Η μαγεία της συγγραφής: συνέντευξη με την Έλενα Γκίκα

Έλενα Γκίκα

Είμαι η Έλενα. Έχω περάσει τα μισά μου χρόνια στη γη. Ανάμεσα σε αυτό που λέμε «πραγματικούς» ανθρώπους. Τα άλλα μισά ήμουν «αλλού». Έλυνα μυστήρια παρέα με τον Σέρλοκ. Κυνηγούσα ανεμόμυλους με τον Δον Κιχώτη. Θαύμαζα τον βυθό με τον Κάπτεν Νέμο. Άκουγα τις Σειρήνες, δεμένη σ’ ένα κατάρτι. Ένας ατελείωτος κατάλογος από θαυμαστές διαδρομές, πάντα με το ίδιο όχημα. Ένα βιβλίο.
Μην πεις πως όλα αυτά δεν είναι «πραγματικά», γιατί τα έζησα. Νομίζω πως κι εσύ έχεις κάνει το ίδιο. Νομίζω πως κι εσύ έχεις ταξιδέψει σε εκείνους τους άλλους κόσμους. Αν είδες εικόνες, αν άκουσες λόγια, αν μύρισες αρώματα, έχοντας μπροστά σου μόνο μαύρα στίγματα σε λευκό χαρτί… τότε καταλαβαίνεις τι εννοώ.

Έχω μια πρόσκληση για σένα. Έλα μαζί μου για μια βόλτα. Έλα να σε ξεναγήσω στον Μορφόκοσμο. Επιβιβάσου στο όχημα – βιβλίο που κρατάς… Θα ταξιδέψουμε σ’ ένα άλλο σύμπαν… Ευτυχώς, θα μας πάρει μόνο μια στιγμή για να μεταβούμε εκεί. Όσο διαρκεί το γύρισμα μιας σελίδας. Ξεκινάμε…

Η μυθοπλασία του φανταστικού είναι αδιαμφισβήτητα μια περίπλοκη διαδικασία. Πόσο εύκολη ή δύσκολη είναι η σύστασή της για το δικό σας συγγραφικό έργο και σε ποια πεδία κινείται η έρευνα σας για τη συνέπεια της;

Ε.Γ. «Το άγγιγμα της Μούσας» περιλαμβάνει τέσσερις διαφορετικές ιστορίες που εξελίσσονται παράλληλα. Τη βασική ιστορία που εκτυλίσσεται στον Μορφόκοσμο. Την ιστορία των δύο συγγραφέων που «δημιουργούν» τους δύο κεντρικούς ήρωες, την ντετέκτιβ Όλυ Μανέτα και τον πειρατή Δάιο Γέρακα. Την ιστορία-αστυνομικό μυθιστόρημα «Στη Σκιά του Ομήρου», όπου “πρωταγωνιστεί” η Όλυ και τέλος, την ιστορία-ιστορικό μυθιστόρημα «Πορφυρές Θάλασσες», που αφηγείται τις περιπέτειες του Δάιου. Χρειάστηκαν τέσσερα χρόνια έρευνας και μελέτης για να «χτιστούν» αυτοί οι τέσσερις διαφορετικοί κόσμοι που συναντιούνται και αλληλοεπιδρούν μέσα στην πλοκή του βιβλίου.

Η μεγαλύτερη αγωνία μου κατά τη συγγραφή του έργου ήταν το να αποδοθεί ο απαραίτητος σεβασμός τόσο στις ομηρικές, όσο και στις άλλες λογοτεχνικές Μορφές που συναντά ο αναγνώστης. Κάθε αναφορά, σε κάθε έναν από τους ήρωες που ζουν στον Μορφόκοσμο, από τον Οδυσσέα έως τον Ντ’ Αρτανιάν και από τον Κάπταιν Νέμο ως τον Κόμη Δράκουλα, επιχειρήθηκε μετά από ατελείωτες ώρες μελέτης των πρωτότυπων έργων.

Μια δεύτερη πρόκληση ήταν η έρευνα του ιστορικού πλαισίου μέσα στο οποίο εκτυλίσσεται η ιστορία του Δάιου. Οι «Πορφυρές Θάλασσες» που αφηγούνται τις περιπέτειες του, είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα. Και σαν τέτοιο, απαιτούσε σοβαρή και σε βάθος μελέτη του ιστορικού πλαισίου. Τόσο ο 16ος αιώνας όσο και η ιστορία της πειρατείας στη Ανατολική Μεσόγειο, αποτέλεσαν ένα τεράστιο πεδίο έρευνας για μένα.

Με άλλα λόγια, η διαδικασία δεν ήταν καθόλου απλή. Ήταν πολυδιάστατη, πολυεπίπεδη, κοπιαστική, αλλά και ασύγκριτα συναρπαστική.

Πώς αντιλαμβάνεστε την άποψη πως η συγγραφή είναι μια πνευματική διαδικασία;

Ε.Γ. Πνευματική, ψυχική, σωματική… Νομίζω πως καμιά άλλη διαδικασία, καμιά άλλη εμπειρία δεν είναι τόσο ολοκληρωτική. Η συγγραφή απαιτεί την απόλυτη αφοσίωση, απαιτεί να υπάρχεις και να παρίστασαι με κάθε σου κύτταρο στο «εκεί» και στο «τότε» του έργου σου. Η συγγραφή σε απελευθερώνει και σε φυλακίζει ταυτόχρονα.

Υπάρχουν σκηνές στα βιβλία σας τις οποίες «κόβετε» στην επιμέλεια;

Ε.Γ. Απ’ όσο θυμάμαι, όχι. Μάλλον προσθέτω παρά «κόβω» στην επιμέλεια.

Κρύβετε στα βιβλία σας μυστικά τα οποία μόνο ελάχιστοι αναγνώστες θα καταφέρουν να ανακαλύψουν;

Ε.Γ. Έγραψα τον Μορφόκοσμο με διττή πρόθεση. Η μία ήταν να δώσω μια πατρίδα, ένα σπίτι, στους αγαπημένους μου λογοτεχνικούς ήρωες και αυτό υποθέτω πως είναι το προφανές. Παράλληλα, όμως, επιχείρησα να θέσω ερωτήματα και να δώσω απαντήσεις σε ζητήματα πολύ πιο ανθρώπινα και γήινα. Ζητήματα όπως η ελεύθερη βούληση, η δύναμη της ανθρώπινης θέλησης και η αγωνία του ανθρώπου να ανακαλύψει την πηγή της δημιουργίας. Ελπίζω πως κάποιοι αναγνώστες θα εμπνευστούν ή έστω θα προβληματιστούν από αυτό το δεύτερο επίπεδο του έργου μου. 

Ως αναγνώστης και δημιουργός του είδους, γιατί πιστεύετε πως μας ελκύει το φανταστικό;

Ε.Γ. Αυτό που με ελκύει είναι το άγνωστο. Το ανεξερεύνητο. Με αυτήν την έννοια, το φανταστικό δεν βρίσκεται σε αντίθεση με το πραγματικό και υπαρκτό, αλλά με το γνώριμο. Η περιπλάνηση στη φαντασία είναι μια απόπειρα εξερεύνησης όσων δεν μπορούμε ερμηνεύσουμε ή να αντιληφθούμε με τις αισθήσεις μας. Και μια τέτοια εξερεύνηση είναι εξ ορισμού άνευ ορίων. Είναι η πεμπτουσία της ελευθερίας.

Ποια η άποψη σας για τη θέση του είδους του φανταστικού στην Ελλάδα, σε όλες του τις πολιτιστικές εκφάνσεις;

Ε.Γ. Νομίζω πως υπάρχει και χώρος και ανάγκη στις ψυχές μας για ανάπτυξη του είδους. Όχι υπό μορφή μιας παιδιάστικης άρνησης της πραγματικότητας, αλλά όπως είπα και πριν, με την πρόθεση εξερεύνησης και παρέκβασης από την πεπατημένη. Με στόχο τη διεύρυνση του οπτικού μας πεδίου, την ανακάλυψη του καινούριου και του διαφορετικού.

Πού συναντάτε τους ήρωες σας; Έρχονται με την ιδέα ή συμβαίνει να προϋπάρχουν και να φέρουν την έμπνευσή της;

Ε.Γ. Πάντα τους αντιμετωπίζω ως προϋπάρχοντες και κομιστές της ιδέας. Τους ανήκω πολύ περισσότερο από όσο μου ανήκουν εκείνοι.

Γράφοντας τις ιστορίες σας έχετε εξαρχής τον επίλογο στο μυαλό σας, ή αφήνετε τους ήρωες σας να σας οδηγήσουν ως το τέλος;

Ε.Γ. Θα έλεγα πως ισχύουν και τα δύο. Κάθε ήρωας αποκαλύπτεται μέσα από την πλοκή της ιστορίας, αναπτύσσεται, ενηλικιώνεται, γίνεται κατά κάποιο τρόπο αυθύπαρκτος... Ο χαρακτήρας του αναπόδραστα θα επηρεάσει τελικά την κατάληξη της ιστορίας του. Ή έστω θα το προσπαθήσει.

Όπως αφήνω να εννοηθεί και στον Μορφόκοσμο, το δικαίωμα επιλογής των λογοτεχνικών ηρώων είναι τόσο προβληματικό όσο και των ανθρώπων. Ποιος αποφασίζει για τον δικό μας επίλογο? Εμείς, η τύχη ή κάποιος άγνωστος Δημιουργός? Κάπως έτσι  φαντάζομαι πως αναρωτιούνται και οι ήρωες μου. Και προσπαθώ, όσο μπορώ, να τους αφουγκραστώ.

Θεωρείτε ότι η οικονομική κρίση έχει πλήξει το βιβλίο και πώς;

Ε.Γ. Ειλικρινά, δεν θέλω να ξέρω. Θα ήθελα τουλάχιστον το θέμα «βιβλίο» να το κρατήσω στον νου μου όσο γίνεται πιο μακριά από αυτές τις λέξεις. Και από το «οικονομική» και από το «κρίση» και από τον συνδυασμό τους.

Mια “παραδοσιακή” ερώτηση: Ετοιμάζετε ή έχετε ήδη κάποιο επόμενο βιβλίο στο μυαλό σας;

Ε.Γ. Και βέβαια. Το 2ο βιβλίο του Μορφόκοσμου έχει σχεδόν ολοκληρωθεί. Ανυπομονώ να ξεκινήσω με το τρίτο και τελευταίο μέρος του έργου.

Κλείστε με μία ευχή για το Will o’ Wisps.

Ε.Γ. Εύχομαι να σας αγγίζουν πάντα οι Μούσες και να σας δίνουν απλόχερα την ευλογία τους!

Μπορείτε να μάθετε περισσότερα για τον «Μορφόκοσμο» της Έλενας Γκίκα εδώ και στη σελίδα της στο Facebook.