Χριστουγεννιάτικες Κάρτες: Λέξεις Ελπίδας Και Αγάπης

Χριστούγεννα! Η ομορφότερη εορτή του έτους πλησιάζει! Μια γιορτή χαράς που διαθέτει μια ξεχωριστή μαγεία για μικρούς και μεγάλους! Δώρα και ευχές ανταλλάσσονται και οι καρδιές των ανθρώπων αγαλλιάζουν με την έλευση της γέννησης του Θεανθρώπου, με την έλευση της ελπίδας.

Η ανταλλαγή ευχετήριων καρτών χαρακτηρίζεται ως ένα παραδοσιακό έθιμο. Ως ένα ελάχιστο δείγμα εκτίμησης και αγάπης. Οι ευχές, άλλωστε, για καλή τύχη, ευδαιμονία, αγάπη και υγεία είναι δώρα ανεκτίμητης αξίας. Οι χριστουγεννιάτικες κάρτες αποτελούν ένα αγαπημένο έθιμο παγκοσμίως εδώ και αιώνες.

Λέγεται ότι η πρώτη, ευχετήρια χριστουγεννιάτικη κάρτα εστάλη το 1611 από τον Γερμανό σύμβουλο και ιατρό Michael Maier στον βασιλιά της Αγγλίας και της Σκωτίας James I. Ήταν μια κάρτα με ευχές για τα γενέθλια του βασιλιά, τα οποία και συνέπιπταν με τους εορτασμούς των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς.

Το έθιμο των καρτών κρατεί από τον 19ο αιώνα, και πιο συγκεκριμένα από το 1840, όταν ο Σκωτσέζος Thomas Shorrock δημιούργησε την πρώτη χριστουγεννιάτικη κάρτα στην οποία και εικονιζόταν ένας χαρούμενος άνδρας σε ένα λευκό, χιονισμένο τοπίο. Στην κάρτα υπήρχε και το μήνυμα “A Gude Year to Ye”.
Τρία χρόνια αργότερα, το 1843, ο Sir Henry Cole , ο οποίος και θεωρήθηκε ως ο δημιουργός και εμπνευστής της χριστουγεννιάτικης κάρτας, επιφόρτισε τον καλλιτέχνη John Callcott Horsley να δημιουργήσει χίλιες τουλάχιστον κάρτες, όπου εικονίζονταν χαρούμενοι άνθρωποι που γιόρταζαν τα Χριστούγεννα, με τα ποτήρια του υψωμένα σε πρόποση, ενώ στα πλαϊνά σημεία της κάρτας απεικονίζονταν άνθρωποι που προσέφεραν ελεημοσύνη σε κατατρεγμένους ανθρώπους.

Σύντομα, οι χριστουγεννιάτικες κάρτες έγιναν μια ετήσια συνήθεια για τις γιορτινές ημέρες. Μάλιστα, οι κάρτες ευνόησαν τόσο τα τυπογραφεία όσο και τα ταχυδρομεία, τα οποία και εφάρμοσαν στην Αγγλία το σύστημα της μίας πέννας ως έξοδο αποστολής. Μέχρι το 1880, η αποστολή ευχετήριων, χριστουγεννιάτικων καρτών είχε διαδοθεί τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αμερική, με τον Γερμανό Louis Prangνα μεταφέρει την τέχνη των καρτών στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.
Στις πρώτες χριστουγεννιάτικες κάρτες εικονίζονταν συνήθως χιονισμένα τοπία, θρησκευτικές εικόνες, καθώς και ευτυχισμένες οικογενειακές και κοινωνικές στιγμές. Ορισμένες ζωγραφιές, βέβαια, αναπαριστούσαν λουλούδια και νεράιδες, συμβολίζοντας έτσι την επερχόμενη άνοιξη.

Η βικτωριανή εποχή φημιζόταν για τις παραξενιές και τις εκκεντρικότητες τις οποίες συνήθιζαν οι άνθρωποι τόσο στην τέχνη όσο και στην καθημερινή τους ζωή. Οι ζωγραφιές των χριστουγεννιάτικων καρτών, λοιπόν, ήταν συχνά εκκεντρικές και σίγουρα διαφορετικές από τις σημερινές χριστουγεννιάτικες εικόνες που όλοι έχουμε συνδυάσει με την πιο αγαπημένη μας εορτή. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι βασικός σκοπός των τότε καρτών ήταν να εντυπωσιάζουν. Μερικές μάλιστα απεικόνιζαν έντομα και βατράχους, ενώ σε μια χαρακτηριστική κάρτα υπάρχει η εικόνα του Άγιου Βασίλη να βάζει ένα άτακτο και κλαψιάρικο παιδί μέσα στο σάκο του.
Άλλες κάρτες απεικόνιζαν μύθους και θρύλους, με τους κοκκινολαίμηδες και τους τρυποφράκτες να εμφανίζονται σε πολλές ζωγραφιές, δεδομένου ότι τα δυο αυτά πουλιά αποτελούν συνώνυμα του χειμώνα και του χιονιού. Σε μερικές εικόνες μάλιστα, τα δυο αυτά πουλιά εμφανίζονταν ως παγωμένα στη δίνη του χειμώνα, θυμίζοντας το αγαπημένο παραμύθι του Hans Christian Andersen, Το Κοριτσάκι με τα Σπίρτα, στο οποίο το κοριτσάκι του τίτλου που πάγωσε από το κρύο. Άλλωστε, η θέα των παγωμένων ανθρώπων στους δρόμους ήταν μια καθημερινότητα τότε.
Επίσης, σε πολλές κάρτες εκείνης της εποχής απεικονιζόταν και ο Krampus, ο αντιήρωας των Χριστουγέννων, το αντίπαλο δέος του Άγιου Βασίλη, ο οποίος εμφανιζόταν να τιμωρεί τα απείθαρχα παιδιά.

Με την αστικοποίηση και τη μετανάστευση όλο και περισσότεροι άνθρωποι ήθελαν να μεταφέρουν στους αγαπημένους τους ευχές για τα Χριστούγεννα και τη Νέα Χρονιά, έστω κι αν εκείνοι βρίσκονταν μακριά. Ύστερα, με το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου η παραγωγή χριστουγεννιάτικων καρτών αυξήθηκε σημαντικά, καθώς η ανάγκη για επικοινωνία και ελπίδα ήταν μεγαλύτερη από ποτέ. Οι νοσταλγικές ρομαντικές εποχές του παρελθόντος ήταν συχνά το κύριο θέμα ζωγραφικής των χριστουγεννιάτικων καρτών. Εκτός της συναισθηματικής τους σημασίας, βέβαια, οι κάρτες χρησιμοποιούνταν εκτενώς και έτσι ώστε να εξευρεθούν πόροι για αγαθοεργίες, π.χ. για να οικοδομηθούν σχολεία και νοσοκομεία ή να ενισχυθούν τα φτωχά και άτυχα κοινωνικά στρώματα. Στα πιο σύγχρονα χρόνια, φιλανθρωπικοί οργανισμοί διεθνούς εμβέλειας (π.χ. Unicef) ακολούθησαν την ίδια τακτική.
Με το πέρασμα του χρόνου, χριστουγεννιάτικα μοτίβα όπως ο Άγιος Βασίλης, τα χριστουγεννιάτικα δέντρα, τα ξωτικά και χιονισμένες παραμυθένιες σκηνές άρχισαν να κυριαρχούν ολοένα και περισσότερο στις απεικονίσεις των χριστουγεννιάτικων καρτών. Παράλληλα, η αγορά απαιτούσε συνεχείς αλλαγές, νέες πρωτότυπες ιδέες  και νέα σχέδια που θα έκαναν τις κάρτες περιζήτητες.

Σήμερα, οι χριστουγεννιάτικες κάρτες φαίνονται να βάλλονται από τις τάσεις της τεχνολογίας, από τη διαρκή επέλαση του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Υφίστανται ακόμη, βέβαια, σε εικονική ή υλική μορφή, διαθέτοντας χαρακτηριστικά που πριν δύο αιώνες σίγουρα ήταν αδύνατα. Ωστόσο το έθιμο της ανταλλαγής καρτών τείνει να εκλείψει, όπως όλες οι ρομαντικές τάσεις του παρελθόντος, που απειλούνται να εγκλωβιστούν πίσω από τις μπλε οθόνες που μας απορροφούν όλο και περισσότερο χρόνο. Όσο, βέβαια, υπάρχει η μαγεία της ανθρώπινης επαφής, οι όμορφες παραμυθένιες εικόνες, οι όμορφες ευχές για ευτυχία και αγάπη, οι χριστουγεννιάτικες κάρτες θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν, προσφέροντάς μας χαρά και ελπίδα.

ΠΗΓΕΣ
https://www.history.com/news/victorian-christmas-cards

https://daily.jstor.org/history-christmas-card-holiday-card/

https://en.wikipedia.org/wiki/Christmas_card