«Όταν ήρθαν οι Θεοί»: Οι Τιμωροί, του Brandon Sanderson, εκδόσεις Μεταίχμιο

Εικονογράφηση εξώφυλλου - Γιώργος Δημητρίου

Ένα αγόρι κάθεται στο μπαλκόνι του διαμερίσματός του ένα καλοκαιρινό βράδυ και τρώει παγωτό. Κάνει ζέστη και το κλιματιστικό του σπιτιού δεν λειτουργεί σωστά. Ο ήχος του, όμως, δρα κατευναστικά για τον πατέρα του παιδιού, καθώς του θυμίζει τη γυναίκα του, που δεν ζει πλέον. Οι λυγμοί του πατέρα ανακατεύονται με τον ήχο του κλιματιστικού. Το παιδί τρώει το παγωτό με το μυαλό του κενό. Όσοι συγχρωτίζονται με παιδιά, γνωρίζουν ότι μόνο η δυστυχία σωπαίνει τη σκέψη ενός παιδιού. Η σκέψη του, λοιπόν, κενή. Το μέλλον του, αβέβαιο. Και τότε συμβαίνει κάτι ασύλληπτο, κάτι τόσο παράδοξο που απορροφάει τελείως την προσοχή του αγοριού από το παγωτό. Ο ουρανός αλλάζει χρώμα… Ένα κόκκινο φως απλώνεται στον ορίζοντα. Εκείνη τη νύχτα ο Όλεθρος κυρίεψε την πόλη του Σικάγο, όπου ζούσε το παιδί, και ξαφνικά άνθρωποι απλοί, χωρίς λόγο ή προφανή αιτία, μετατράπηκαν σε υπεράνθρωπα όντα.

Απόλυτη δύναμη επιβολής πάνω στους αδύναμους καθημερινούς ανθρώπους. Πώς διαχειρίζεται κανείς την απόλυτη δύναμη; Πόσο αλλάζει έναν άνθρωπο; Και τελικά, όντως η απόλυτη δύναμη και εξουσία αλλάζει έναν άνθρωπο ή μήπως όλα αυτά τα σκοτεινά στοιχεία προϋπάρχουν μέσα σε κάθε ανθρώπινο ον, έτοιμα βγουν στην επιφάνεια ευκαιρίας δοθείσης;

Η συνέπεια του Ολέθρου ή μάλλον, το δημιούργημά του είναι η παρουσία αυτών των απάνθρωπων όντων με τις υπέρτατες δυνάμεις που ονομάζονται «Επικοί». Μία νέα γενιά υπεράνθρωπων αναδύεται, κυριεύοντας τον σύγχρονο κόσμο. Κανείς από αυτούς, τουλάχιστον εν πρώτοις, δεν δείχνει διατεθειμένος να χρησιμοποιήσει τις δυνάμεις του επ’ αγαθό. Αντιθέτως… Σπέρνουν την καταστροφή χωρίς διάκριση καθώς κινούνται με την αδυσώπητη δύναμη ενός ανεξέλεγκτου κακού μέσα σε μία δυστοπική, σκοτεινή και παγωμένη χώρα, όπου ο πολιτισμένος κόσμος έχει μετατραπεί σε κάτι άλλο. Πολύ πιο άγριο, πολύ πιο σκοτεινό, αληθινά και παγερά τρομακτικό. Ακόμα και τα ονόματα των πόλεων έχουν αλλάξει δηλώνοντας, θα έλεγε κανείς, ότι τίποτα απολύτως δεν παραμένει ίδιο.  

«Είδα τον Όλεθρο να μεσουρανεί...», περιγράφει χρόνια μετά, την ανάμνηση της πρώτης εμφάνισης του Ολέθρου ο νεαρός πρωταγωνιστής Ντέιβιντ Τσάρλεστον.  Μόνο που δεν είναι πια παιδί, είναι ένα Τιμωρός. Ένας ορκισμένος αντίπαλος των Επικών. Με την καρδιά γεμάτη μισός και τη σκέψη του συγκεντρωμένη μόνο στην ώρα που θα πάρει εκδίκηση για τον άδικη δολοφονία του πατέρα του από τον Επικό που όλοι αποκαλούν Ατσαλόκαρδο (Steelheart) και είναι ο απόλυτος άρχοντας του Νιουκάγο (Newcago) όπως αποκαλείται πλέον το Σικάγο.   

Ο νεαρός ήρωας, ποτισμένος με οργή, μεγαλωμένος σε ένα ορφανοτροφείο όπου πάλευε να κρύψει τα χαρίσματα του όπως και την ασυνήθιστη αφοσίωση στον σκοπό του αλλά και την ευφυΐα του, από φόβο μήπως οι δυνάμεις της επιβολής τον στρατολογήσουν, μελετάει καθ’ όλη την παιδική και εφηβική του ηλικία τους Επικούς έχοντας κλειδωμένη στο μυαλό του μία εικόνα. Λίγες στιγμές πριν ο πατέρας του δολοφονηθεί από τον Ατσαλόκαρδο, κατάφερε να τον πληγώσει.

«Έχω δει τον Ατσαλόκαρδο να ματώνει…», δηλώνει ο  Ντέιβιντ, στο πρώτο βιβλίο της σειράς, αποφασισμένος να τον δει να ματώνει και πάλι.

Και κάπως έτσι αρχίζει ένας άνισος αγώνας, μεταξύ καθημερινών ανθρώπων και υπερηρώων. Άνισος… Ίσως και όχι. Διότι στο Σύμπαν υπάρχει πάντα ισορροπία. Στην απόλυτη δύναμη κρύβεται πάντα μια αδυναμία. Στο στιβαρό οικοδόμημα υπάρχει πάντα μια ρωγμή. Μια ατέλεια. Ένα τρωτό σημείο.  

Τρωτά σημεία, αδυναμίες… σκοτάδι… εφιάλτες… ίσως, να είπα πολλά. 

Είναι γεγονός ότι στη λογοτεχνία και την τέχνη γενικότερα, είναι συνηθισμένο να συναντάμε το στερεότυπο του «Καλού Υπερήρωα». Ο υπερήρωας είναι σχεδόν πάντα  βασανισμένος, βαθιά πληγωμένος και ως εκ τούτου ενίοτε εκδικητής, αλλά κατά βάση καλός. Η σειρά βιβλίων του Sanderson «Οι Τιμωροί» (“Reckoners”) πηγαίνει κόντρα σε αυτό το στερεότυπο και αυτό από μόνο του την κάνει ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα. Η ξαφνική συνειδητοποίηση ενός καθημερινού ανθρώπου ότι γίνεται αποδέκτης και κάτοχος μίας τεράστιας δύναμης είναι αυτή που αφαιρεί κάθε τι ανθρωπινό από τους Επικούς  και αυτό από μόνο του αποτελεί τροφή για σκέψη.

Το θέμα της εκδίκησης και η ηρεμία τελικά (;) της ψυχής, όταν αυτή επιτελείται είναι ένα άλλο ζήτημα που αναλύεται και βάζει σε σκέψεις τον αναγνώστη, αλλά και η συγχώρεση, η αποδοχή εκείνων που αγαπάς, καθώς και θυσία. Και οι συνέπειες των πράξεων. Πάντα οι συνέπειες. Διότι σε αυτό το Σύμπαν, αλλά και στο δυστοπικό αδελφάκι του, έρχεται πάντα η στιγμή που καθένας από εμάς αποφασίζει τι τελικά θέλει να είναι.

Ο Ντέιβιντ ο νεαρός Τιμωρός είναι ένας κλασσικός λογοτεχνικός αντι-ήρωας, με χιούμορ που σκοτώνει, αυτοσαρκασμό που κάνει τον αναγνώστη να χαμογελάει ακόμα και στις πιο έντονες στιγμές του έργου και αποτελεί έναν ήρωα που κάθε άνθρωπος που ασχολείται με τη συγγραφή, θα επιθυμούσε να δημιουργήσει. Τον δημιούργησε ένας καθόλου τυχαίος συγγραφέας.

Ο Brandon Sanderson είναι ο δημιουργός της τριλογίας «Ομιχλογέννητοι» (“Mistborn series”) και ο συγγραφέας που επιλέχθηκε να ολοκληρώσει το μισοτελειωμένο “Wheel of Time”.

Η σειρά των «Τιμωρών» (“Reckoners”) εμφανίστηκε το 2013 με το πρώτο βιβλίο τον Ατσαλόκαρδο (“Steelheart”). Ακολούθησε το βιβλίο Πυρφόρος (“Firefight”) το  2015. Το 2016, η σειρά ολοκληρώθηκε με τον Όλεθρο (“Calamity”).

Τα βιβλία είναι πραγματικά καλογραμμένα, η μετάφραση εξαιρετική, ειδικά αν σκεφτεί κανείς ότι το βιβλίο βρίθει νεολογισμών, τοπωνυμίων που δεν υπάρχουν, χαρακτηριστικών που δεν λένε κάτι στην καθομιλουμένη, τεχνολογικά επιτεύγματα -αποκυήματα της φαντασίας του συγγραφέα (π.χ. οι τανιστές-“tensors”) ή χαρακτηριστικά επικών όπως “gifters”-δωρητές, Επικοί δηλαδή που έχουν την ικανότητα να μεταβιβάζουν τις δεξιότητές τους σε άλλους. Είναι σκόπιμο να αναφερθεί  επίσης, η πραγματικά καλή η απόδοση των παραδόξων ονομάτων των Επικών, όπως “Conflux” -Ροοδότης ή “Nightwilder”-Νυχτοκράτης.

Με ένα τρόπο ανεξήγητο όλη αυτή η «ορολογία» δεν ξενίζει καθόλου τον αναγνώστη, αντιθέτως, τον μεταφέρει κάπου αλλού: σε ένα κόσμο σκοτεινό που κανείς, πιστέψετε με, δεν θα ήθελε να αποτελεί μέρος του.

Φως και σκοτάδι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Έγκλημα και τιμωρία. Εκδίκηση και συγχώρεση. Και βέβαια, η λύτρωση, πάντα λύτρωση. Που έρχεται στο τέλος -και κάποιες φορές εντελώς απρόβλεπτα- και ίσως, ίσως από εκεί που δεν το περιμένεις, από μία πραγματικότητα της οποίας δεν υποπτεύεσαι την ύπαρξη. Τα υπόλοιπα σας αφήνω να τα ανακαλύψετε μόνοι σας. Πραγματικά, αυτή η τριλογία αξίζει τον χρόνο που της αναλογεί για να διαβαστεί και ίσως να αποκωδικοποιηθεί.

Η τριλογία «Οι Τιμωροί» κυκλοφορεί στην Ελλάδα από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο.