Η μαγεία της συγγραφής: συνέντευξη με τον Αντώνη Τουμανίδη

Αντώνης Τουμανίδης - Photography by Christina Bulgari - P2 photography.

Ο Αντώνης Τουμανίδης γεννήθηκε το 1979 στη Σκύδρα. Σπούδασε Ιστορία της Τέχνης και Αρχαιολογία στα Ιωάννινα και Τεχνοκριτική, Θρησκειολογία και Κινηματογράφο στη Γαλλία. Το 2009 συνεργάστηκε με τη σκηνοθέτιδα Λουκία Ρικάκη στην ταινία «You... my mirror». Τον επόμενο χρόνο κυκλοφόρησε το βιβλίο του Trapped. Τo 2015 κυκλοφόρησε το βιβλίο του Εφιάλτες & Παραμύθια (Εκδόσεις Anubis, Β΄ Έκδοση, 2018). «Η Αληθινή Ιστορία του Πινόκιο», που περιλαμβάνεται στο Εφιάλτες & Παραμύθια, πρόκειται να μεταφερθεί σύντομα στον κινηματογράφο σε μια διεθνή παραγωγή, σε σενάριο του ίδιου. Το σενάριο κέρδισε το βραβείο Καλύτερου Σεναρίου Φαντασίας για το 2018 στο Μεσογειακό Φεστιβάλ Κινηματογράφου (Medff) και ήταν υποψήφιο για Καλύτερο Σενάριο στο Genre Celebration Festival 2018 (Τόκυο) και στο Birmingham Film Festival 2018, ενώ ήταν Επίσημη Επιλογή στο διαγωνιστικό τμήμα του Παγκόσμιου Φεστιβάλ του Ασιατικού Κινηματογραφικού Κέντρου το 2017 (AFC Global Fest) και στο Underground Indie Film Festival 2018 στην Αμερική. Το 2017 κυκλοφόρησε στην Αμερική και τον υπόλοιπο κόσμο το σενάριο «Pinocchio: Puppet of the Devil» και στην Ελλάδα το μυθιστόρημα Secta (Εκδόσεις Anubis). Το Νοέμβριο του 2018 θα κυκλοφορήσει, ως νουβέλα πλέον, «Η Αληθινή Ιστορία του Πινόκιο»  (Εκδόσεις Anubis) και «Το Μυστικό της Λαίδης Όντλι» (μετάφραση για πρώτη φορά στα ελληνικά του αριστουργήματος της Mary Braddon -  Εκδόσεις Ελκυστής). Ο Αντώνης Τουμανίδης είναι μέλος της Ένωσης Συγγραφέων Αμερικής. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα. 

Η μυθοπλασία του φανταστικού είναι αδιαμφισβήτητα μια περίπλοκη διαδικασία. Πόσο εύκολη ή δύσκολη είναι η σύστασή της για το δικό σας συγγραφικό έργο και σε ποια πεδία κινείται η έρευνα σας για τη συνέπεια της;

Α.Τ. Προσωπικά δεν πιστεύω πως υπάρχει εύκολη, δύσκολη ή περίπλοκη διαδικασία. Ξεχωριστή ίσως. Από την άλλη τα πάντα είναι, και σας παραπέμπω στην απάντηση της επόμενης ερώτησης, θέμα δουλειάς, οργάνωσης και πειθαρχίας. Η πολυεπίπεδη έρευνα και μελέτη είναι απαραίτητη σε κάθε βιβλίο, ανεξάρτητα το είδος, αν θέλουμε να είμαστε συνεπείς απέναντι στο έργο μας και τους αναγνώστες και λειτουργεί καταλυτικά στη μυθοπλασία του «φανταστικού».

Πώς αντιλαμβάνεστε την άποψη πως η συγγραφή είναι μια πνευματική διαδικασία;

Α.Τ. Ο Γουίλιαμ Φώκνερ είχε πει πως «δεν υπάρχουν συγκεκριμένοι κανόνες και συνταγές για να γίνει κανείς συγγραφέας. Αυτό που χρειάζεται είναι 99% ταλέντο, 99% πειθαρχία και 99% δουλειά». Και είχε δίκιο. Η συγγραφή είναι μια πνευματική διαδικασία, αλλά είναι και δουλειά (κυριολεκτικά μιλώντας) που απαιτεί συγκρότηση και αυστηρή πειθαρχία.

Υπάρχουν σκηνές στα βιβλία σας τις οποίες «κόβετε» στην επιμέλεια;

Α.Τ. Επειδή το στοιχείο του τρόμου είναι έντονο στα κείμενά μου, μερικές φορές αναγκάζομαι να ξαναγράψω κάποιες ακραίες ίσως σκηνές, με γνώμονα όμως πάντα τον αναγνώστη (ως προς τη δεκτικότητα του σε τέτοιες σκηνές) και την ακεραιότητα του έργου. Να «κόψω» όμως σκηνές, όχι.

Κρύβετε στα βιβλία σας μυστικά τα οποία μόνο ελάχιστοι αναγνώστες θα καταφέρουν να ανακαλύψουν;

Α.Τ. Η μαγεία ενός βιβλίου έγκειται στο γεγονός πως κάθε αναγνώστης αντιλαμβάνεται και προσλαμβάνει διαφορετικά το περιεχόμενο του. Ως εκ τούτου, κάθε βιβλίο κρύβει μυστικά για να τα ανακαλύψει ο κάθε αναγνώστης. Έτσι και τα δικά μου.

Ως αναγνώστης και δημιουργός του είδους, γιατί πιστεύετε πως μας ελκύει το φανταστικό;

Α.Τ. Τα συγγραφικά έργα σε όλες τους τις εκφάνσεις στηρίζονται στο «φαντασιακό» είτε πρόκειται για μια ιστορία τρόμου είτε και για μια αληθινή ιστορία που αναπλάθει γεγονότα του παρελθόντος. Όταν το «φαντασιακό» γίνεται «φανταστικό» δίνεται η δυνατότητα στο συγγραφέα, αλλά και στον αναγνώστη, να κόψει τον ομφάλιο λώρο με την πραγματικότητα και ειδικά στους καιρούς που ζούμε αυτό μπορεί να αποβεί και λυτρωτικό σε ορισμένες περιπτώσεις.

Ποια η άποψη σας για τη θέση του είδους του φανταστικού στην Ελλάδα, σε όλες του τις πολιτιστικές εκφάνσεις;

Α.Τ. Συγγραφικά με κατατάσσουν στο είδος του τρόμου, αν και δεν δεσμεύομαι από αυτό. Ο ελληνικός τρόμος στη βιβλιοπαραγωγή έχει κάνει κάποια βήματα προς τα εμπρός. Το ελληνικό φανταστικό το τελευταίο διάστημα κάνει κάποια δειλά βήματα επίσης ενώ η ελληνική επιστημονική φαντασία δεν φαίνεται να συγκινεί το αναγνωστικό κοινό ακόμη. Χρειάζεται να γίνει πολλή δουλειά και πρωτίστως από εμάς τους συγγραφείς. Απαιτείται ένα ευρύτερο αναγνωστικό κοινό και μια νέα προσέγγισή του, ανάλογη με αυτή που πραγματοποιείται στη διεθνή σκηνή. Σε ένα ευρύτερο πολιτιστικό πλαίσιο, το «φανταστικό» στην Ελλάδα είναι περισσότερο εμφανές μέσα από τα παραμύθια και τη λαϊκή παράδοση.

Πού βρίσκεται το πρώτο σας draft αυτή τη στιγμή;

Α.Τ. Αν μιλάτε για το πρώτο προσχέδιο ιστορίας ή βιβλίου που έγραψα ποτέ, δυστυχώς (ή ευτυχώς) στα διαγραμμένα. Πλέον βέβαια έχω ένα αρχείο με προσχέδια ή ανολοκλήρωτες ιστορίες στον υπολογιστή μου.

Πού συναντάτε τους ήρωες σας; Έρχονται με την ιδέα ή συμβαίνει να προϋπάρχουν και να φέρουν την έμπνευσή της;

Α.Τ. Μερικές φορές ο ήρωας γεννιέται πρώτος και τον ακολουθεί η ιστορία. Μερικές φορές εμφανίζεται μέσα στην ιστορία με τρόπο αναπάντεχο ακόμα και για μένα, αν και πιστεύω πως στο βάθος του μυαλού μου πάντα υπήρχε, αλλά περίμενε απλώς την κατάλληλη στιγμή για να εμφανιστεί.

Γράφοντας τις ιστορίες σας έχετε εξαρχής τον επίλογο στο μυαλό σας, ή αφήνετε τους ήρωες σας να σας οδηγήσουν ως το τέλος;

Α.Τ. Θα είμαι απολύτως ειλικρινής. Τις περισσότερες φορές γνωρίζω από την αρχή το τέλος μιας ιστορίας μου. Μπορεί ενίοτε να διαφοροποιηθεί, να εξελιχθεί ή να πάρει άλλη μορφή ως προς την παρουσίαση του, αλλά η αρχική ιδέα είναι πάντα εκεί.

Θεωρείτε ότι η οικονομική κρίση έχει πλήξει το βιβλίο και πώς;

Α.Τ. Το έχει πλήξει, αλλά όχι με τον τρόπο που πιστεύουν πολλοί. Ως έναν βαθμό είναι η αλήθεια πως η αγοραστική δύναμη έχει περιοριστεί. Αλλά πρωτίστως το έχει πλήξει ως προς την ποιότητα, με συνέπεια να εμφανίζονται στα ράφια βιβλία που δεν πληρούν τις απαραίτητες ποιοτικές προϋποθέσεις. Και μιλάω πάντα για θέματα επιμέλειας, διόρθωσης, εξωφύλλου, στησίματος (το περιεχόμενο κρίνεται αποκλειστικά και μόνο από το αναγνωστικό κοινό και κανέναν άλλον), με αποτέλεσμα να αδικούν και οι συγγραφείς το ίδιο τους το έργο. Ίσως τα λόγια μου να φαντάζουν σκληρά, αλλά όπως ανέφερα και προηγουμένως δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η συγγραφή είναι δουλειά και οφείλουμε να σεβόμαστε τον αναγνώστη και να του παρέχουμε το καλύτερο αποτέλεσμα σε όλους τους τομείς.

Mια “παραδοσιακή” ερώτηση: Ετοιμάζετε ή έχετε ήδη κάποιο επόμενο βιβλίο στο μυαλό σας; 

Α.Τ. Η «Secta» έχει συμπληρώσει ήδη έναν χρόνο ζωής (Εκδόσεις Anubis, 2017). Τον Νοέμβριο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Anubis «Η Αληθινή Ιστορία του Πινόκιο», ένα βιβλίο εμπνευσμένο από το κλασικό παραμύθι και βασισμένο στο ομώνυμο διήγημα που περιλαμβάνεται στο «Εφιάλτες & Παραμύθια» (Εκδόσεις Anubis, Β΄ Έκδοση, 2018) αλλά και στο ομώνυμο κινηματογραφικό σενάριο (γραμμένο από εμένα τον ίδιο) και το οποίο είχε την τύχη να γίνει αποδεκτό στη διεθνή αγορά με τόσο ενθουσιασμό. Η σατανική αυτή μαριονέτα, μου έχει χαρίσει μέχρι σήμερα ένα μαγικό ταξίδι και αισθάνομαι πραγματικά χαρούμενος που μετά το εξωτερικό θα μοιραστώ την ιστορία της με τους Έλληνες αναγνώστες.

Την ίδια περίοδο περίπου θα κυκλοφορήσει από τις Εκδόσεις Ελκυστής «Το Μυστικό της Λαίδης Όντλι» της Mary Elizabeth Braddon, το οποίο είχα τη χαρά να μεταφράσω στα ελληνικά. Και είναι η πρώτη φορά που κυκλοφορεί μυθιστόρημα της σπουδαίας αυτής συγγραφέως στα ελληνικά. Από εκεί και πέρα κρατάω αρκετούς σκελετούς κρυμμένους στο ντουλάπι μου.

Κλείστε με μία ευχή για το Will o’ Wisps.

Α.Τ. Να συνεχίσετε να σκορπάτε απλόχερα τη μαγεία. Γιατί ποτέ δεν είναι αρκετή και στους χαλεπούς καιρούς που ζούμε την έχουμε περισσότερο από ποτέ ανάγκη.