Μύθοι των ελληνικών λιμνών
Βρισκόμαστε λίγο πιο έξω από το Άργος, σε έναν μικρό οικισμό που ονομάζεται Λέρνα. Ένας στενός, φιδογυριστός δρόμος ανεβαίνει προς έναν κακοτράχαλο λόφο. Όταν φτάνουμε με κόπο στην κορυφή του, αντικρίζουμε τη γνωστή λίμνη Λέρνη ή μάλλον, πιο ταιριαστά στην πραγματικότητα, τον τόπο όπου κάποτε υπήρχε η απόκοσμη λίμνη Λέρνη. Ξεπροβάλλει υγρή και βαλτώδης, με λιγοστή παρουσία νερού. Και τότε κλείνουμε τα μάτια μας και σκεφτόμαστε πώς κάποτε πριν χιλιετίες, αυτά τα νερά ήταν άφθονα και ζοφερά τέρατα κρύβονταν στα νερά της με μυθικούς ήρωες της αρχαιότητας να τα πολεμούν και να γεννούν αιώνιους θρύλους.
Η χώρα μας σπάνια φημίζεται για τις λίμνες της, έργο το οποίο οφείλεται κατά κύριο λόγο τόσο σε οικονομικούς και τοπικιστικούς λόγους (αποξηράνσεις για χέρσα εδάφη) και λιγότερο σε φυσικούς (άνοδος θερμοκρασίας, ξηρασίας κλπ), όπως πιστεύουν οι περισσότεροι. Κάποτε, όμως, η ελληνική φύση έβριθε από λίμνες, οι οποίες βρίσκονταν διάσπαρτες σε κάμπους, φαράγγια και βουνά, εμπνεόντας το μυστήριο και τον μύθο.
Στο ακόλουθο αφιέρωμα, θα αναζητήσουμε τις υπαρκτές και πλέον μη υπαρκτές λίμνες, όπως παρουσιάστηκαν μέσα από θρύλους και διηγήσεις, γεμάτες με τρομακτικά τέρατα όπως τη Λερναία Ύδρα της λίμνης Λέρνης μέχρι τη νεράιδα της Λίμνης Βουλιαγμένης Αττικής που διεκδικεί τις ζωές όσων εισχωρούν στο υπόγειο «βασίλειο» της.
Υπαρκτές ελληνικές λίμνες
Λίμνη Βεγορίτιδα- Μακεδονία
Είναι η τρίτη μεγαλύτερη λίμνη της Ελλάδας και εκτείνεται μεταξύ τριών νομών. Στην αρχαιότητα, στις όχθες της Βεγορίτιδας αναπτύχθηκαν αρχαϊκοί οικισμοί, για τους οποίους όμως δεν υπάρχουν αρκετά ιστορικά στοιχεία.
Λαογραφικά η λίμνη Βεγορίτιδα οφείλει την ύπαρξή της σε έναν ιδιαίτερο θρύλο. Λέγεται ότι η λίμνη δημιουργήθηκε εξαιτίας της αβλεψίας μιας κόρης, η οποία δεν σφράγισε το στόμιο του πηγαδιού με αποτέλεσμα να πλημμυρίσουν το χωριό και ο κάμπος και να δημιουργηθεί η λίμνη.
Volvi Lake - Photo source here
Λίμνη Βόλβη-Μακεδονία
Θεωρείται ως η δεύτερη μεγαλύτερη λίμνη της Ελλάδας και πιο συγκεκριμένα, η μεγαλύτερη σε έκταση της Μακεδονίας. Η λίμνη Βόλβη υπάρχει στην ελληνική μυθολογία ως το σπίτι της νύμφης Βόλβης, της κόρης του Ωκεανού και της Τηθύος. Σύμφωνα με τον Στράβωνα, η νύμφη Βόλβη προστάτευε τη λίμνη ενώ αναφέρεται ότι μαζί με τον Ηρακλή, η Νύμφη απέκτησε τον Όλυνθο, τον μυθικό βασιλιά της Θράκης και ιδρυτή της ομώνυμης πόλης.
Στο σήμερα η Λίμνη Βόλβη αποτελεί έναν από τους πιο ελκυστικούς υδροβιότοπους της Ελλάδας, με τη χλωρίδα και την πανίδα της προστατεύεται από διεθνείς συνθήκες.
Λίμνη Βουλιαγμένης-Αττική
Πρόκειται για τη γνωστότερη λίμνη της Αττικής και αποτελεί ένα από τα πιο απόκοσμα και μαγικά συνάμα τοπία της Αθήνας σε κοντινή απόσταση από την ελληνική πρωτεύουσα.
Το μυστήριο της λίμνης της Βουλιαγμένης ξεκινά ακόμα και από το όνομά της, καθώς ονομάστηκε έτσι όταν η κορυφή του σπηλαίου κατακρημνίστηκε. Χρονολογικά η δημιουργία της τοποθετείται στο 2000 π.Χ. και για πρώτη φορά συμπεριλαμβάνεται στις διηγήσεις του Παυσανία. Τότε επονομαζόταν ως «Ζωστήρ» και κατείχε ιδιαίτερη σημασία καθώς συνδέεται με τον μύθο της Λητούς και τη γέννηση των θεϊκών διδύμων, Απόλλωνα και Άρτεμιδος. Λέγεται ότι ονομάστηκε έτσι καθώς στην προσπάθειά της εγκύου Λητούς να ξεφύγει από την οργή της θεάς Ήρας και πιστεύοντας ότι είχε έρθει η ώρα να γεννήσει, έβγαλε τη ζώνη της και την πέταξε στην περιοχή.
Vouliagmeni Lake -Photo source here
Έκτοτε, η λίμνη της Βουλιαγμένης κατέχει μια ακαταμάχητη μαγεία και μια μυστηριώδη ενέργεια. Ίσως το σπήλαιο που δεσπόζει στο μεγαλύτερο μέρος της λίμνης, ίσως το ανεξερεύνητο βάθος της ή ακόμα καλύτερα, τα ισχυρά ρεύματά της να είναι υπαίτια του θρύλου της λίμνης, αλλά και της νεράιδας που κατοικεί στα βάθη της και καραδοκεί τους νεαρούς δύτες. Έως σήμερα έχουν χάσει τη ζωή τους 8 δύτες στην απόπειρα να εξερευνήσουν τη μυστηριώδη λίμνη, ενώ το μυστήριο και το φανταστικό μεγεθύνεται καθώς έχει απογορευτεί από το 1995 η είσοδος στη σπηλιά.
Επίσης, η πολυθρύλητη λίμνη της Βουλιαγμένης ενισχύει τον μύθο της, έχοντας τη μεγαλύτερη υπόγεια σήραγγα του κόσμου, με μήκος 800 μέτρα και με ένα ιδιαίτερα δύσκολο και ανεξερεύνητο δίκτυο λαβυρίνθων.
Kastoria Lake - Photo source here
Λίμνη Ορεστιάδα (Καστοριά)-Μακεδονία
Θεωρείται ως μία από τις πιο όμορφες λίμνες των Βαλκανίων. Η πανέμορφη πόλη της Καστοριάς που βρίσκεται χτισμένη στις όχθες της λίμνης Ορεστιάδας, όπως ονομάζεται, συνθέτει ένα ειδυλλιακό τοπίο παραμυθιού. Σύμφωνα με τους τοπικούς μύθους, στο βόρειο τμήμα της πόλης της Καστοριάς, ανάμεσα στους βράχους και στη λίμνη υπάρχει ένα ξεχωριστό σπήλαιο, το «Σπήλαιο του Δράκου» όπως και ονομάζεται, που συνοδεύεται από έναν πανέμορφο μύθο. Λέγεται ότι κάποτε, στη σπηλιά αυτή βρισκόταν το απόρθητο άντρο ενός τρομερού δράκου, ο οποίος προστάτευε και την είσοδο του χρυσωρυχείου στο κέντρο του βουνού. Ο ιδρυτής της πόλης τότε, Κάστορας, ήθελε να περιηγηθεί στα βάθη της σπηλιάς μαζί με τον δίδυμο αδερφό του Πολυδεύκη καθώς και τον πεθερό του, φοβούμενος όμως τον δράκο, ανέθεσε έναν δύσκολο άθλο σε οποιονδήποτε ήταν αρκετά γενναίος ώστε να εισέλθει στο επικίνδυνο σπήλαιο και να σκοτώσει τον δράκο για να αποκτήσει τον θησαυρό που έταζε ο βασιλιάς. Ένας δυνατός άνδρας εμφανίστηκε και υποσχέθηκε στον βασιλιά να εκπληρώσει τον λόγο του. Εισήλθε στο σπηλαιώδες άντρο και έσφαξε τον δράκο. Όταν πλέον το τρομερό θηρίο κείτονταν νεκρό, ο βασιλιάς και οι άνδρες προχώρησαν μέσα στην άβυσσο του σπηλαίου. Έφθασαν σε ένα σημείο όπου τους πλημμύρισε το σκοτάδι και οι δάδες έσβησαν στα χέρια τους. Τότε μια χθόνια φωνή ακούστηκε που απείλησε τους παρευρισκόμενους ότι θα έβρισκαν δυστυχία αν κρατούσαν τη λάσπη στα χέρια τους. Μερικοί, ερμηνεύοντας τα λόγια της φωνής γέμισαν τις χούφτες τους, ενώ άλλοι έμειναν άπραγοι. Όταν τελικά βγήκαν στο φως της ημέρας από τα έγκατα της γης και αντίκρισαν τα χέρια τους, ήταν γεμάτα με υγρό χρυσό!
Trihonida Lake - Photo source here
Λίμνη Τριχωνίδα- Αιτωλοακαρνανία
Ονομάζεται και αλλιώς «θάλασσα» και κατέχει τον τίτλο της μεγαλύτερης λίμνης της Ελλάδας. Διαθέτει πλούσια βιοποικιλότητα και φιλοξενεί αρκετά σπάνια είδη φυτών και ζώων. Σύμφωνα, όμως, με τον θρύλο που κυκλοφορούσε στην περιοχή το 1890 και πήρε διαστάσεις προσελκύοντας αρκετούς κυνηγούς μυστηρίων και θρύλων, στα βαθιά νερά της ζούσε ένα τρομακτικό πλάσμα, το οποίο με τις κραυγές του τρόμαζε τους κατοίκους. Λέγεται, μάλιστα, ότι το πλάσμα της λίμνης δεν εντοπίστηκε ποτέ, ενώ οι περισσότερες μαρτυρίες συγκλίνουν στο ότι το τέρας της λίμνης που ανάστατωνε τον πληθυσμό, ήταν ένας γιγάντιος βάτραχος.
Μεγάλη & Μικρή Πρέσπα- Μακεδονία
Σύμφωνα με τον μύθο, οι λίμνες Μεγάλη και Μικρή Πρέσπα που βρίσκονται σε κοντινή απόσταση η μία με την άλλη, δημιουργήθηκαν από ένα τέρας, το οποίο τρομοκρατούσε τους κατοίκους της γειτονικής Αχρίδας και αναποδογύριζε τις βάρκες τους. Τότε, ο Άγιος Ναούμ, ο προστάτης της περιοχής, προκειμένου να σώσει τους κατοίκους από το σατανικό τέρας το γκρέμισε στα βράχια. Ως αποτέλεσμα της πτώσης του τέρατος, δημιουργήθηκε ένα ρήγμα στο βουνό και το νερό της Αχρίδας χύθηκε προς την άλλη πλευρά, δημιουργώντας τη Μεγάλη και τη Μικρή Πρέσπα.
Prespa Lake - Photo source here
Δρακολίμνες Ηπείρου-Δυτικής Μακεδονίας
Drakolimni - Photo source here
Βρίσκονται διεσπαρμένες στις πιο απόκρημνες οροσειρές του ελληνικού αναγλύφου και συγκαταλέγονται στις πιο μαγικές τοποθεσίες της ελληνικής γης, με μύθους και θρύλους οι οποίοι εξακολουθούν να συναρπάζουν τον ταξιδιώτη. Αναφερόμαστε, φυσικά, στις θρυλικές Δρακολίμνες, που κοσμούν τα δυσπρόσιτα οροπέδια των ελληνικών βουνών. Οι πανέμορφες λίμνες των βουνών δημιουργήθηκαν από τους αρχαίους παγετώνες, έκτοτε συνδέθηκαν στη λαογραφία με τόπους κατοικίας τρομερών τεράτων και δράκων.
Σήμερα αποτελούν ένα από τα πλέον επισκέψιμα σημεία των ελληνικών βουνών από λάτρεις της φύσης και της ορειβασίας, προσελκύοντας το ενδιαφέρον επιστημόνων και κοινού.
Πιο συγκεκριμένα, η Δρακολίμνη της Τύμφης (Γκαμήλα), σε υψόμετρο 2.050 μ. αποτελεί ίσως μία από τις διασημότερες δρακολίμνες, με θέα που κόβει την ανάσα και δημιουργεί απόκοσμα τοπία. Σύμφωνα με την παράδοση, ο δράκος της Τύμφης με τον δράκο της δρακολίμνης του Σμόλικα, είχαν μια άσβεστη έχθρα, και κάθε φορά που η διαμάχη τους φούντωνε εκτόξευαν ο ένας προς τον άλλον άσπρες και μαύρες πέτρες.
Η Δρακολίμνη Γκιστόβα στα ελληνοαλβανικά σύνορα θεωρείται ως η μεγαλύτερη δρακολίμνη. Λέγεται ότι κάποτε ζούσε στο χωριό Γράμμος ένας καλοκάγαθος δράκος, ο οποίος όμως αντιμετωπιζόταν εχθρικά από τους κατοίκους, λόγω της δύναμης και της εμφάνισής του που τρόμαζε τους κατοίκους. Εκείνοι από φόβο τον εξόρισαν σε μία από τις κορυφές του Γράμμου. Ο δράκος παρέμεινε τότε στην περιοχή, καθώς δεν ήθελε να φύγει από το χωριό. Οι κάτοικοί του όμως συνέχισαν να τον διώχνουν και να τον εξορίζουν ακόμα μακρύτερα. Ώσπου ο δράκος τελικά εξορίστηκε πέρα από τα βουνά και από τη θλίψη του για τους ανθρώπους έκλαψε γοερά. Ένα δάκρυ του έπεσε στη γη και έτσι δημιουργήθηκε η δρακολίμνη της Γκιστόβας.
Η Δρακολίμνη του Σμόλικα τοποθετείται σε υψόμετρο 2.200μ., φημολογείται ότι ονομάζεται αλλιώς «Λάκου-Βίνιτου» (Γαλάζια Λίμνη), ενώ από ψηλά σχηματίζει το σχήμα μιας καρδιάς. Όπως προαναφέρθηκε, οι δράκοι της Λίμνης της Τύμφης και του Σμόλικα βρίσκονταν σε αντιπαλότητα, ενώ υπάρχει και η αντιπαράθεση των κατοίκων των αντίστοιχων περιοχών που υποστηρίζουν ότι κέρδισε τελικά στην τελική μάχη ο δράκος της περιοχής τους.
Drakolimni Verliga - Photo source here
Οι δρακολίμνες της Φλέγγας βρίσκονται ανάμεσα στις περιοχές της Καλαμπάκας και των Ιωαννίνων. Ο μύθος της λίμνης διηγείται την ιστορία του Πίνδου, του γιου του Μακεδόνα, ο οποίος προκειμένου να σωθεί από τα αδέρφια του που τον φθονούσαν, κρύφθηκε στα ψηλά βουνά με μοναδικό φίλο και σύμμαχο τον δράκο Λύγκο. Σύντομα τα ζηλόφθονα αδέρφια του Πίνδου τον εντόπισαν και τον δολοφόνησαν. Ο δράκος, αντικρίζοντας τότε νεκρό τον αγαπημένο του φίλο, έκλαψε γοερά για τον χαμό και μικρές λίμνες σχηματίστηκαν στις πλαγιές των βουνών που ονομάστηκαν έτσι από τον ήρωα.
Η δρακολίμνη Βερλίγκα στην Πίνδο λέγεται ότι απέκτησε το φιδογυριστό ανάγλυφό της από το φίδι-δράκο που κατοικούσε στα σκοτεινά νερά της και παρέμενε αθέατος στο απομονωμένο του κρησφύγετο.
Stimfalia Lake - Photo source here
Στυμφαλία-Πελοπόννησος
Τοποθετείται στην Ορεινή Κορινθία και έχει καταφέρει να επιζήσει έως και τη σύγχρονη εποχή. Η λίμνη Στυμφαλία κατέχει εξέχουσα σημασία στην αρχαία ελληνική μυθολογία καθώς παρουσιάζεται ως η θρυλική τοποθεσία του έκτου άθλου του ήρωα Ηρακλή.
Σύμφωνα με τον αρχαίο θρύλο, στην περιοχή της λίμνης ζούσαν και τρομοκρατούσαν τους κατοίκους οι τρομακτικές Στυμφαλίδες Όρνιθες, τα ανθρωποφάγα πτηνά με τα χάλκινα ράμφη. Ο Ηρακλής τότε, με τη βοήθεια της θεάς Αθηνάς, κατάφερε να αποπροσανατολίσει τα ανθρωποφάγα πτηνά και να τα σκοτώσει με τα βέλη του.
Η λίμνη της Στυμφαλίας εξακολουθεί να υπάρχει ακόμα και σήμερα, παρόλο που έχει αποξηρανθεί το μεγαλύτερο μέρος της, θεωρείται όμως προστατευμένη περιοχή από το NATURA 2000, έχοντας πλούσια βιοποικιλότητα.
Melissani Lake - Photo source here
Λίμνη Μελισσάνη-Κεφαλονιά
Απόκοσμη και πανέμορφη, η Λίμνη Μελισσάνη βρίσκεται κρυμμένη στην πυκνή βλάστηση καθώς πρόκειται για μια μοναδική τοποθεσία. Επονομάζεται αλλιώς και ως Σπήλαιο των Νυμφών, και διαθέτει μια μαγική και σαγηνευτική ατμόσφαιρα ενός αλλιώτικου κόσμου. Όποιος εισέρχεται στα βάθη της σπηλιάς, εισέρχεται σε ένα μυθικό, αθέατο κόσμο.
Σύμφωνα με τον μύθο, η συγκεκριμένη σπηλιά αποτελούσε το ιερό του θεού του δάσους, Πάνα. Κάποτε, η νύμφη Μελισσάνη ερωτεύτηκε τον θεό που υπηρετούσε, όμως ο Πάνας την απέρριψε και η νύμφη αυτοκτόνησε μέσα στα νερά του σπηλαίου, δίνοντας το όνομά της σε αυτήν τη θαυμαστή τοποθεσία της Κεφαλονιάς.
Λίμνες που πλέον δεν υπάρχουν
Αχερουσία-Πρέβεζα
Η λίμνη Αχερουσία, η χώρα δηλαδή του Άδη, αποξηράνθηκε το 1960 και έκτοτε μετατράπηκε σε πεδιάδα για καλλιεργήσιμες εκτάσεις. Η Λίμνη Αχερουσία κατέχει σημαντικότατη θέση στην αρχαία ελληνική μυθολογία, καθώς θεωρούταν η είσοδος στο βασίλειο του Κάτω Κόσμου. Στα σκοτεινά νερά της, σύμφωνα με τους αρχαίους μύθους, χύνονταν οι ποταμοί του Κάτω Κόσμου Αχέροντας, Κωκυτός και Πυριφλεγέθων. Φυσικά, οι προαναφερθέντες ποταμοί εξακολουθούν να υπάρχουν και σήμερα και αποτελούν τοποθεσίες απαράμιλλης ομορφιάς. Η Λίμνη Αχερουσία παρουσιάζεται στους περισσοτερους μύθους που σχετίζονται με τον ζοφερό κόσμο του Πλούτωνα, και υπάρχουν αναφορές της στην Οδύσσεια, όταν ο βασιλιάς Οδυσσέας επισκέφτηκε το βασίλειο των νεκρών ενώ παρουσιάζεται και στον μύθο του Ορφέα και της Ευρυδίκης.
Κωπαϊδα- Βοιωτία
Υπήρξε η μεγαλύτερη λίμνη της Ελλάδας, ενώ από την αρχαιότητα κιόλας είχαν γίνει αμέτρητες προσπάθειες αποστράγγισής της για να αποκτηθούν εύφορες καλλιεργήσιμες εκτάσεις, αλλά και για να καταπολεμηθεί η ελονοσία, η οποία θέριζε την περιοχή. Το έργο της τελικής αποστράγγισης της ολοκληρώθηκε το 1876.
Η απέραντη έκταση της λίμνης είχε δώσει αρκετή τροφή για μύθους, καθώς αρκετοί κάτοικοι ανέφεραν ότι στη λίμνη ζούσε ένα τέρας που οι κραυγές του πάγωναν το αίμα των κατοίκων.
Σύμφωνα με τις μαρτυρίες, το θανάσιμο τέρας που τρομοκρατούσε την περιοχή ήταν ο Ήταυρος, ένα πτηνό της οικογένειας των ερωδιών, ο οποίος ονομάζεται και ως «θεριό του βάλτου» για το απόκοσμο κρώξιμο του.
Διαδικτυακές Πηγές
http://gym-eirin.ima.sch.gr/autosch/joomla15/images/stories/projects_15_16/BL2_Project_B_2015_16.pdf
https://www.mytraveler.gr/place/%CE%BB%CE%AF%CE%BC%CE%BD%CE%B7-%CE%B2%CF%8C%CE%BB%CE%B2%CE%B7
http://www.spilaiodrakoukast.gr/index.php/el/to-spilaio/muthos
http://www.thetoc.gr/taksidia/article/periigisi-sti-limni-tis-kastorias
https://periergaa.blogspot.com/2017/03/blog-post_90.html
http://gym-eirin.ima.sch.gr/autosch/joomla15/images/stories/projects_15_16/BL2_Project_B_2015_16.pdf
http://www.visitgreece.gr/el/nature/lakes/dragon_lakes_on_the_greek_mountains
http://www.e-stymfalia.gr/index.php/area/stymfalia-lake
https://kefaloniaisland.org/el/sights/melissani-cave/
https://www.clickatlife.gr/taksidi/story/11144
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%87%CE%AD%CF%81%CF%89%CE%BD
http://www.visitgreece.gr/el/nature/lakes/limni_kwpaida
H Μαίρη Βούλγαρη γεννήθηκε το 1989 στην Αθήνα και μεγάλωσε στην επαρχία έως και τα σχολικά της χρόνια. Σπούδασε Πολιτική Επιστήμη και Ιστορία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και εδώ και δύο χρόνια βρίσκεται στις μεταπτυχιακές της σπουδές στο τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιά.
Η αγάπη της για τη λογοτεχνία και τη συγγραφή οδήγησαν στην ενεργό συμμετοχή για ένα χρόνο περίπου στην συγγραφή άρθρων στο διάσημο Blog “The Daily Owl” καθώς και στη συγγραφή μικρών διηγημάτων και ιστοριών που ανέκαθεν βρίσκονταν στο επίκεντρο των ενδιαφερόντων. Η συγγραφή ιστοριών ήταν και είναι μια από τις αγαπημένες της ασχολίες καθώς καταπιάστηκε από πολύ μικρή με εκείνες περισσότερο βέβαια για προσωπική ευχαρίστηση . Το 2016 πήρε μέρος στον διαγωνισμό του I write –Ζόμπι στην Ελλάδα όπου και διακρίθηκε με το διήγημα το «Μαύρο Αίμα».
Αγαπημένα είδη λογοτεχνίας: Φαντασία, Τρόμος, Αστυνομική Λογοτεχνία
Αγαπημένοι συγγραφείς και εμπνευστές μεταξύ άλλων : H.P. Lovecraft, Edgar Allan Poe, J. K. Rowling, J.R.R Tolkien, Gillian Flynn, Marisha PessΙ, Isabel Allende, George R. R. Martin.