St. Patrick's Day – Η γιορτή, η προέλευση και το πράσινο πνεύμα της Ιρλανδίας
Είναι βράδυ 17 Μαρτίου. Απολαμβάνεις τη βόλτα σου στο Θησείο, λίγες μέρες πριν αλλάξει η ώρα και η Αθήνα υποδεχτεί επίσημα την άνοιξη. Οι δρόμοι και τα στενά έχουν βυθιστεί στην ησυχία κι όμως, καθώς ανηφορίζεις προς το Μοναστηράκι, ακούς ιρλανδέζικες μελωδίες που σε καλούν να πλησιάσεις. Τις ακολουθείς και βρίσκεσαι ξαφνικά σε ένα πρωτόγνωρο πάρτι. Ο πεζόδρομος έξω από την παμπ ‘James Joyce’ είναι γεμάτος από κόσμο. Δεν χωράς να περάσεις και σπρώχνεσαι για να δεις τι συμβαίνει. Εκατοντάδες νέοι, φορώντας ημίψηλα καπέλα, μπαινοβγαίνουν στην παμπ και χορεύουν μπροστά από μια μικρή εξέδρα όπου παίζει μια μπάντα. Οι μπύρες δίνουν και παίρνουν, ενώ έξω από το κατάστημα βρίσκονται στημένα βαρέλια από μπύρες Guinness.
«Τι στο καλό συμβαίνει;» αναρωτιέσαι. «Τι κάνουν όλοι αυτοί εδώ;»
Μπορεί να είναι απόκριες. Μπορεί και όχι. Σίγουρα όλοι αυτοί οι καπελάδες δεν έχουν συγκεντρωθεί για το καρναβάλι. Είναι εκεί για να γλεντήσουν, να πιουν και να χορέψουν, γνωρίζοντας καλά τη γιορτή της δεκάτης εβδόμης του Μάρτη. Είναι η γιορτή του Αγίου Πατρικίου, γνωστή διεθνώς ως St. Patrick's Day ή -κατά το ιρλανδικότερο- St. Paddy's Day. Είναι η μέρα που “όλοι γινόμαστε Ιρλανδοί”.
Το παραπάνω σκηνικό είναι ένα δείγμα της χαρούμενης αυτής γιορτής όπως γιορτάζεται σε ένα από τα πολλά σημεία της Αθήνας. Κάθε χρόνο όλο και περισσότερα μαγαζιά διοργανώνουν αντίστοιχα πάρτι για να τιμήσουν τον Πατρίκιο στην Αττική, αλλά και στα υπόλοιπα αστικά κέντρα της Ελλάδας.
Γιατί άραγε; Ήταν ποτέ ο Άγιος Πατρίκιος τόσο αγαπητός στη χώρα μας ή μήπως η μέρα του συνδέεται με την παράδοση μας;
Όχι βέβαια. Είναι σαφές πως η συγκεκριμένη γιορτή μας ήρθε τα τελευταία χρόνια από το εξωτερικό, μαζί με το Halloween και κάμποσα άλλα ξενόφερτα έθιμα. Συγκεκριμένα, μας ήρθε από την Αμερική, όπου αναδείχτηκε η ιρλανδική κουλτούρα και ξεχύθηκε πέρα από τον Ατλαντικό Ωκεανό, για να ταξιδέψει στον υπόλοιπο κόσμο. Φυσικά, εμείς οι Έλληνες δεν θα μπορούσαμε να κλείσουμε την πόρτα στον πράσινο Πατρίκιο, που σαν άλλος Διόνυσος στην τραγωδία Βάκχες έρχεται να μας κατακτήσει ανεμπόδιστος, όχι με σπαθί και βία αλλά με ποτό, τραγούδι, χαρά και διασκέδαση.
Ποιος ήταν όμως ο Πατρίκιος; Τι σχέση είχε ένας άγιος με όλα τα παραπάνω και πώς έγινε τόσο αγαπητός στους ξένους;
Ας τα πάρουμε από την αρχή:
Ο Πατρίκιος έζησε στις αρχές του 5ου αιώνα μ.Χ. Το πραγματικό του όνομα ήταν Μέιουϊν Σούκατ και ήταν από τη Σκωτία, με ρωμαϊκή υπηκοότητα. Όταν ήταν μικρός, τον απήγαγαν πειρατές και τον πούλησαν ως σκλάβο στην Ιρλανδία, όπου εργάστηκε για χρόνια σαν αγρότης. Στη συνέχεια δραπέτευσε και έφτασε στη Γαλλία, όπου έγινε μαθητής του Αγίου Μαρτίνου και έπειτα ιεραπόστολος. Στάλθηκε πίσω στην Ιρλανδία, για να διδάξει τον Χριστιανισμό στους Κέλτες και να καταπολεμήσει τον παγανισμό. Λένε πως χρησιμοποίησε το τριφύλλι, το μετέπειτα σύμβολο της Ιρλανδίας, για να εξηγήσει την τριαδικότητα του Θεού. Λένε επίσης ότι έδιωξε τα φίδια από το Σμαραγδένιο Νησί, αν και αυτό είναι μάλλον αλληγορία της νίκης του Χριστιανισμού πάνω στις αρχαίες θρησκείες που σχετίζονταν με τη λατρεία της Γης.
Ο Πατρίκιος πέθανε στις 17 Μαρτίου του 461μ.Χ., έχοντας κάνει αρκετά θαύματα. Το πιο γνωστό από αυτά είναι το περιστατικό που μας αφηγείται ο Φρανκ Ντελάνι, στο μυθιστόρημα Ο Τελευταίος Περιπλανώμενος Παραμυθάς, όπου ο άγιος έδιωξε τον Διάβολο από μια σπηλιά στη σημερινή κομητεία Όφαλι και τον κυνήγησε ως τη θάλασσα. Προτού ο Εωσφόρος εγκαταλείψει το νησί της Ιρλανδίας, του έφυγε ένας βράχος από τα δόντια και καρφώθηκε στη γη. Αυτός είναι ο Βράχος του Κάσελ, που παραμένει μέχρι σήμερα ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα της χώρας.
Μετά τον θάνατο του, ο Άγιος Πατρίκιος θεωρήθηκε ο προστάτης της Ιρλανδίας και των κατοίκων της. Για αιώνες η λατρεία του περιορίστηκε στο Σμαραγδένιο Νησί, μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα, όπου οι Ιρλανδοί άρχισαν να μεταναστεύουν μαζικά στην Αμερική. Εκείνα τα χρόνια, η κατοχή των Άγγλων και ο φονικός λιμός της πατάτας, που εξόντωσε χιλιάδες άμαχους, ανάγκασε τους περισσότερους Ιρλανδούς να αναζητήσουν καλύτερη τύχη στον Καναδά και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στο νέο τους σπίτι, όπου αρχικά τους περίμενε η πανώλη και στη συνέχεια ο αμερικάνικος εμφύλιος πόλεμος, οι Ιρλανδοί δεν έπαψαν να τιμούν τον Πατρίκιο. Και με το πέρασμα των χρόνων, η 17η μέρα του Μάρτη έγινε μια από τις σπουδαιότερες γιορτές της Αμερικής και της Ιρλανδίας.
Τριφύλλια, πράσινα και πορτοκαλί σημαιάκια, καπέλα των ξωτικών, μαύρες μπύρες και φίνο ιρλανδέζικο ουίσκι κατακλύζουν τις παμπ, όπου παραδοσιακά κέλτικα τραγούδια παίζουν μέχρι το ξημέρωμα. Μπάντες όπως οι Pogues, οι Dubliners, καθώς και οι πιο σύγχρονοι Dropkick Murphys και Flogging Molly έχουν την τιμητική τους. Στη Νέα Υόρκη γίνεται παρέλαση, ενώ στο Σικάγο ο ποταμός πρασινίζει. Το πνεύμα της μέρας προστάζει χορό και μεθύσι.
Κι εδώ κάποιος μπορεί να αναρωτηθεί: Ήταν άραγε ο άγιος Πατρίκιος μέθυσος και πότης; Όχι βέβαια. Ούτε και πράσινος ήταν. Το χρώμα του μάλιστα ήταν το μπλε, ενώ μέχρι το 1970 οι παμπ παρέμεναν κλειστές λόγω αργίας. Αργότερα, η γιορτή του Πατρικίου απέκτησε αυτόν τον ξέφρενο χαρακτήρα που ξέρουμε σήμερα.
Γιατί; Επειδή ο Πατρίκιος, σαν προστάτης άγιος του νησιού, έγινε το σύμβολο μιας χώρας και ενός λαού που υπέμεινε, ταξίδεψε, μετανάστευσε, πολέμησε, επαναστάτησε και κέρδισε τον σεβασμό της υφηλίου. Επειδή στις 17 του Μάρτη γιορτάζει όλη η ψυχή της Ιρλανδίας. Γιορτάζουν τα πράσινα λιβάδια, οι θρύλοι, οι ιστορίες και οι παραδόσεις των Κελτών. Γιορτάζει ο Γουίλιαμ Μπάτλερ Γέιτς, ο εθνικός ποιητής της Ιρλανδίας που εξύμνησε τις νεράιδες, τα ξωτικά, τους ήρωες και τον αλλόκοσμο της Τιρ Να Ογκ, της Χώρας της Αιώνας Νιότης. Γιορτάζουν οι πράσινοι παπουτσήδες (λέπρεκονς) που φυλάνε το χρυσάφι στην άκρη του ουράνιου τόξου, οι ξωτικοί, Τουάθα ντε Ντανάν, οι ηρωικοί Φιάνα, οι αλαφροΐσκιωτοι και τα νεραϊδοπαίδια. Και όπου υπάρχουν Ιρλανδοί, οι νεράιδες παρασέρνουν τους υποψιασμένους και μη διαβάτες στον κύκλο τους, για να χορέψουν και να πιουν.
Και άραγε γιατί θα πρέπει να μας απασχολεί εμάς αυτή η γιορτή;
Η απάντηση είναι πολύ απλή. Είναι η απάντηση που έδινα κάθε φορά που με ρωτούσαν αν έχω καταγωγή από την Ιρλανδία, όταν έγραψα και σκηνοθέτησα την κωμωδία Irish Bastard και όταν έκανα την εκπομπή ‘Free and Green’ στο Cr Radio. Εκείνο το όμορφο ρητό που λέει:
«Είμαι Ιρλανδός όχι επειδή γεννήθηκα στην Ιρλανδία
αλλά επειδή η Ιρλανδία γεννήθηκε μέσα μου»
Sláinte – στην υγειά σας!
Πηγή σχεδίων εδώ