Baba Yaga: η τρομερή μάγισσα των ρωσικών παραμυθιών
Baba Yaga by allendouglasstudio.deviantart.com
Βρισκόμαστε σε ένα παγωμένο δάσος της Σιβηρίας. Το χιόνι πέφτει απαλά και άηχα πάνω στα δέντρα. Επικρατεί μια πρωτόγνωρη ηρεμία, λες και στην καρδιά του δάσους ο ήχος δεν υφίσταται, λες και τα ζώα κρύβονται στις φωλιές τους μέσα στη δίνη του χιονιού. Ώσπου ένας άνεμος σαρώνει τα πάντα στον διάβα του και η μορφή μιας σκελετωμένης γυναίκας εμφανίζεται από το πουθενά, με τα λυγισμένα, σαν εντόμου, πόδια της να προεξέχουν. Εκείνη μας κοιτάζει με τα κοφτερά, παγωμένα μάτια της, και τα τρομερά, σιδερένια της δόντια μοιάζουν πιο απειλητικά από ποτέ. Φόβος και τρόμος μας κατακλύζει στη θέα της τρομακτικής Baba Yaga, της φοβερής μάγισσας της ρώσικης παράδοσης.
Η Baba Yaga (Баба-яга- Baba = γιαγιά, Yaga = μάγισσα ή και πόνος, ασθένεια, όφις σύμφωνα με τον Afanasyev) θεωρείται η πλέον εξέχουσα προσωπικότητα της σλαβικής μυθολογίας. Παρουσιάζεται ως μια άσχημη στην όψη και ιδιαίτερα σκελετωμένη γριά, με τα πόδια της να προσομοιάζουν εκείνα των πτηνών. Σε αντίθεση με τις υπόλοιπες μάγισσες των παραδόσεων, η Baba Yaga δεν ταξιδεύει μέσω της μαγικής σκούπας της, αλλά μέσα σε ένα τεράστιο γουδί, με το γουδοχέρι να χρησιμεύει σαν πλοηγός. Πριν από κάθε εμφάνισή της, ένας θυελλώδης άνεμος εμφανίζεται από το πουθενά σαν σίφουνας και κατακλύζει τα πάντα. Φυσικά, η Baba Yaga φροντίζει ύστερα να καθαρίσει τα ίχνη της παρουσίας της, χρησιμοποιώντας την παραδοσιακή σκούπα των μαγισσών.
Η Baba Yaga ζει στην καρδιά του δάσους μέσα σε ένα ιδιαίτερο σπίτι, που διαθέτει, μάλιστα, και τη δική του προσωπικότητα. Λέγεται ότι διαθέτει και αυτό υπερμεγέθη πόδια πτηνού (κοτοπόδαρα), τα οποία και χρησιμοποιεί για να στροβιλίζεται μέσα στο δάσος και να εμφανίζεται σε νέο σημείο κάθε φορά. Όταν το σπίτι μένει ακίνητο, τότε τα παράθυρα χρησιμεύουν σαν μάτια, για να παρακολουθούν τον κάθε επισκέπτη που εμφανίζεται στο κατώφλι του σπιτικού της τρομερής μάγισσας. Τότε το σπίτι ξεκινά να περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό του, μέχρι να τρομοκρατήσει τον εκάστοτε ανεπιθύμητο επισκέπτη. Φυσικά, ο επισκέπτης της Baba Yaga, αν δεν έχει τρομάξει από τον φράχτη, φτιαγμένο με ανθρώπινα κόκαλα και κρανία, σίγουρα θα τρέμει στην εικόνα του σπιτιού που χοροπηδάει. Εκτός και αν είναι τόσο αποφασισμένος και γενναίος να συναντηθεί με τη γριά μάγισσα. Τότε, η μάγισσα τον ρωτάει αν έφθασε στην καλύβα της κατόπιν δικής του επιθυμίας ή παρότρυνσης. Προσοχή! Η απάντηση είναι ολοφάνερη! Μόνο η διακαής επιθυμία θα πείσει την τρομερή Baba Yaga να δεχτεί κάποιον στο άντρο της.
Η Baba Yaga είναι μια παντοδύναμη μάγισσα, με τη δύναμη να ελέγχει τα στοιχεία της φύσης, αλλά και την ικανότητα να πραγματοποιεί ευχές και όνειρα. Λέγεται ότι οι αμέτρητες ερωτήσεις των θνητών, τη μετέτρεψαν σε σκελετό· μόνο το αφέψημα από γαλάζια τριαντάφυλλα μπορεί να την ξανακάνει νέα.
Art by Britt Martin
Συχνά, κοντά στο σπίτι εμφανίζονται τρεις καβαλάρηδες (White Horseman, Red Horseman, Black Horseman) που είναι η Μέρα, ο Ήλιος και η Νύχτα, όλοι πιστοί της υπηρέτες, γεγονός που καταμαρτυρεί την παλαιότερη, θεϊκή υπόσταση της Baba Yaga (διαβάστε παρακάτω). Είναι, δε, τέτοια η ισχύς της, που μέχρι και ο άλλος «μεγάλος κακός» της ρωσικής παράδοσης, Koschei ο Αθάνατος, στην ιστορία της Marya Morevna (ή “The Death of Koschei the Deathless”) αναγκάζεται να μπει για τρεις μέρες στη δούλεψη της Baba Yaga, ώστε να κερδίσει ένα από τα μαγικά της άλογα.
Μάλιστα, ο χαρακτήρας της Baba Yaga κατέχει κυρίαρχο ρόλο σε ένα από τα διασημότερα παραμύθια, το Vasilissa the Beautiful, όπου η νεαρή κοπέλα βρίσκεται αντιμέτωπη με την τρομερή μάγισσα. Και όμως, η Baba Yaga είναι εντελώς ανίσχυρη μπρος στις αγνές καρδιές ή σε εκείνους που πράττουν με αρετή, ανδρεία ή κίνητρο την αγάπη.
Αν και πολλές φορές η μορφή της Baba Yaga έχει συνδεθεί με την αρνητική της επίδραση ή με πράξεις κακίας και τρόμου, όπως ο μύθος ότι καταβροχθίζει μικρά παιδιά, η Baba Yaga σε ορισμένες παραδόσεις λειτουργεί ως μαγική βοηθός (τραχιά, μεν) σημαντικών ηρώων. Εκπροσωπεί τη Μητέρα Γη και συνοψίζει όλες τις δυνάμεις της φύσης. Διακρίνεται για τη σοφία των αιώνων και γνωρίζει τα πάντα σε όλες τις χρονικές διαστάσεις. Τέλος, η μορφή της Baba Yaga συμβολίζει τη σοφία, τον θάνατο αλλά και την αναγέννηση.
Εξάλλου, όπως πολλά μυθικά πλάσματα των παραδόσεων που πάντοτε μας γοήτευαν, ποτέ δεν είναι αμιγώς αγαθά ή κακά.
Η Baba Yaga συνεχίζει να μας κοιτάζει με τα μάτια των πάγων, διαβάζοντας τις μύχιες σκέψεις μας, προσπαθώντας να αποφασίσει για τη μοίρα μας, κρίνοντάς μας για τις πράξεις μας δίκαια και αμετάκλητα.
Πηγές:
http://www.oldrussia.net/baba.html
https://en.wikipedia.org/wiki/Baba_Yaga
H Μαίρη Βούλγαρη γεννήθηκε το 1989 στην Αθήνα και μεγάλωσε στην επαρχία έως και τα σχολικά της χρόνια. Σπούδασε Πολιτική Επιστήμη και Ιστορία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και εδώ και δύο χρόνια βρίσκεται στις μεταπτυχιακές της σπουδές στο τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιά.
Η αγάπη της για τη λογοτεχνία και τη συγγραφή οδήγησαν στην ενεργό συμμετοχή για ένα χρόνο περίπου στην συγγραφή άρθρων στο διάσημο Blog “The Daily Owl” καθώς και στη συγγραφή μικρών διηγημάτων και ιστοριών που ανέκαθεν βρίσκονταν στο επίκεντρο των ενδιαφερόντων. Η συγγραφή ιστοριών ήταν και είναι μια από τις αγαπημένες της ασχολίες καθώς καταπιάστηκε από πολύ μικρή με εκείνες περισσότερο βέβαια για προσωπική ευχαρίστηση . Το 2016 πήρε μέρος στον διαγωνισμό του I write –Ζόμπι στην Ελλάδα όπου και διακρίθηκε με το διήγημα το «Μαύρο Αίμα».
Αγαπημένα είδη λογοτεχνίας: Φαντασία, Τρόμος, Αστυνομική Λογοτεχνία
Αγαπημένοι συγγραφείς και εμπνευστές μεταξύ άλλων : H.P. Lovecraft, Edgar Allan Poe, J. K. Rowling, J.R.R Tolkien, Gillian Flynn, Marisha PessΙ, Isabel Allende, George R. R. Martin.