κοινός θνητός ονόματι Erik.

Ο Erik γεννήθηκε δύσμορφος και, εξαιτίας της απέχθειας του πατέρα του, αναγκάστηκε να κρυφτεί στις σκιές αναζητώντας την αγάπη και την τρυφερότητα που στερήθηκε. Ελπίζει, λοιπόν, πως θα τα βρει στη γλυκιά Christine, αλλά δεν αργεί να φανεί και δεύτερος διεκδικητής της κοπέλας. Το αποτέλεσμα είναι να την απαγάγει και να την πιέσει να τον παντρευτεί με απειλές και δόλο. Μέσα στον τρόμο και τον πανικό οι δυο ευαίσθητες ψυχές βρίσκουν μια μέση λύση. Ο Erik της δίνει τελικά την ελευθερία της κατόπιν δακρύων και υποσχέσεων. Δυστυχώς, ο παρίας του Παρισιού δεν καταφέρνει να βρει το ευτυχισμένο τέλος που ήθελε και πεθαίνει λίγες μέρες αφότου αποχαιρετά τον έρωτα του.

Το όλο έργο διέπεται από μυστήριο, ατμοσφαιρικότητα και τη βαθιά πεποίθηση του Leroux ότι το Φάντασμα ήταν πέρα για πέρα αληθινό. Στον πρόλογο του βιβλίου του μάλιστα υποστηρίζει ότι εξερεύνησε το κτίριο και βρήκε αποδείξεις για την ύπαρξη του στοιχειού. Μπορεί η ιστορία να δίνει λογική εξήγηση για όλα τα περίεργα συμβάντα που τον ενέπνευσαν, ο συγγραφέας όμως θεωρούσε μέχρι και το τέλος της ζωής του ότι η Όπερα ήταν οίκος πλασμάτων μιας ξένης διάστασης.

Η επιμονή του Leroux ως προς το φάντασμα οφείλεται πρώτα από όλα στην καχυποψία πολλών Παριζιάνων ως προς την περίεργη ενέργεια του Palais Garnier. Συνέβαλε επίσης αρκετά η ύπαρξη μιας τεχνητής δεξαμενής στα θεμέλια του κτιρίου, με σκοπό την προστασία από τα υπόγεια ρεύματα. Ο χώρος έδωσε τροφή σε κουτσομπολιά περί μυστήριων υπάρξεων και έμπνευση στον συγγραφέα, ο οποίος αναφέρεται συχνά στην δεξαμενή. Εκεί μάλιστα οδήγησε ο Erik την Christine μετά την απαγωγή της και εκεί έλαβε τέλος η ζωή του.

Κάτι ακόμα που ενίσχυσε την πίστη του Leroux στο φάντασμα ήταν ένα δυστύχημα που κόστισε την ζωή ενός θεατή. Πιο συγκεκριμένα, τον Μάιο του 1896 κατέρρευσε ένας πολυέλαιος επτά τόνων, επειδή δεν είχε τοποθετηθεί σωστά. Ωστόσο, η τραγωδία αποδόθηκε στο Φάντασμα, είτε είχε ανθρώπινη υπόσταση σύμφωνα με το βιβλίο, είτε ήταν ένα υπερφυσικό ον όπως πίστευε ο Leroux.

Όπως πολλά έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, έτσι και το Φάντασμα της Όπερας βασίστηκε σε λαογραφία και υπαρκτές φήμες γύρω από αυτή. Κατά πόσο αυτές οι φήμες είναι αληθείς, ή βασίζονται στις δεισιδαιμονίες και τον φόβο των ανθρώπων, δεν μπορούμε να το ξέρουμε. Άλλωστε, κανείς δεν αρνείται πραγματικά το υπερφυσικό, αφού είναι ο πιο ανώδυνος τρόπος να ξεπεράσουμε τα όρια. Όπως και να έχει, η μαγεία του Leroux είναι αδιαμφισβήτητη και το πραγματικό Φάντασμα της Όπερας φωλιάζει στις ψυχές όλων μας, χαρίζοντας ένα μασκοφόρο πρόσωπο στην ανάγκη του καθενός μας για αγάπη και αποδοχή.

Βιβλιογραφία και Διαδικτυακές Πηγές:

"Ten mysteries behind the magnificent Opera Garnier". TheatreinParis.com, https://www.theatreinparis.com/blog/ten-mysteries-behind-the-magnificent-opera-garnier, Accessed 29/1/2020

"Τhe book - The phantom of the opera". UkThephantomoftheopera.com, https://uk.thephantomoftheopera.com/the-inspiration/, Accessed 29/1/2020

"The phantom of the opera | Behing the novel" Wikipedia, https://en.wikipedia.org/wiki/The_Phantom_of_the_Opera#History_behind_the_novel, Accessed 29/1/2020