Made in Abyss: Όταν ο Miyazaki συναντά τον Ιούλιο Βερν και τους Επιζήσαντες

Σε διάστημα πολλών ετών, το τελευταίο ανεξερεύνητο χάσμα του κόσμου έχει καταπιεί πάμπολλους ανθρώπους, κυριευμένους από το πνεύμα της περιπέτειας μες στο άγνωστό και το δέλεαρ αναρίθμητων θρύλων. Το χάσμα αυτό είναι γνωστό ως η Άβυσσος.

-Απόδοση από την αφήγηση του anime

Τα παραπάνω λόγια ακούγονται δια στόματος της άγνωστης αφηγήτριας (στην οποία δανείζει τη φωνή της η voice actor και τραγουδίστρια, Maaya Sakamoto), καθώς οι πρωταγωνιστές κατεβαίνουν μέσα στην Άβυσσο, δίχως να περιμένουν να επιστρέψουν, ξεκινώντας τη σπουδαία τους περιπέτεια…

Πριν προχωρήσουμε, όμως, στο ζουμί του πράγματος, ας ξεκαθαρίσουμε κάτι αναφορικά με τον εμφανώς παραπλανητικό τίτλο του άρθρου. Το Made in Abyss (Meido in Abisu) είναι ένα ιαπωνικό anime από το στούντιο Kinema Citrus, βασισμένο στο ομώνυμο manga του Akihito Tsukushi. Ουδεμία άμεση σχέση έχει με τον Hayao Miyazaki, αν εξαιρέσει κανείς την εμφανή επιρροή από την εικονοποιία του. Πραγματικά, από τη στιγμή που ξεκινάει το πρώτο επεισόδιο και αργότερα όταν βλέπουμε πανοραμικά την πόλη, θα πίστευε κανείς πως παρακολουθεί κάποια ταινία του Studio Ghibli – για να μη μιλήσουμε για τα περαιτέρω επεισόδια, όταν βλέπουμε τα εξωτικά τοπία της Αβύσσου.

Προτρέχω, όμως…

Το υπόβαθρο της ιστορίας είναι το εξής: βρισκόμαστε σ’ ένα φανταστικό νησί, στη Θάλασσα της Beoluska, όπου υπάρχει ένα γιγάντιο φρεάτιο διαμέτρου ενός περίπου χιλιομέτρου. Η αφήγηση μάς λέει πως είναι το τελευταίο ανεξερεύνητο χάσμα του κόσμου και στο εσωτερικό του βρίσκονται αλλόκοτα τεχνουργήματα, των οποίων την προέλευση δεν γνωρίζει κανένας. Γύρω από αυτό το φρεάτιο, την αποκαλούμενη Άβυσσο, χτίστηκε η πόλη της Oosu (ή Orth) και ολόκληρη η οικονομία της, αφού τα τεχνουργήματα είναι θαυμαστά τεχνολογικά (ή πιθανώς μαγικά) επιτεύγματα ή βιολογικά αντικείμενα που δεν έχει ξαναδεί (ούτε και γνωρίζει πώς να φτιάξει) κανείς στον κόσμο.

Σε αυτήν την πόλη λοιπόν, το πιο φημισμένο επάγγελμα είναι αυτό των Cave Raiders, ανδρών και γυναικών που κατεβαίνουν στο εσωτερικό της Αβύσσου για να την καταγράψουν και ν’ ανασύρουν από το εσωτερικό της πολύτιμα τεχνουργήματα. Φυσικά το εσωτερικό, πλην των κινδύνων της κατάβασης, κρύβει αναρίθμητα εξωτικά, επικίνδυνα, ως και ολότελα φρικαλέα πλάσματα, των οποίων θύματα έχουν πέσει και συνεχίζουν να πέφτουν αναρίθμητοι Cave Raiders. Περαιτέρω, υπάρχει ακόμη ένας κίνδυνος τον οποίο κανείς αντιμετωπίζει, όχι στο κατέβασμα, αλλά στην επιστροφή: την Κατάρα της Αβύσσου.

Η Άβυσσος είναι χωρισμένη σε Στρώματα, τόσο με βάση τις ιδιομορφίες του περιβάλλοντα χώρου, όσο και με βάση τη μορφή που παίρνει η Κατάρα κατά την επιστροφή.

Μέχρι βάθος 1350 μέτρων, τη λεγόμενη Άκρη της Αβύσσου, τα συμπτώματα της Κατάρας είναι ελαφριά ζαλάδα και ναυτία.

Made in Abyss vol. 1 - Cover [Art by Akihito Tsukushi] .jpg

Κατά την επιστροφή από το Δεύτερο Στρώμα (1350-2600 μέτρα), το Δάσος των Πειρασμών, οι Cave Raiders βιώνουν μούδιασμα, τρομακτική ζαλάδα και συχνά κάνουν εμετό από τη ναυτία. Εκεί βρίσκεται και το Ανεστραμμένο Δάσος, και το Seeker Camp, η μόνη «κοντινή» βάση των Cave Raiders μέσα στην Άβυσσο.

Από το Τρίτο Στρώμα -το Μέγα Ρήγμα- και μετά (2600-7000 μέτρα), τα πράγματα αρχίζουν να γίνονται περίεργα, καθώς ακόμα και μικρές μεταβολές καθ’ ύψος (προς τα πάνω πάντα) προκαλούν οπτικές και ηχητικές παραισθήσεις.

Ως εδώ και παρά τους τερατώδεις κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι Cave Raiders, το anime έχει μια υφή που προσεγγίζει τον Ιούλιο Βερν, στις 20.000 Λεύγες Κάτω από τη Θάλασσα και το Ταξίδι στο Κέντρο της Γης, ενώ καθ’ όλη την εξέλιξη της ιστορίας τα εξωτικά τοπία γίνονται όλο και πιο εντυπωσιακά, όλο και περισσότερο ένα είδος φόρου τιμής στους κόσμους του Miyazaki.

Από το Τέταρτο Στρώμα και πέρα (7000-12000 μέτρα), τα αποκαλούμενα Κροντήρια των Γιγάντων, αρχίζει η αληθινή φρίκη της Αβύσσου, παρά την ομορφιά του τοπίου. Εκεί ενδημούν πλάσματα των οποίων το δηλητήριο κάνει το ανθρώπινο σώμα να πρήζεται και να μπλαβίζει, μέχρι να επέλθει αρκετά σύντομα ο θάνατος. Κατά την επιστροφή, μικρές μεταβολές καθ’ ύψος έχουν ως σύμπτωμα τρομακτικούς πόνους στο σώμα και αιμορραγία από κάθε πιθανή οδό, συμπεριλαμβανομένων των ματιών.

Εδώ εμπίπτει και η αναφορά στους Επιζήσαντες, καθότι συχνά οι Cave Raiders αναγκάζονται να σκοτώσουν τους συντρόφους τους για να τους λυτρώσουν από τον πόνο ή να προβούν σε φρικαλέες ενέργειες για να σώσουν τη ζωή τους.

Στο Πέμπτο Στρώμα, τη Θάλασσα των Πτωμάτων (12000-13000 μέτρα), ακόμη και μεταβολές καθ’ ύψος τόσο περιορισμένες όσο μια βουτιά στο νερό, είναι ικανές να προκαλέσουν αισθητηριακή απομόνωση, παραφροσύνη και τάσεις αυτοτραυματισμού. Αυτό είναι και το τελευταίο στρώμα από το οποίο μπορούν να επιστρέψουν οι Cave Raiders και οι πιο φημισμένοι ανάμεσά τους, όταν αποφασίζουν να πάνε στο επόμενο, λέγεται πως πραγματοποιούν το Last Dive. Στο Πέμπτο Στρώματα τα πράγματα παίρνουν πλέον λαβκραφτική υφή.

Το Έκτο Στρώμα, η Πρωτεύουσα Δίχως Επιστροφή (13000-15500 μέτρα), είναι ένα μέρος τελείως αλλόκοτο, με τα ερείπια μιας άγνωστης πόλης και πλάσματα βγαλμένα από τους χειρότερους εφιάλτες. Αν κανείς διανοηθεί ή αναγκαστεί να επιχειρήσει επιστροφή από αυτό το στρώμα, είναι πολύ πιθανό να πεθάνει από την στρέβλωση του ίδιου του του κορμιού, ή ακόμα χειρότερα, να μεταμορφωθεί σε μια σχεδόν άμορφη, πλην έχουσα τις αισθήσεις της, μάζα σάρκας. Ο φόνος εν προκειμένω θεωρείται πράξη ελέους, αλλά σε εξαιρετικές περιπτώσεις ούτε αυτό είναι δυνατόν, αφού το σχεδόν άμορφο πλάσμα καθίσταται αθάνατο, αν και νιώθει πόνο. Τα αλλοιωμένα αυτά πλάσματα ονομάζονται συλλογικά Narehate.

Το Έβδομο Στρώμα, η Τελική Δίνη (15500 μέτρα-άγνωστο), είναι ένα μέρος που κάποιοι Cave Raiders έχουν δει μόνο από ψηλά και σίγουρα κανείς δεν έχει επιστρέψει για να δώσει περισσότερες πληροφορίες.

Αυτός είναι λοιπόν ο κόσμος στον οποίο εκτυλίσσεται η ιστορία του anime, αν και τα 13 επεισόδια της πρώτης σαιζόν (που έχει ολοκληρωθεί) μας πηγαίνουν μόνο μέχρι το Τέταρτο Στρώμα και μαθαίνουμε μια εξαιρετικά θλιβερή ιστορία για το Πέμπτο (sorry, no spoilers). Είναι ένας κόσμος αστείρευτης ομορφιάς και φρίκης, ανοιχτός στους τυχοδιώκτες που τολμούν να παρεισφρήσουν στο εσωτερικό του.

Όπως μας πληροφορεί η άγνωστη αφηγήτρια:

Σ’ εκείνους που της προσφέρουν τα σώματά τους και αποτολμούν να μπουν στα βάθη της, η Άβυσσος λέγεται πως προσφέρει τα πάντα… Ζωή και θάνατο, κατάρες κι ευλογίες – τα πάντα. Τι θα επιλέξουν άραγε όταν φτάσουν επιτέλους στο τέρμα του ταξιδιού τους;

Ποιοι είναι όμως εκείνοι που μας δανείζουν τις αισθήσεις τους για να βιώσουμε τα θαύματα και τους τρόμους της Αβύσσου; Καταρχήν είναι η δωδεκάχρονη Riko, κόρη της θρυλικής Cave Raider Lyza της Εξολοθρεύτριας. Με τη μητέρα της να έχει εξαφανιστεί στα βάθη της Αβύσσου όταν η Riko ήταν μόλις δύο ετών και με τον πατέρα της, Torka, να έχει πεθάνει σε προηγούμενη εξόρμηση, η Riko καταλήγει στο Ορφανοτροφείο Belchero, το οποίο προσφέρει μια αρκετά καλή ζωή στα ορφανά, ενώ ταυτόχρονα τα εκπαιδεύει ως Cave Raiders. Περαιτέρω, το ορφανοτροφείο είναι ένα από τα κέντρα μελέτης της Αβύσσου, των τεχνουργημάτων και των πλασμάτων της.

Οι Cave Raiders διαχωρίζονται σε βαθμίδα και ικανότητα από το χρώμα της σφυρίχτρας που έχουν περασμένη στο λαιμό τους. Όσο εκπαιδεύονται τα παιδιά, είναι Red Whistles και δεν τους επιτρέπεται να πάνε πέρα από τα 100-300 μέτρα βάθος. Όταν ολοκληρωθεί η εκπαίδευση επιτρέπεται να φτάσουν μέχρι το βαθύτερο μέρος του Πρώτου Στρώματος, αλλά αν περάσουν τα 1350 μέτρα, θεωρείται πλέον αποστολή αυτοκτονίας και δεν προσπαθούν να τα φέρουν πίσω. Από εκεί και πέρα, η διαδοχή χρωμάτων και πρόσβαση στο ανάλογο Στρώμα είναι Blue, Moon (οι εκπαιδευτές), Black και White. Όσοι White Whistles είναι ακόμη ενεργοί, είναι ζωντανοί θρύλοι και την εποχή που εκτυλίσσεται η ιστορία, αριθμούν πέντε.

Η Riko είναι καλοσυνάτη, απείθαρχη, γεμάτη περιέργεια και η πιο βαθιά επιθυμία της είναι να γίνει κι εκείνη μια θρυλική White Whistle, ώστε να κατέβει στα βάθη της Αβύσσου και να βρει τη μητέρα της. Στη διάρκεια μιας αποστολής σε βάθος εκατό μέτρων, ένα τερατώδες πλάσμα τραυματίζει τον Nat, έναν από τους φίλους της κι εκείνη δίχως δισταγμό τραβάει την προσοχή του για να το παρασύρει μακριά. Όταν φαντάζει βέβαιο πως θα την καταβροχθίσει, μια φοβερή ριπή ενέργειας τραυματίζει βαριά το πλάσμα και το ξαναρίχνει στα βάθη της Αβύσσου. Όταν πάει να βρει από πού προήλθε η ριπή, βρίσκει αναίσθητο ένα αγόρι με μηχανικά χέρια και φαινομενικά συνθετικό δέρμα. Αμέσως αποφασίζει πως είναι ρομπότ και μάλιστα που προήλθε από τα βάθη της Αβύσσου. Περαιτέρω μελέτη των χαρακτηριστικών του μαζί με τους φίλους της αποκαλύπτει πως πρέπει να πρόκειται για ένα Oobado, έναν «Θησαυρό των Βαθών».

Αφού καταφέρνουν να τον μπάσουν κρυφά στο ορφανοτροφείο, τον ξυπνάνε κάνοντας χρήση ηλεκτρικού ρεύματος. Οι αντιδράσεις του μοιάζουν καθ’ όλα με συνηθισμένου αγοριού, οπότε προκειμένου να μην τον φυλακίσει η συντεχνία των Cave Raiders κάπου για μελέτη, τον παρουσιάζουν ως αγόρι με αμνησία από την πιο φτωχή γειτονιά της πόλης. Το ρομπότ δεν μοιάζει ωστόσο να θυμάται τίποτα από το παρελθόν, την προέλευση, ή έστω το όνομά του. Η Riko του δίνει το όνομα Regu.

Λίγους μήνες αργότερα, ένας γιγάντιος, φιλικός Black Whistle ονόματι Habolg επιστρέφει από το Ανεστραμμένο Δάσος του Δεύτερου Στρώματος με ένα δέμα και τη λευκή σφυρίχτρα της Lyza, της μητέρας της Riko. Όλη η πόλη γιορτάζει την επιστροφή της σφυρίχτρας μετά από δέκα χρόνια, που σημαίνει πως ολοκληρώθηκε το Last Dive της Lyza και πιθανότατα είναι νεκρή. Η παράδοση είναι να γίνεται μια τεράστια γιορτή, το Resurrection Festival, καθότι η αντίληψη είναι πως το πνεύμα της Lyza επέστρεψε στην Άβυσσο και θα επανέλθει στο μέλλον ως κάτι ή κάποιος άλλος. Όπως λέει αργότερα η Riko όταν χάνει ένα αγαπημένο της αντικείμενο: «Ό,τι παίρνει κανείς από την Άβυσσο, κάποτε θα της επιστραφεί» κι αυτό περιλαμβάνει τους ανθρώπους.

Στη διάρκεια της γιορτής, η Riko μαθαίνει από τον Jiruo, δάσκαλό της και παλιό μαθητή της Lyza, πως η ίδια γεννήθηκε μέσα στην Άβυσσο, στην προτελευταία αποστολή της μητέρας της και μόνο χάρη σ’ ένα τεχνούργημα κατάφεραν να τη φέρουν πίσω ζωντανή. Εντωμεταξύ, στο δέμα της Lyza, ανάμεσα στις σημειώσεις της για παράξενα πλάσματα και ευρήματα, υπάρχει μια περιγραφή κι ένα σκίτσο που θυμίζει τον Regu, καθώς κι ένα σημείωμα: «Στα βάθη της Αβύσσου θα περιμένω».

Τα γεγονότα αυτά οδηγούν τη Riko να πάρει μια μεγάλη απόφαση: θα κατέβει στα βάθη της Αβύσσου χωρίς άδεια, ακόμη κι αν είναι μόνο μια Red Whistle, για ν’ αναζητήσει τη μητέρα της, της. Επιστρατεύει γι’ αυτό τη βοήθεια του Regu, του οποίου τα χέρια μεταξύ άλλων έχουν στο εσωτερικό ανθεκτικά συρματόσχοινα με έκταμα 40 μέτρων, πράγμα που θα κάνει την κάθοδο πολύ πιο σύντομη. Ο Regu συμφωνεί, καθότι οι σημειώσεις της Lyza και θραύσματα των αναμνήσεών του τον πείθουν πως το μυστικό της προέλευσής του βρίσκεται εκεί.

Έτσι ξεκινά η περιπέτειά τους:

Αυτοί οι χλωροί τυχοδιώκτες… Ξεχειλίζουν από θάρρος, ευστροφία και περιέργεια. Στο δρόμο τους θα βρουν να περιμένει η ελπίδα και να ελλοχεύει η απελπισία.

Από εκεί και ύστερα, ξεκινάει η περιπέτειά τους, που ακολουθεί τα στάδια της ανακάλυψης, του κινδύνου και του τρόμου, καθώς προχωρούν από το ένα στρώμα στο άλλο. Στην πορεία θα βρουν παράδοξους βοηθούς, όπως την Ακλόνητη Ozen, στο Seeker Camp του Ανεστραμμένου Δάσους. Πρόκειται για τη White Whistle που εκπαίδευσε τη Lyza και τη συνόδεψε στην αποστολή όπου γεννήθηκε η Riko. (Πιθανώς) υπεραιωνόβια, με θηριώδη δύναμη και όχι έχουσα απόλυτα σώας τας φρένας, η συνάντηση μαζί της αποτελεί ένα κομβικό σημείο της περιπέτειας, όπου οι πρωταγωνιστές είτε θα σπάσουν, είτε θα ατσαλωθούν για τη συνέχεια…

Έχω ήδη πει πολλά. Το anime αυτό είναι γεμάτο μυστήρια και γεννά περισσότερα ερωτηματικά από όσα λύνει. Το manga έχει προχωρήσει πολύ πέραν του σημείου όπου τελειώνει η πρώτη σαιζόν, οπότε ελπίζουμε (σχετικά) συντόμως σε μια συνέχεια. Μπορεί κανείς να παρασυρθεί αρχικά, από το γεγονός ότι οι πρωταγωνιστές είναι (ή δείχνουν) παιδιά, όμως άπαξ και αποτόλμησαν να μπουν στα βάθη της Αβύσσου, θα είναι εξίσου αμείλικτη μαζί τους, όπως με όλους. Υπάρχουν στιγμές συγκινητικές, στιγμές αστείες, στιγμές ευχάριστου ρίγους και στιγμές τόσο κλινικά επώδυνες που θα πιάσετε τους εαυτούς σας να δαγκώνετε τα χείλη ή να μασουλάτε τα μάγουλά σας από μέσα.

Διόλου τυχαίο, αν σκεφτεί κανείς πως την προσαρμογή του manga σε σενάριο υπογράφει ο θρυλικός Hideyuki Kurata (Now and Then, Here and There, Read or Die, Hellsing OVA και πολλά άλλα) και τη σκηνοθεσία ο Masayuki Kojima (Master Keaton, Abenobashi Mahou Shoutengai, Monster κ.α.), ενώ το στούντιο παραγωγής αποτελείται από παλιά μέλη της Production I.G. και του Studio BONES.

Πρόκειται για ένα anime σκληρό και συνάμα γεμάτο θαύμα κι ελπίδα, γεγονός που αντικατοπτρίζεται μέχρι και στο εισαγωγικό του τραγούδι, το “Deep in Abyss” που τραγουδάνε οι Mariya Ise (η φωνή της Riko) και Miyu Tomita (η φωνή του Regu). Από τη μία έχει έναν εύθυμο, ζωηρό ρυθμό, από την άλλη στίχους όπως:

The compass is always pointed to the darkness, where there is no escape. (Η πυξίδα είναι πάντα στραμμένη στο σκοτάδι, απ’ όπου δεν υπάρχει διαφυγή).

Η Άβυσσος, δεν είναι καλή ή κακή – απλά είναι εκεί, ανοιχτή σε όλους. Όπως λέει η Ακλόνητη Ozen:

Οι άνθρωποι εδώ γύρω δεν πιστεύουν στον Θεό. Αντ’ αυτού, πιστεύουν στην Άβυσσο. Ακριβώς επειδή τα βάθη της παραμένουν άγνωστα κι επειδή γεννούν το φόβο, έχει τη δυνατότητα να πάρει τη θέση του Θεού τους.

Art by Akihito Tsukushi

Ο Ανδρέας Μιχαηλίδης είναι μεταφραστής, συγγραφέας και αφηγητής, ενώ στο παρελθόν έχει εργαστεί ως δημοσιογράφος και φωτογράφος. Ανά τα χρόνια έχει γράψει πληθώρα άρθρων γύρω από τα comics και την κουλτούρα τους, ξεκινώντας από το περιοδικό «9» της Ελευθεροτυπίας και το Comicdom.gr.

Έχει μεταφράσει, από τα αγγλικά και τα γαλλικά, βιβλία εκλαϊκευμένης επιστήμης, ιστορίας και λογοτεχνίας (μεταξύ των οποίων, Ο Ιππότης των Επτά Βασιλείων και Τα Ταξίδια του Ταφ του George R.R. Martin, τα Χρονικά της Τσακισμένης Θάλασσας του Joe Abercrombie και τη σειρά με τις Περιπέτειες του Νεαρού Σέρλοκ Χολμς του Andrew Lane). Έχει συμμετάσχει με αστυνομικά διηγήματα σε ανθολογίες όπως: Οικοεγκλήματα, Είσοδος Κινδύνου, Ελληνικά Εγκλήματα 4, Κλέφτες και Αστυνόμοι.

Τα τελευταία χρόνια συμμετέχει σε φεστιβάλ comics της Ελλάδας και του εξωτερικού με αυτοεκδόσεις, σε συνεργασία με τη Βάλια Καπάδαη, τον Παύλο Παυλίδη (Νέκυια, Iasis, Last Flight of the Swordbreaker κ.α.) και άλλους καλλιτέχνες, στην πλοκαμοφόρο κολεκτίβα LarLarLar Comics.

Μέχρι σήμερα έχει γράψει τρία βιβλία: Το Αμόνι που Τραγουδά (Εκδόσεις Mamaya) και δύο νουβελέτες στη σειρά Ο Εθισμός του Κριστιάν Αμπρόζ (Εκδόσεις Nightread). Είναι ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Λέσχης Συγγραφέων Αστυνομικής Λογοτεχνίας και της Στέγης Προφορικότητας και Παράδοσης «Μυθολόγιο».

Κατά βάση είναι παραμυθάς, χωμένος συνήθως σε μια σπηλιά φτιαγμένη εξ’ ολοκλήρου από βιβλία.