Χάρτες στη λογοτεχνία και το gaming του Φανταστικού
«A map does not just chart, it unlocks and formulates meaning; it forms bridges between here and there, between disparate ideas that we did not know were previously connected.»
Πόσες φορές σας έχει τύχει να διαβάζετε ένα μυθιστόρημα φαντασίας και να ανατρέχετε στις πρώτες σελίδες του, ψάχνοντας για τον χάρτη; Θα μπορούσατε να φανταστείτε τον κόσμο του Tolkien χωρίς κάποιο είδος χάρτη να σας καθοδηγεί; Άραγε ένα rpg game θα είχε την ίδια αξία χωρίς αυτόν; Νομίζω ότι όλοι γνωρίζουμε τις απαντήσεις γύρω από αυτά τα ερωτήματα.
Οι χάρτες στον χώρο του Φανταστικού παρουσιάζουν τον κόσμο ή τους κόσμους όπου διαδραματίζεται μια ιστορία, μας βάζουν μέσα στη δράση και μας δείχνουν από πού έρχεται ο ήρωας και πού πηγαίνει για να βρει αυτό που ψάχνει. Για τους περισσότερους, ο χάρτης υποδηλώνει ότι ο συγγραφέας δημιούργησε μια λεπτομερή διαδρομή για τον πρωταγωνιστή και τους αναγνώστες του. Συνήθως, ο συγγραφέας έχει υπολογίσει τα πάντα. Τις στροφές ενός μονοπατιού, τις όχθες ενός ποταμού, τα σχήματα των βουνών… Παρ’ όλα αυτά, δεν παρατηρούμε τόσο συχνά χάρτες σε βιβλία urban fantasy ή science fiction, αλλά ούτε και σε μικρές ιστορίες. Όταν, όμως, έχουμε να κάνουμε με φανταστικά έπη που έχουν αμέτρητες περιοχές και συμβάντα, ο χάρτης αποτελεί ένα πολύ βοηθητικό εργαλείο.
Όπως καταλαβαίνετε, υπάρχουν αναρίθμητα μυθιστορήματα και games που περιλαμβάνουν χάρτες. Εμείς θα σας παρουσιάσουμε τους πιο γνωστούς και σημαντικούς στον χώρο της Φαντασίας:
Λογοτεχνία
A Song of Ice and Fire (George R. R. Martin)
Ο γνωστός κόσμος στο Game of Thrones δεν έχει κάποια επίσημη ονομασία. Οι χαρακτήρες αναφέρονται σε αυτόν με τον χαρακτηρισμό «ο κόσμος». Αυτή τη στιγμή στη σειρά, ο κόσμος αποτελείται από τρεις ηπείρους: Westeros, Essos, και Sothoryos. Παρ’ όλα αυτά, δεν βλέπουμε όλες τις περιοχές. Το βόρειο Westeros, το ανατολικό Essos και το περισσότερο Sothoryos είναι εκτός του χάρτη.
Υπάρχουν πέντε διαφορετικά χρώματα και στυλ για τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις του χάρτη του Westeros. Η τελική εκδοχή του χάρτη του Westeros έγινε, μάλιστα, πιο ελκυστική, χρησιμοποιώντας πιο ζεστές αποχρώσεις των ήδη υπαρχόντων χρωμάτων.
Όλοι οι χάρτες, εκτός από έναν, έχουν σχεδιαστεί από τον συγγραφέα George R. R. Martin, από την οπτική γωνία ενός από τους Maester του Citadel. Ο πρώτος χάρτης της πόλης του Braavos σχεδιάστηκε από τον Jonathan Roberts για το βιβλίο The Lands of Ice and Fire, καθώς ο Martin είχε κάνει απλώς ένα πρόχειρο σχέδιο.
Map of Jonathan Roberts, Copyright 2017, George R. R. Martin
Beowulf
Ο κόσμος στον οποίο διαδραματίζεται η ιστορία του Beowulf βρίσκεται μέσα στην αναταραχή και την αβεβαιότητα, όπου οι οικισμοί ανεγείρονται και διαλύονται ενώ οι γειτονικές φυλές συγκρούονται. Λίγοι άντρες έχουν μια γενική ιδέα για το τι συνέβαινε στις χώρες ή τις θάλασσες έξω από το χωριό τους, καθώς γνώριζαν μόνο κάποιες ακτές και τοπικά ποτάμια. Σύνορα δεν είχαν φτιαχτεί ή δεν υπήρχαν και η γη ήταν γενικά άγρια και ανεξερεύνητη. Διάφοροι έχουν επιχειρήσει να φτιάξουν έναν χάρτη της συγκεκριμένης ιστορίας, όμως ο πιο γνωστός και, ίσως, καλοφτιαγμένος θεωρείται αυτός του Frederick Klaeber, του Γερμανού φιλολόγου που έγραψε τη δική του έκδοση πάνω στην ιστορία, με τον τίτλο Beowulf and the Fight at Finnsburg. Ο Klaeber θεωρείται ένας από τους κύριους ερευνητές του Beowulf ανά τον κόσμο και το έργο του έγινε ένας πολύ σημαντικός οδηγός για φοιτητές και ακαδημαϊκούς.
Discworld (Terry Pratchett)
Ο Discworld είναι ένας επίπεδος πλανήτης, τοποθετημένος πάνω στο καβούκι μιας θαλάσσιας χελώνας, ο οποίος συγκρατείται από πολλούς ελέφαντες. Ο Terry Pratchett δεν θέλησε ποτέ να προσθέσει μικρούς χάρτες σε κάθε βιβλίο Discworld. Αντιθέτως, έβγαλε ένα βιβλίο με τον τίτλο The Discworld Mapp, για να δώσει στους αναγνώστες και στον κόσμο του τον άτλα που τους άξιζε. Το βιβλίο περιέχει έναν λεπτομερή χάρτη της παράξενης γεωγραφίας του Discworld. Ο Pratchett έχει δηλώσει ότι επίτηδες δεν είχε φτιάξει χάρτη του Ankh-Morpork μέχρι να κυκλοφορήσει ο άτλας, κυρίως επειδή το σχέδιο της πόλης άλλαζε τόσο συχνά που ήταν αδύνατο να φτιαχτεί ένας ακριβής χάρτης. Έπειτα, βέβαια, ήρθε ο Stephen Briggs, ο οποίος υπολόγισε τα πάντα σωστά και έγινε γνωστός ως ο χαρτογράφος του Discworld. Παρ’ όλα αυτά, πολλοί fans που μελέτησαν τον χάρτη είπαν ότι έχει κάποια προβλήματα, όπως, για παράδειγμα, ότι η Lancre είναι πάρα πολύ κοντά στην Ankh-Morpork ή ότι η Howondaland είναι πάρα πολύ μικρή. Ο χάρτης εικονογραφήθηκε από τον Stephen Player. Όπως και να ’χει, παραμένει ένας από τους πιο αξιοπερίεργους χάρτες στη λογοτεχνία.
Discworld map by Stephen Briggs, illustrated by Stephen Player
Dragonlance Chronicles (Μargaret Weis και Tracy Hickman)
Το βασικό σκηνικό του κόσμου του Dragonlance, Ansalon, είναι μια ήπειρος όπου υπέφερε στο παρελθόν από έναν μεγάλο Κατακλυσμό. Η καταστροφή αυτή που προκλήθηκε είναι ξεκάθαρη κοιτώντας τον χάρτη. Τα πάντα είναι απομονωμένα από τα πάντα με ωκεανούς, βουνά ή wastelands. Έτσι, το Ansalon είναι μια χώρα με απομονωμένους ανθρώπους. Υπάρχουν πολλές πόλεις, όπως και πολλές ερημιές. Υπάρχουν πολλά μέρη για να κρύβονται οι δράκοι και μια γιγαντιαία ρουφήχτρα στη γωνία. Οι υδάτινοι δρόμοι είναι σύνθετοι και φτιαγμένοι για τολμηρούς ταξιδιώτες. Η ίππευση των δράκων, λοιπόν, είναι αρκετά λογική, αν αναλογιστούμε όλα αυτά τα εμπόδια. Ο χάρτης του Ansalon δείχνει πως οι δημιουργοί αυτού του κόσμου (Weiss και Hickman) έφτιαξαν αυτόν τον κόσμο με σκοπό τις ατελείωτες περιπέτειες.
Forgotten Realms (Ed Greenwood)
Το κύριο σκηνικό του Forgotten Realms είναι η ήπειρος του Faerûn, μέρος του φανταστικού κόσμου Abeir-Toril ή απλώς Toril, ενός πλανήτη που μοιάζει με τη γη. Αλλά, αντίθετα με τη γη, οι χώρες στο Forgotten Realms δεν κυριαρχούνται όλες από το ανθρώπινο είδος. Στον κόσμο υπάρχουν dwarves, elves, goblins, orcs και άλλα πλάσματα. To Faerûn είναι μια χώρα γεμάτη βασίλεια και αυτοκρατορίες, χωριά και πόλεις. Είναι μια χώρα γεμάτη μαγεία και ίντριγκα, βία αλλά και συμπόνια, όπου οι θεοί «ανέβηκαν» και πέθαναν, και χιλιετίες πολέμου και κατακτήσεων έχουν διαμορφώσει δεκάδες μοναδικές κουλτούρες. Ο Faerûn εμφανίζεται λεπτομερώς στο original Forgotten Realms Campaign Set του 1987 από την TSR.
Harry Potter (J. K. Rowling)
Παρόλο που η συγκεκριμένη σειρά βιβλίων δεν περιλαμβάνει κάποιον χάρτη ίσως μόνο fanmade, παρ’ όλα αυτά υπάρχει ο Marauder's Map, ένα μαγικό έγγραφο που αποκαλύπτει ό,τι αφορά το Hogwarts. Όχι μόνο δείχνει κάθε τάξη, διάδρομο και γωνιά του κάστρου, αλλά δείχνει και όλα τα μυστικά περάσματα μέσα σε τοίχους και την τοποθεσία ή την κατεύθυνση κάθε ατόμου. Επίσης, είναι ικανό να αναγνωρίσει την ταυτότητα κάθε προσώπου, καθώς δεν ξεγελιέται από ζωομάγους, αόρατους μανδύες και πολυχημικά φίλτρα. Ακόμα και τα φαντάσματα δεν αποτελούν εξαίρεση.
Ένα από τα μειονεκτήματα του χάρτη είναι ότι δεν διαφοροποιεί ανθρώπους που φέρουν παρόμοια ή ίδια ονόματα. Δηλαδή, δεν χρησιμοποιεί επίθετα ή χαρακτηριστικά. Γράφει αυτό που βλέπει. Επίσης, δεν δείχνει δωμάτια που είναι κρυμμένα με μαγεία, όπως το Room of Requirement. Επιπλέον, το Chamber of Secrets δεν εμφανίστηκε ποτέ στον χάρτη. Πιθανότατα ήταν και αυτό κρυμμένο με μαγεία ή οι δημιουργοί δεν γνώριζαν την ύπαρξή του.
Inheritance Cycle (Christopher Paolini)
Ο Paolini έχει παραδεχτεί στο παρελθόν ότι ήξερε πως χρειαζόταν έναν χάρτη όταν ο Eragon, ο Brom και η Saphira άφηναν την Palancar Valley, όπου η ιστορία ξεκινούσε. Μέχρι τότε, είχε μια γενική ιδέα για τις περιοχές όπου εξελισσόταν η ιστορία. Όμως, κάποια στιγμή τα γεγονότα εξαπλώνονταν και υπήρχαν τόσες πολλές πληροφορίες που δεν μπορούσε πια να κρατάει έναν ακριβή χάρτη στο μυαλό του ή να υπολογίσει τις αποστάσεις. Ο χάρτης που κατέληξε να σχεδιάζει δεν αντιπροσωπεύει τη δουλειά που θα έκανε ένας κανονικός χαρτογράφος, καθώς κάποιες αποστάσεις είναι λάθος, αλλά γενικά τον θεωρεί σωστό. Το βασικό σκεπτικό του ήταν ότι δεν ήθελε ο χάρτης του να είναι δυσανάγνωστος ή μονότονος. Ο Paolini νοιαζόταν κυρίως για την ποικιλία και τις λεπτομέρειες. Και απ’ ό,τι φαίνεται, το κατάφερε.
Northern Lights/The Golden Compass (Philip Pullman)
Από τον κόσμο της Lyra έρχονται σχεδόν όλοι οι χαρακτήρες από το His Dark Materials και είναι ένας από τους πολλούς παράλληλους κόσμους στο πολυσύμπαν. Η πλοκή του Northern Lights εξελίσσεται, ως επί το πλείστον, εκεί. Οι ήπειροι φαίνεται να ταιριάζουν σχεδόν ακριβώς στις επτά ηπείρους του δικού μας κόσμου. Τα σύμβολα στο «αληθειόμετρο» δείχνουν την Αφρική, την Αμερική, την Ασία και την Ευρώπη – η Ανταρκτική και η Ωκεανία αναφέρονται στους χάρτες Globetrotter. Η gh στον κόσμο της Lyra χωρίστηκε πολιτικά και γεωγραφικά σε χώρες, όπου κάποιες από αυτές μοιάζουν με αυτές στον κόσμο του Will.
Shadowmarch (Tad Williams)
Τα γεγονότα της ιστορίας τοποθετούνται στο Southmarch και το Xand, χωρίς όμως αυτές οι δύο χώρες να έχουν κάποια σύνδεση μεταξύ τους. Ο σχεδιαστής του χάρτη είναι ο ίδιος ο συγγραφέας, Tad Williams.
The Chronicles of Narnia (C. S. Lewis)
Η Pauline Baynes έφτιαξε τον χάρτη της Narnia το 1972, ο οποίος δείχνει όλες τις γύρω περιοχές (Archenland, Calormene, the Wild Lands of the North, and the Great Eastern Ocean). Στις πιο πολλές εκδόσεις, κάθε βιβλίο δείχνει μόνο μια μικρή γωνία από τον χάρτη. Έτσι, θα πρέπει να τους ενώσεις όλους μαζί για να πάρεις μια ιδέα του πώς φαντάζει η Narnia στο σύνολό της. Αν προσέξετε τους πολύ μικρούς κύκλους πάνω στον χάρτη (χρειάζεται zoom), θα δείτε ότι αναπαριστούν συγκεκριμένες σκηνές από τα βιβλία, οι οποίες διαδραματίστηκαν στις περιοχές όπου είναι τοποθετημένοι οι κύκλοι. Όπως επίσης και οι εφτά μεγαλύτεροι κύκλοι αναπαριστούν τα εφτά βιβλία της σειράς.
The DemonWars Saga (R. A. Salvatore)
Corona είναι το όνομα του φανταστικού κόσμου όπου τοποθετείται η ιστορία του DemonWars Saga και του Highwayman. Ο κόσμος της Corona φέρει καταπληκτική ομοιότητα με τον ανατολικό Καναδά. Η περιοχή που αποκαλείται Alpinador βρίσκεται στην ίδια τοποθεσία και έχει το βασικό σχήμα του Labrador.Στον χάρτη απεικονίζονται ποτάμια και μεγάλες εκτάσεις γης. Μέχρι τώρα, έχουν παρουσιαστεί διάφορες περιοχές της Corona στα βιβλία.
The Earthsea Cycle/The Wizard of Earthsea (Ursula K. Le Guin)
Η συγκεκριμένη σειρά βιβλίων περιλαμβάνει έναν χάρτη που δείχνει πολλά μέρη του αρχιπελάγους. Ο χάρτης της Earthsea μπορεί να μην είναι τόσο ευανάγνωστος, αλλά παίρνει έξτρα βαθμούς για τα όμορφα σχέδιά του. Και σίγουρα με τόσα νησιά στο αρχιπέλαγος της Earthsea, όλοι χρειάζονται έναν χάρτη. Κάποιες εκδόσεις, μάλιστα, δείχνουν κάποια μέρη σε κοντινά πλάνα, όταν οι χαρακτήρες βρίσκονται στα συγκεκριμένα σημεία. Έχουν σχεδιαστεί αρκετοί χάρτες για αυτή την ιστορία, αλλά αξίζει πραγματικά να μελετήσετε τον χάρτη που σχεδίασε η ίδια η συγγραφέας του βιβλίου, Ursula K. Le Guin.
The Farseer Trilogy (Robin Hobb)
Η Robin Hobb κάνει μια ασυνήθιστη προσέγγιση στα μυθιστορήματά της, όπου σε κάθε σειρά, ακόμα κι αν η υπόθεση και οι χαρακτήρες διαφέρουν, το σκηνικό παραμένει το ίδιο. Ουσιαστικά, η δράση εξελίσσεται σε διαφορετικά μέρη του ίδιου τόπου. Το πλεονέκτημα αυτής της προσέγγισης είναι ότι μετά από κάθε βιβλίο ο κόσμος γίνεται πιο πλούσιος και ξεκάθαρος. Το Six Duchies είναι μια ομοσπονδία που αποτελείται από έξι δουκάτα, τα Bearns, Buck, Rippon, Shoaks, Tilth και Farrow, τα οποία κυριαρχούνται όλα από την οικογένεια Royal Farseer. Δημιουργός των χαρτών αυτών είναι ο Ken Lewis.
The Mistborn (Brandon Sanderson)
Η σειρά τοποθετείται κυρίως σε μία περιοχή που λέγεται Final Empire σε έναν κόσμο που ονομάζεται Scadrial. Το Luthadel είναι η πρωτεύουσα της Central Dominance και ολόκληρου του Final Empire. Ο συγγραφέας των βιβλίων, Brandon Sanderson, δηλώνει ότι, όλως περιέργως, δεν είχε φτιάξει κάποιον χάρτη όταν έγραφε την ιστορία. Απλώς είχε κάνει ένα πρόχειρο σκίτσο του κόσμου. Έπειτα, βλέποντας τα γραπτά του, κατάλαβε ότι κάποια πράγματα δεν έβγαζαν νόημα στον κόσμο ή δεν ονομάζονταν, όπως οι πύλες. Έτσι, ο Isaac Stewart, συνεργάτης του, ανέλαβε, με πρόταση του συγγραφέα, να φτιάξει κάποιους χάρτες. Το αποτέλεσμα, τελικά, ενθουσίασε και τους δύο.
Luthadel Map by Isaac Stewart
The Name of the Wind (Patrick Rothfuss)
Ο κόσμος αποκαλείται Four Corners of Civilization στο βιβλίο και επισήμως Temerant από τον Patrick Rothfuss στο blog του. Στα βιβλία παρακολουθούμε τον ήρωά του, Kvothe, να ταξιδεύει συχνά σε διάφορα μέρη. Στον χάρτη που βλέπουμε στην αρχή των βιβλίων, οι Four Corners περιλαμβάνουν επτά χώρες που όλες διαφέρουν μεταξύ τους. Το όνομα περιγράφει τέσσερα μεγάλα έθνη: το Commonwealth νοτιοδυτικά, το Ceald βορειοδυτικά, το Modeg βορειοανατολικά, και το Vintas νοτιοανατολικά. Ο χάρτης περιλαμβάνει το Aturan Empire και δύο μικρότερα έθνη, τα Small Kingdoms και Yll. Παρόλο που δεν ανήκει στον κόσμο αυτό, ο χάρτης περιλαμβάνει και τη χώρα του Ademre. Σχεδιαστής των χαρτών είναι ο Nate Taylor, φίλος του συγγραφέα Rothfuss. Λίγο καιρό πριν εκδοθεί το βιβλίο, ο Rothfuss άφησε τον Taylor να επεξεργαστεί τους χάρτες και να τους κάνει πιο λεπτομερείς. Η μόνη οδηγία του συγγραφέα προς τον φίλο του και σχεδιαστή ήταν να μην θυμίζει ο κόσμος Μεσαίωνα αλλά περισσότερο Αναγέννηση.
Map by Nate Taylor
The Riftwar Cycle (Raymond E. Feist)
Η κύρια δράση της ιστορίας τοποθετείται στο The Kingdom of the Isles στον κόσμο της Midkemia, που δημιουργήθηκε από τον Feist και τους φίλους του κατά τη διάρκεια ενός Dungeons & Dragons campaign. Η σειρά βιβλίων φαντασίας του Raymond E. Feist έχει και αυτή τους δικούς της χάρτες. Ο δημιουργός αυτών είναι ο Ralph M. Askren, ένας κτηνίατρος με χόμπι την τέχνη, που ανακάλυψε τα έργα του Feist μέσω του computer game, Betrayal at Krondor, όπου δεν άργησε πολύ να επηρεαστεί και να λατρέψει τον κόσμο και το έργο του. Κάπου μέσα στην έρευνά του για την ιστορία, κατάλαβε ότι οι fans είχαν ανάγκη από έναν χάρτη της Midkemia. Έτσι, ο Ralph ξεκίνησε να δουλεύει πάνω στον χάρτη της Midkemia που κατέληξε να γίνει και ο επίσημος. Η αναπαράσταση των κόσμων του Feist ήταν τόσο προσεκτικά δουλεμένη λόγω μιας βαθιάς έρευνας πάνω σε σημειώσεις και βιβλία, καθώς και σε προηγούμενους χαρτογράφους της Midkemia (Stephen Abrams, Rich Spahl, Jackie Aher, Claire Naylon Vaccaro, Roger Smith, D. Brent Burkett και Mychael Brown). Οι δημιουργίες του έγιναν γνωστές μέσα από το web site Elvandar.com, το οποίο αποτελεί πια «σπίτι» του Online Atlas to the Worlds of Raymond E. Feist. Πολύ γρήγορα, το έργο του ανακαλύφθηκε από τον Feist και τους εκδότες του, οι οποίοι και του ζήτησαν να φτιάξει χάρτες και για τα βιβλία.
The Wheel of Time (Robert Jordan)
Το κύριο σκηνικό της σειράς αυτής είναι η δυτική περιοχή ή ήπειρος μιας μεγάλης γης. Η δυτική αυτή περιοχή αποκαλείται Westlands. Οι Westlands περιλαμβάνουν πολλά βασίλεια και πόλεις-κράτη, και οριοθετούνται στην ανατολή από μια έκταση βουνών. Στην ανατολή βρίσκεται μια έρημος, η Aiel Waste, που κατοικείται από Aiel warrior ανθρώπους. Λίγο πιο ανατολικά βρίσκεται το έθνος της Shara και βόρεια το Great Blight. Όταν ο Robert Jordan πρωτοέγραψε το The Eye of the World, δεν επιδίωκε τη δημιουργία κάποιου χάρτη. Ήταν ο Tom Doherty εκείνος ο οποίος πρότεινε ότι μια τέτοια μεγάλη ιστορία χρειάζεται οπωσδήποτε κάποιον χάρτη για συνοδεία. Έτσι, στο προσκήνιο ήρθε η Ellisa Mitchell και τα απίστευτα σχέδιά της. Στις πρώτες εκδόσεις, μάλιστα, ο έγχρωμος χάρτης ήταν όμορφος και λειτουργικός, αλλά όσο συνεχιζόταν η σειρά, ο χάρτης της ηπείρου γινόταν όλο και πιο πλούσιος και λεπτομερής.
Map by Ellisa Mitchell
Tik Tok of Oz/Land of Oz (L. Frank Baum)
Το βιβλίο του L. Frank Baum δεν περιέχει και τον καλύτερο χάρτη φανταστικού κόσμου, αλλά σίγουρα είναι ένας από τους πρώτους. Ο πρώτος γνωστός χάρτης του Oz ήταν ένα γυάλινο πλακίδιο, το οποίο χρησιμοποιήθηκε στο Fairylogue and Radio-Play traveling show, μία απόπειρα του Baum να φέρει τον κόσμο του Oz στη ζωή. Ο χάρτης της χώρας του Oz είναι φτιαγμένος με φωτεινά χρώματα και αρκετά μπερδεμένος. Παρουσιάζει τη χώρα του Oz και τις χώρες όπου γειτονεύει. Δείχνει τη μπλε χώρα των Munchkinsς στην Ανατολή και την κίτρινη χώρα των Winkies στη Δύση. Αυτές οι οδηγίες επιβεβαιώνονται από τα κείμενα σε όλα τα βιβλία, ειδικά στο πρώτο, όπου η Wicked Witch of the East κυριαρχεί πάνω στους Munchkins και η Wicked Witch of the West στους Winkies. Ο κόσμος είναι ορθογώνιος και χωρίζεται σε τέσσερις χώρες: τη Munchkin Country ή Munchkinland, τη Winkie Country, Gillikin Country και την Quadling Country. Στο κέντρο βρίσκεται η Emerald City, η πρωτεύουσα του Oz. Μάλιστα, αν παρατηρήσατε την πυξίδα του χάρτη, η Ανατολή με τη Δύση είναι αντεστραμμένες. Όπως κάθε παραδοσιακός δυτικός χάρτης, ο χάρτης του Fairylogue and Radio-Play δείχνει τη δύση στα αριστερά και την ανατολή στα δεξιά. Παρ’ όλα αυτά, ο πρώτος χάρτης του Oz που εμφανίστηκε στα βιβλία είχε τις κατευθύνσεις ανάποδα και έτσι η πυξίδα σχεδιάστηκε αναλόγως. Πιστεύεται ότι ήταν αποτέλεσμα της αντιγραφής του χάρτη από τον Baum από τη λάθος πλευρά του πλακιδίου, δημιουργώντας έτσι έναν χάρτη-καθρέφτη. Ένας editor των Reilly and Lee αντέστρεψε την πυξίδα, πιστεύοντας έτσι ότι θα λυθεί το πρόβλημα, όμως έγινε χειρότερο. Αυτό μπέρδεψε τη συνεχίστρια του Baum, Ruth Plumly Thompson, η οποία έφτιαξε από την αρχή τις κατευθύνσεις του χάρτη στα δικά της βιβλία. Υπάρχουν πολλές θεωρίες για τους λόγους που ο χάρτης διαμορφώθηκε κατ’ αυτόν τον τρόπο. Πολλοί fans πιστεύουν ότι όλο αυτό το μπέρδεμα έγινε εξαιτίας ενός ξορκιού της Glinda, το οποίο μπέρδεψε τις πυξίδες. Ποια είναι η αληθινή εξήγηση τελικά; Μάλλον δεν θα μάθουμε ποτέ.
Lord of the Rings, Hobbit, Silmarillion, Unfinished Tales (J. R. R. Tolkien)
«I wisely started with a map, and made the story fit», έχει πει ο γνωστός σε όλους μας J.R.R. Tolkien σε ένα γράμμα του το 1954. Ο Tolkien ετοίμασε πολλούς χάρτες της Middle-earth και των περιοχών όπου εξελίσσονταν τα γεγονότα των ιστοριών του. Κάποιοι χάρτες κυκλοφόρησαν όσο ήταν εν ζωή, όμως οι πιο σύγχρονοι χάρτες κυκλοφόρησαν μετά τον θάνατό του. Οι κύριοι χάρτες βρίσκονται στα The Hobbit, The Lord of the Rings, The Silmarillion και Unfinished Tales. Παρ’ όλα αυτά, ο χάρτης του Tolkien δείχνει μόνο ένα μικρό μέρος του κόσμου. Πολλές από τις χώρες των Rhûn και Harad δεν υπάρχουν στον χάρτη.
Ένας πολύ σημαντικός εικονογράφος που συνέβαλε κατά πολύ στον σχεδιασμό χαρτών και στις εικονογραφήσεις των βιβλίων είναι ο John Howe. Ο ίδιος έχει δηλώσει πως «το να εικονογραφείς τον Tolkien σημαίνει να κινείσαι προσεκτικά, βουτώντας το πινέλο στη σκιά και ξεπλένοντάς το με φως. Μάχη και ισορροπία, κάτω από το αδύνατο μονοπάτι μεταξύ του καθαρού και του σκοτεινού.»
Ο Tolkien, επίσης, είχε συνεργαστεί στο παρελθόν με την εικονογράφο Pauline Baynes σε πολλά από τα βιβλία του. Ήταν, μάλιστα, αρκετά ενθουσιασμένος στην αρχή με την ιδέα αυτής της συνεργασίας. Εκείνη την εποχή, η Baynes ήταν γνωστή για τις εικονογραφήσεις της πάνω στα Χρονικά της Νάρνια (όπως θα δούμε στη συνέχεια). Παρ’ όλα αυτά, η συνεργασία αυτή έληξε άδοξα. Όμως, ο χάρτης της Baynes για τη Middle-earth έγινε ένα από τα πιο γνωστά της έργα. Πουλήθηκε ως πόστερ και έφερε τις τοποθεσίες της τριλογίας στη ζωή, προσθέτοντας ζώα, πλοία και χαρακτήρες από το βιβλίο.
Η γεωγραφία της Middle-earth φαινόταν αρκετά όμοια με αυτή της Ευρώπης. Μια πρόσφατη ανακάλυψη ενός χάρτη της Middle-earth από τον JRR Tolkien αποκαλύπτει ότι ο συγγραφέας φανταζόταν ότι το Hobbiton είχε το ίδιο γεωγραφικό πλάτος με την Οξφόρδη και υπονοεί ότι η ιταλική πόλη της Ravenna θα μπορούσε να αποτελεί την έμπνευση της Minas Tirith. Σύμφωνα με τον Tolkien, η Middle-earth αποτελεί μέρος της δικής μας γης, αλλά σε μια άλλη, πρώιμη και διαφορετική εποχή.
Ο Peter Bird, καθηγητής Γεωφυσικής και Γεωλογίας στο UCLA, προσπάθησε να αντιστοιχήσει περιοχές της Middle-earth με την Ευρώπη. Γι’ αυτό τοποθέτησε το Shire στη νοτιοδυτική Αγγλία, το Barrow Downs στη βόρεια Αγγλία, το Amon Sul στη Σκωτία, το Grey Havens στην Ιρλανδία, το Eriador κοντά στη Βρετανία, τα βουνά του Ered Nimrais στις Άλπεις, τη Mordor στην Τρανσυλβανία (με το Mount Doom στη Ρουμανία), το Minas Morgul στην Ουγγαρία και το Minas Tirith στην Αυστρία, τη Rohan στη νότια Γερμανία, τη Sea of Rhûn στη Μαύρη Θάλασσα, το Khand στην Τουρκία κ.α.
Αλλά όπως έχει πει ο ίδιος ο Tolkien στον πρόλογο τού The Lord of the Rings δεν έχει νόημα να κάνουμε γεωγραφικές αντιστοιχίσεις καθώς: «Those days, the Third Age of Middle-earth, are now long past, and the shape of all lands has been changed…»
Ένα «δώρο» για τους fans της σειράς βιβλίων είναι ένας υψηλής ανάλυσης διαδραστικός χάρτης της Middle-earth, φτιαγμένος από τον Emil Johannson, ο οποίος περιέχει χρονολογίες-κλειδιά, γεγονότα και κινήσεις χαρακτήρων και μπορείτε να τον βρείτε στον παρακάτω σύνδεσμο:
Embed http://lotrproject.com/map/#zoom=3&lat=-1397&lon=1634&layers=BTTTTTTTT
Γιοι της Στάχτης (Λευτέρης Κεραμίδας)
Στη σειρά βιβλίων του Λευτέρη Κεραμίδα, που είναι μια μίξη επικού και ηρωικού φανταστικού, περιλαμβάνεται ένας χάρτης δια χειρός Γεωργίου Παούρη. Ο ίδιος χάρτης περιέχεται και στα δύο βιβλία. Το μέγεθός του είναι Α3. Στη μία του όψη απεικονίζεται όλη η Γνωστή Πλάση, στην άλλη η Βασιλεία Αιγλωέων. Οι Αιγλωείς, το έθνος στο οποίο ανήκουν οι περισσότεροι χαρακτήρες στους «Γιους της Στάχτης», αποκαλούν «Πλάση» τον κόσμο στον οποίο ζουν. Η χώρα τους λέγεται «Βασιλεία Αιγλωέων» και σε αυτή διαδραματίζονται σχεδόν όλα τα γεγονότα του πρώτου βιβλίου.
Σχέδιο από τον Γεωργίου Παούρη
Gaming
Assassin’s Creed
Οι χάρτες είναι συσκευές που χρησιμοποιούνται έτσι ώστε να βοηθήσουν τα μέλη του Assassin Order να κατευθυνθούν μέσα στις πόλεις και να κάνουν έρευνες ή να σχεδιάσουν δολοφονίες. Οι χάρτες που δείχνει το Animus λειτουργούν ως νοερή απεικόνιση των περιοχών που υπάρχουν στις μνήμες των προγόνων, αλλά δίνουν και μια αίσθηση κατεύθυνσης για τους χρήστες του Animus, καθώς ξαναζούν τις αναμνήσεις.
Dragon Age: Origins
Το συγκεκριμένο game έχει έναν χάρτη που τον χρησιμοποιείς όποτε θέλεις να διαλέξεις σε ποιον προορισμό θέλεις να πας μετά. Δεν θεωρείται πραγματικός χάρτης, καθώς δείχνει μόνο μία χώρα, τη Ferelden, η οποία είναι μέρος ενός μεγαλύτερου κόσμου, του Thedas. Η BioWare κυκλοφόρησε έναν πραγματικό χάρτη που δείχνει όλο το Thedas, αλλά αυτός ο χάρτης δεν εμφανίζεται στο παιχνίδι.
Final Fantasy
Σε όλα τα games του Final Fantasy πρέπει να επισκεφτείς σχεδόν κάθε τοποθεσία για να ολοκληρώσεις την ιστορία. Κάποια ελάχιστα μέρη, τα οποία δεν συναντάς στις αποστολές, μπορείς να τα βρεις κάνοντας μια απλή εξερεύνηση, όταν ο κόσμος γίνει ανοιχτός και σου επιτρέψει την ελευθερία κινήσεων (Wide Open Sandbox).
Guild Wars
Tyria είναι το όνομα του πλανήτη όπου διαδραματίζεται σ’ έναν μεγάλο βαθμό το game. Αποτελεί «σπίτι» για πολλά είδη, όπως οι Humans, Asura, Dwarves, και Norn. Υπάρχουν τρεις γνωστές ήπειροι, Tyria, Cantha, Elona, και πολλά άλλα άγνωστα μέρη. Κάτω από τον Tyria, μάλιστα, υπάρχει ένα σύστημα από τούνελ που συνδέεται με το Asura Gates. Στον Unending Ocean μεταξύ των τριών ηπείρων υπάρχουν τα Battle Isles.
World of Warcraft
Ο κόσμος του Azeroth είναι γνωστό ότι αλλάζει διαρκώς και ότι κανένας χάρτης δεν μοιάζει με τον προηγούμενο, καθώς σε κάθε expansion «ανοίγει» και μια ακόμα περιοχή, κάτι που ισχύει και για το game της ίδιας εταιρείας, Diablo. Το gameplay του World of Warcraft «απαιτεί» τη χρήση του χάρτη, καθώς σε έναν τόσο μεγάλο κόσμο, πρέπει να μπορείς να βλέπεις πού είσαι και πού πηγαίνεις ανά πάσα στιγμή. Συν ότι αν θέλεις να χρησιμοποιήσεις το flying taxi, πρέπει να πατήσεις στον χάρτη και το ανάλογο σημείο. Οι χάρτες του WoW δείχνουν επίσης pets, minerals, quests, flight masters, digsites, pvp areas κ.α.
The Elder Scrolls
Τα Morrowind, Oblivion, Skyrim και τα υπόλοιπα expansion έρχονται με paper χάρτες. Ο κάθε ένας είναι φτιαγμένος έτσι ώστε να δείχνει ότι έχει σχεδιαστεί από έναν ενδοσυμπαντικό χαρτογράφο, περιλαμβάνοντας σε κάποιες περιπτώσεις ένα υδατογράφημα και μια υπογραφή. To spin-off Action-Adventure game της σειράς, Redguard, έρχεται, ωστόσο, με έναν cloth χάρτη.
The Witcher
Στο τελευταίο installment, στην τριλογία του The Witcher, ο χάρτης είναι από τους μεγαλύτερους και πιο ζωντανούς στην ιστορία των video games. Ο κόσμος είναι χωρισμένος σε διάφορες ζώνες, όπου η καθεμία φαίνεται να είναι σαν μια μοναδικά σχεδιασμένη περιοχή με τη δική της ατμόσφαιρα. Η αρχιτεκτονική και τα πιο πολλά αξιοθέατα είναι επηρεασμένα από τη μεσαιωνική εποχή στην κεντρική Ευρώπη, βάζοντας μέσα και αχανείς wastelands με ζωντανά χωριουδάκια και όμορφα δάση.
Στο τέλος, θα λέγαμε ότι ο χάρτης αποτελεί μία καλλιτεχνική συνοδεία του βιβλίου. Ανοίγοντας το βιβλίο και βλέποντας τον χάρτη, ο αναγνώστης μπορεί να αισθανθεί το στυλ και τη φιλοσοφία που ακολουθεί ο συγγραφέας. Ουσιαστικά, ο χάρτης είναι η πραγμάτωση του μυθιστορήματος. «Παίρνει» τον φανταστικό κόσμο που έχει πλάσει στο μυαλό του ο αναγνώστης και τον τοποθετεί στις σελίδες. «Ένας καλός χάρτης προτείνει κάποιες δυνατότητες», λέει ο Paolini. «Μπορείς να χάσεις τον εαυτό σου μέσα σε αυτόν και να αναρωτηθείς για ιστορίες που θα μπορούσαν να διαδραματίζονται αλλά δυστυχώς δεν υπάρχουν στα βιβλία.» Μα, κυρίως, ο χάρτης έχει τον ρόλο του πλοηγού και σε καθοδηγεί μέσα στην ιστορία, δίχως να χάνεις τον δρόμο. Στο κάτω κάτω, ενώ δεν χάνονται όλοι όσοι περιπλανιούνται, μια καλή αίσθηση της κατεύθυνσης δεν πείραξε ποτέ κανέναν…
Πηγές:
http://bigthink.com/strange-maps/121-where-on-earth-was-middle-earth
https://www.smithsonianmag.com/smart-news/one-day-only-chance-view-one-map-rule-them-all-180959391/
https://longreads.com/2017/08/24/fantasy-maps-game-of-thrones/
https://en.wikipedia.org/wiki/Middle-earth
https://aminoapps.com/c/books/page/blog/top-10-maps-in-fantasy-books/NQiM_ugv2exvbDXJMmddQ5vgjlDP5
http://www.writersdigest.com/editor-blogs/there-are-no-rules/how-to-map-your-fantasy-world
http://geoawesomeness.com/maps-games-thrones-created/
http://assassinscreed.wikia.com/wiki/Maps
https://www.reddit.com/r/gwent/comments/5p47e1/complete_map_of_the_continent_in_which_the/
http://finalfantasy.wikia.com/wiki/World_map
http://forgottenrealms.wikia.com/wiki/File:Faerun_map.jpg
http://www.fantasycastlebooks.com/archives/beowulf-map.html
http://www.crydee.com/raymond-feist/artist-corner/artist-illustrators/ralph-askren
https://thomasmdbrooke.com/2015/10/21/10-great-maps-of-fantasy-worlds/
Guest Post
Η Μυρτώ Μαραγκού γεννήθηκε στην Αθήνα το 1993. Σπούδασε Γλωσσολογία στο τµήµα Μεσογειακών Σπουδών, στην πόλη της Ρόδου. Η επιλογή των σπουδών, εν µέρει καρµική, οφείλεται στο µεγάλο της ενδιαφέρον για τις γλώσσες. Κληρονόµησε από την οικογένειά της το µικρόβιο της αγάπης για τα βιβλία και έκτοτε δεν µπορεί να τα αποχωριστεί. Η συγγραφή βιβλίων ξεκίνησε κατά τα φοιτητικά της χρόνια και όχι από τότε που θυµάται τον εαυτό της. Όµως, κατέληξε να γίνει ανάγκη και τρόπος έκφρασης. Έχει παρακολουθήσει σεµινάρια γραφολογίας, επικοινωνίας και αυτογνωσίας. Όταν δεν γράφει, της αρέσει να µελετά αρχαία κείµενα και ψυχολογία, να ζωγραφίζει Pop Art, να κάνει χειροτεχνίες, καθώς και να χάνεται µε τις ώρες σε ατελείωτο gaming και διάβασµα.