Sleepy Hollow: Ο θρύλος του Ακέφαλου Καβαλάρη, από την πένα του Washington Irving
Art by http://lovell-art.deviantart.com/
Η ονομασία “Sleepy Hollow” είναι άρρηκτα συνδεδεμένη στη συνείδηση μας με έναν από τους δημοφιλέστερους θρύλους όλων των εποχών: αυτόν του Ακέφαλου Καβαλάρη. Κι αν το μυαλό μας πάει κατευθείαν στην εξαιρετική ταινία τρόμου του 1999, η πρωτότυπη ιστορία είναι κατά τι διαφορετική και κατά έναν αιώνα παλαιότερη.
Ο θρύλος:
Προτού απασχολήσουν τη λογοτεχνία, οι ακέφαλοι καβαλάρηδες αποτελούσαν κύριο θέμα των προφορικών αφηγήσεων της Βόρειας, Κεντρικής και Δυτικής Ευρώπης. Ιστορίες έχουν καταγραφεί από θρύλους της Γερμανίας, της Ιρλανδίας, της Αγγλίας και των Σκανδιναβικών χωρών. Αργότερα εξήχθη από την Ευρώπη στην Αμερική.
Ο μύθος είναι γνωστός από το 1796 ως “The Wild Hunt(sman)” και αφορά το πνεύμα ενός καβαλάρη-κυνηγού (ενίοτε και ομάδας) που περιδιαβαίνει τα δάση και τις ερημιές με κακό σκοπό. Οι παραλλαγές θέλουν τον καβαλάρη άλλοτε ξωτικό, άλλοτε πλάσμα του νεραϊδόκοσμου, αλλά ακόμα και φάντασμα ανθρώπου. Όταν ο θρύλος αναφερόταν σε ομάδα κυνηγών, λαμβανόταν ως οιωνός επερχόμενου πολέμου, λοιμού ή –στην καλύτερη περίπτωση- θανάτου του μάρτυρα της επέλασης τους. Οι άνθρωποι που έρχονταν αντιμέτωποι με τον κυνηγό (ή τους κυνηγούς) μπορούσαν να πέσουν θύματα απαγωγής και να οδηγηθούν στον Κάτω Κόσμο ή στο νεραϊδοβασίλειο, να χαθούν από προσώπου γης. Σε κάποιες περιπτώσεις, εικαζόταν ότι τα πνεύματα κοιμισμένων ανθρώπων μπορούσαν να αποτραβηχτούν από το υλικό σώμα, ώστε να ενωθούν με την πομπή, εικασία-προάγγελος της θεωρίας των αστρικών ταξιδιών. Οι θεωρίες πολλές, σίγουρα όμως η εμφάνιση του/τους αποτελούσε σημάδι κακοτυχίας, και οι οπτασίες επέλεγαν τα θύματα τους ανάμεσα σε αλαζονικούς, περήφανους, μηχανορράφους ανθρώπους.
Δημοφιλέστερος εκπρόσωπος του θρύλου είναι ο Ακέφαλος Καβαλάρης του Sleepy Hollow. Η παρουσία του γίνεται αντιληπτή πολλές φορές καθώς περνάει, επιβλέποντας την περιοχή∙ και κάθε νύχτα, λένε, οδηγεί από τα χαλινάρια το άλογο του ανάμεσα στους τάφους του νεκροταφείου. Οι ιστορίες αυτές τριβέλιζαν το μυαλό των ανθρώπων, τους έκαναν να αφουγκράζονται προσεκτικά στον διάβα τους και να απολαμβάνουν ανατριχίλες, ακούγοντας τις τα βράδια δίπλα στο τζάκι.
Η διασημότερη καταγεγραμμένη ιστορία, εμπνευσμένη από τη λαογραφική αυτή αφήγηση, είναι έργο του Αμερικανού συγγραφέα Washington Irving, που κυκλοφόρησε το 1790 με τον τίτλο The Legend of Sleepy Hollow.
The Headless Horseman Pursuing Ichabod Crane, by John Quidor
Ο συγγραφέας:
Ο Washington Irving γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη το 1783. Ήταν το μικρότερο από έντεκα αδέρφια μια οικογένειας σκωτσέζικων/αγγλικών καταβολών, του William Sr και της Sarah. Ονομάστηκε έτσι προς τιμήν του George Washington, του ήρωα της Αμερικανικής Επανάστασης, που μόλις είχε ολοκληρωθεί. Η μόρφωση του ξεκίνησε και ολοκληρώθηκε με κατ’ οίκον διδασκαλία και σε νεαρή ηλικία ξεκίνησε να γράφει μικρές ιστορίες με το ψευδώνυμο Jonathan Oldstyle, για το περιοδικό Morning Chronicle, της οποίες διόρθωνε ο αδερφός του, Peter. Από το 1804 έως το 1806 γύριζε την Ευρώπη, κι έπειτα επέστρεψε στη Νέα Υόρκη για να σπουδάσει Νομικά. Ο ίδιος παραδεχόταν ότι δεν ήταν καλός μαθητής, και μετά βίας έπιανε τη βάση.
Προτιμούσε να ενδίδει στη δημιουργική του κλίση και ορμώμενος από αυτό, συνέπραξε με τον φίλο του James Kirke Poulding και τον μεγαλύτερο αδερφό του, William, για να κυκλοφορήσουν μια περιοδική έκδοση χιουμοριστικών ιστοριών, το Salamagundi. Το έργο του όμως, που εξάπλωσε τη φήμη του ως συγγραφέα, ήταν η σάτιρα History of New York from the beginning of the World to the End of the Dutch Dynasty, by Diedrich Knickerbocker (1809). Τα πρώτα εκείνα χρόνια εργαζόταν ως επιμελητής στο Analectic Magazine και υπηρέτησε στον στρατό, στον πόλεμο του 1812.
Το 1815, ο Washington Irving ταξίδεψε στην Αγγλία, ώστε να βοηθήσει τα αδέρφια του με την παραπαίουσα οικογενειακή επιχείρηση. Τότε ξεκίνησε τη σειρά ιστοριών The Sketch Book of Geoffrey Crayon, Gent., η οποία κυκλοφόρησε σε πολλά τεύχη, τη διετία 1819-1820. Στο Sketch Book συμπεριλαμβάνονται και οι δύο δημοφιλέστερες ιστορίες του, Rip Van Winkle και The Legend of Sleepy Hollow.
Το λογοτεχνικό του άστρο έλαμψε τόσο στις Η.Π.Α. όσο και στην Αγγλία, όπου έζησε, έγραψε μεγάλο μέρος της εργογραφίας του και εργάστηκε στην πρεσβεία των Η.Π.Α. στο Λονδίνο, έως το 1832.
Επιστρέφοντας στην Αμερική, ταξίδεψε στον Νότο, κάτι που επηρέασε τους μετέπειτα τίτλους του και απόλαυσε άλλη μια δημιουργική δεκαετία. Το 1842-46 διετέλεσε πρέσβης των Η.Π.Α. στην Ισπανία κι έπειτα αποσύρθηκε στο υποστατικό του στη Νέα Υόρκη, που ονόμασε “Sunnyside”, σημείο συνάντησης μεγάλων συγγραφέων, καλλιτεχνών και πολιτικών της εποχής. Παρέδωσε μια σειρά από ιστορικά και βιογραφικά έργα, συμπεριλαμβανομένου του πεντάτομου Life of George Washington, μετά την έκδοση του οποίου απεβίωσε, στο “Sunnyside”, στις 28 Νοεμβρίου 1859.
Ο Irving θεωρείται ο πρώτος αληθινός Αμερικάνος συγγραφέας. Μερίμνησε να γαλουχήσει τους διαδόχους του και να προωθήσει ισχυρότερους νόμους ώστε να προστατεύονται οι συγγραφείς από τη λογοκλοπή. Σ’ αυτόν οφείλεται το ψευδώνυμο “Gotham” για τη Νέα Υόρκη, η έκφραση “the almighty dollar” και η λέξη “knickerbocker”. Η επιρροή του στην αμερικανική κουλτούρα ήταν καθοριστική και διαφαίνεται έως και σήμερα. Ο Irving είναι ο δημιουργός του χαρακτήρα Old Saint Nick, που μετεξελίχτηκε στην αμερικανική φιγούρα του Santa Claus.
Η διαχρονικότητα του έργου του υπογραμμίστηκε το 1999, όταν μεταφέρθηκε η ιστορία του The Legend of Sleepy Hollow στη μεγάλη οθόνη και χρησιμοποιήθηκε ως βάση για την τηλεοπτική σειρά Sleepy Hollow (2013-).
Πόσοι όμως γνωρίζουν την πρωτότυπη ιστορία του Irving;
Σύνοψη:
Art by Richard Benning
Πρόκειται για μια κωμική ιστορία φαντασμάτων, η οποία αφηγείται τις απέλπιδες προσπάθειες του Ichabod Crane να κερδίσει την καρδιά και το χέρι της Katrina Van Tassel.
Όλα ξεκινούν όταν ο Ichabod Crane μετακομίζει από το Connecticut στο Sleepy Hollow της Νέας Υόρκης, προκειμένου να αναλάβει χρέη δασκάλου στο τοπικό σχολείο. Το Sleepy Hollow είναι ένα μικρό, υπερβολικά ήσυχο χωριό, που φημολογείται πως είναι μαγεμένο. Οι κάτοικοι του φαίνονται να κινούνται αργά, να ονειροπολούν περισσότερο και είναι επιρρεπείς στις δεισιδαιμονίες. Ένας από τους τοπικούς θρύλους που πιστεύουν έντονα, είναι αυτός του Ακέφαλου Καβαλάρη, ενός στρατιώτη γερμανικών καταβολών (Hessian Horseman), ο οποίος έχασε το κεφάλι του κατά τη διάρκεια του Πολέμου της Ανεξαρτησίας. Ο Καβαλάρης εμφανίζεται συχνά να καλπάζει κοντά στην Εκκλησία, στο σημείο ταφής ντόπιων ιστορικών, ψάχνοντας, όπως λένε, το κεφάλι του.
Ο Ichabod ενθουσιάζεται από την ιστορία του, καθώς ενδιαφέρεται ιδιαίτερα και είναι πρόθυμος να πιστέψει σε θρύλους και μεταφυσικά περιστατικά. Το επάγγελμα του δασκάλου του παρέχει έναν πενιχρό μισθό, και συμπληρωματικά διευθύνει τη χορωδία, καθώς έχει εξαίσια φωνή. Σε ανταπόδοση, οι οικογένειες των μαθητών του κάνουν το τραπέζι εναλλάξ. Σε αυτές τις συναναστροφές του με τους χωρικούς, έχει την ευκαιρία να ακούει τις ιστορίες φαντασμάτων που τόσο αγαπά.
Σχεδόν από την άφιξη του όμως, η καρδιά του σκιρτά στη γνωριμία του με την Katrina Van Tassel, μια όμορφη νεαρή μαθήτρια του στα δεκαοχτώ. Η Katrina είναι η μοναχοκόρη του πιο εύπορου χωρικού της περιοχής, του Baltus Van Tassel. Ο Ichabod σύντομα γοητεύεται από τις χάρες της, αλλά μόνο όταν επισκέπτεται τη φάρμα και το υποστατικό του πατέρα της (τα οποία θα κληρονομούσε) την ερωτεύεται βαθιά. Σπεύδει λοιπόν να ζητήσει το χέρι της.
Φυσικά, για μια τόσο θελκτική νύφη, δεν ήταν ο μόνος ενδιαφερόμενος. Επικρατέστερος ερωτικός αντίζηλος του είναι ο Brom Van Brunt (Brom Bones), ένας περίφημος κάτοικος του χωριού. Ο Brom ήταν γνωστός για τη φασαριόζικη προσωπικότητα του, την αγάπη του για τις φάρσες και το εξαιρετικό ταλέντο του στην ιππασία. Όλα αυτά τον έκαναν κάτι σαν τον ήρωα του Sleepy Hollow. Είχε ήδη εκτοπίσει στο παρελθόν αρκετούς θαυμαστές της Katrina, αλλά ο Ichabod, αποφεύγοντας τη φυσική αντιπαράθεση μαζί του, αποδείχτηκε δύσκολος αντίπαλος. Έτσι δεν του άφησε άλλα περιθώρια, παρά να οργανώνει αλλεπάλληλα κόλπα, ώστε να τον τρομοκρατήσει και να αποσυρθεί.
Μια μέρα ο Ichabod λαμβάνει πρόσκληση για έναν χορό που διοργάνωνε στο σπίτι του ο Van Tassel. Εκείνη τη βραδιά, παρόλο που με τους τρόπους και την παρουσία του ξεχώριζε από τους άλλους άντρες, η Katrina απορρίπτει τις προσεγγίσεις του και ο Ichabod αποχωρεί συντετριμμένος.
Art by http://mirchiz.deviantart.com/
Ο δρόμος της επιστροφής είναι σκοτεινός και μυστηριωδώς ήσυχος. Ο νεαρός δάσκαλος προσπαθεί να εμποδίσει τον τρόμο να τον καταλάβει, αλλά μόλις περνάει το πιθανότατα στοιχειωμένο δέντρο του δημάρχου Andre, μια τεράστια, σκοτεινή φιγούρα εμφανίζεται απειλητικά κοντά του. Μην παίρνοντας απάντηση στις εκκλήσεις του για αναγνώριση, ο Ichabod προσπερνά τη μορφή, όμως τότε εκείνη αρχίζει και τον ακολουθεί στο μονοπάτι, ιππεύοντας ένα μεγάλο, μαύρο άλογο. Εκείνος, φοβερά ανήσυχος, προσπαθεί να ταρακουνήσει τον διώκτη του αλλά αποτυγχάνει. Τότε συνειδητοποιεί πως ο καβαλάρης δεν έχει το κεφάλι του στους ώμους του, αλλά το κρατά μπροστά του, πάνω στη σέλα. Ο Ichabod προσπαθεί να ξεφύγει με το δανεικό του άλογο, το οποίο δεν είναι εξίσου δυνατό, όπως κι ο ίδιος δεν είναι ικανός καβαλάρης.
Οι δυο τους φτάνουν στην εκκλησία –στη χαρακτηριστική και ατμοσφαιρική σκηνή της εικαστικής απεικόνισης του θρύλου- όπου ο Ichabod διασχίζει βιαστικά τη γέφυρα. Εκεί το φάντασμα φαίνεται να εξαφανίζεται και να μην τον ακολουθεί. Η ανακούφιση του όμως κράτησε όσο να φτάσει στην άλλη πλευρά, όπου βλέπει τον Καβαλάρη απέναντι του. Εκείνος πετάει με δύναμη πάνω στον Ichabod το κεφάλι του και τον ρίχνει από το άλογο του.
Την επόμενη μέρα, το άλογο που ίππευε ο Ichabod επέστρεψε μόνο του στη φάρμα του ιδιοκτήτη του. Μια ανιχνευτική ομάδα οργανώθηκε, και ακολουθώντας τα σημάδια από τις οπλές καταλήγει στο καπέλο του Ichabod, δίπλα στο οποίο βρισκόταν μια χτυπημένη κολοκύθα.
Κανείς δεν ξανάκουσε ποτέ για τον Ichabod Crane στο Sleepy Hollow.
Κάποιοι είπα πως ήταν ο Brom αυτός που τον τρόμαξε, για να τον απομακρύνει και να παντρευτεί την Katrina.
Κάποιοι ότι ο Ichabod διέφυγε, και ζωντανός ακόμη διηγείται παντού την ιστορία του.
Οι ηλικιωμένες γυναίκες όμως και οι τοπική παράδοση θέλουν τον Ichabod να έπεσε θύμα του Ακέφαλου Καβαλάρη.
Sleepy Hollow (1999)
Στο σύμπαν της ταινίας του Tim Burton –μιας από τις ωραιότερες ταινίες τρόμου της δεκαετίας- η πλοκή χάνει την κωμική της διάσταση, προσφέρει όμως ευφυολογήματα και χαρακτήρες περισσότερο στιβαρούς, προσανατολισμένους και γκροτέσκους. Η ταινία έχει μια γοτθική, παραμυθιακή αισθητική -ίδιον της σκηνοθεσίας του Burton- ζοφερή ατμόσφαιρα, άψογα σκηνικά και καθηλωτικές ερμηνείες, από τις οποίες ξεχωρίζουν αυτές των Johnny Depp, Christina Ricci, Miranda Richardson αλλά και του Christopher Walken ως Hessian Horseman.
Η πλοκή της ταινίας θέλει τον Ichabod Crane να είναι ένας ιδιόρρυθμος, μπροστά από την εποχή του ντετέκτιβ, ο οποίος καλείται να εξιχνιάσει τρεις δολοφονίες δια αποκεφαλισμού, στο μυστηριώδες χωριό Sleepy Hollow. Κουβαλώντας μέσα του προσωπικούς δαίμονες από το παρελθόν, επηρεάζεται όταν βλέπει τη δεισιδαιμονία να επικρατεί έναντι της επιστήμης, και τους χωρικούς να πιστεύουν πως δράστης ήταν ο πρωταγωνιστής του τοπικού τους θρύλου, του Ακέφαλου Καβαλάρη. Η υπόθεση περιπλέκεται περισσότερο, όταν στις εικασίες του για τα εγκλήματα εμπλέκεται το αντικείμενο πόθου του στο Sleepy Hollow, η νεαρή Katrina Van Tassel.
Sleepy Hollow, tv-series (2013- )
Ο Ichabod Crane νεκρανασταίνεται δυόμισι αιώνες μετά, για να εξιχνιάσει μια σειρά μυστηρίων που ανάγονται πίσω στην εποχή των ιδρυτών προγόνων. Η σειρά εμπλουτίζει την πλοκή του κάθε επεισοδίου με διαφορετικές περιπέτειες, δραματικά subplots και νέες υποθέσεις. Παίζουν: Tom Mison, Lyndie Greenwood, Nicole Beharie και Orlando Jones, στον ρόλο του Frank Irving, που δεν μπορούμε παρά να θεωρήσουμε πως αποτελεί φόρο τιμής στον δημιουργό της πρωτότυπης ιστορίας...
Ο οποίος, μετά από τόσα βιογραφικά έργα που συνέγραψε για “μεγάλα κεφάλια” της ιστορίας, δεν θα πίστευε πως έγινε διαχρονική και έχει λατρευτεί από τόσο κόσμο μια μικρή ιστορία του για έναν άντρα... ακέφαλο.