Η μαγεία της συγγραφής: συνέντευξη με τον Ανδρέα Αντωνίου
Aνδρέας Αντωνίου
Ο Ανδρέας Αντωνίου γεννήθηκε στις 12/01/1988 στη Θεσσαλονίκη και διαμένει στη Θεσσαλονίκη. Είναι υποψήφιος διδάκτωρ στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και τα επιστημονικά του ενδιαφέροντα είναι η Μεταφυσική, η Αισθητική και η Φιλοσοφία της Τέχνης. Έχουν εκδοθεί τρεις ποιητικές συλλογές του και ένα μυθιστόρημα: «Το Φως και το Σκοτάδι» (Ποίηση, Nova-Atlantis, 2010), «Ο Ποιητής και το Φεγγάρι» (Ποίηση, I-Write, 2012), «Τα Μάτια της Aelun (Ποίηση, Οδός Πανός, 2016) και «Το Παρελθόν Ενός Συγγραφέα» (Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Πηγή, 2016), όπως επίσης συμμετείχε στη συλλογική έκδοση «Δια-κριτικές Ματιές στην Λογοτεχνική Έκφραση» (τοβιβλίο, 2015). Είναι βραβευμένος με το Κρατικό Βραβείο Νέου Λογοτέχνη Κύπρου για το 2016 και είναι τακτικός αρθρογράφος στο διαδικτυακό περιοδικό willowisps.gr και στο dazzein.gr. Έχει δημοσιεύσει ποιήματα και φιλοσοφικά άρθρα σε έγκριτα περιοδικά και έχει συμμετάσχει σε πολλά φιλοσοφικά συνέδρια.
Η μυθοπλασία του φανταστικού είναι αδιαμφισβήτητα μια περίπλοκη διαδικασία. Πόσο εύκολη ή δύσκολη είναι η σύστασή της για το δικό σας συγγραφικό έργο και σε ποια πεδία κινείται η έρευνα σας για τη συνέπεια της;
Α.Α. Από μία άποψη θα έλεγα πως η σύσταση της μυθοπλασίας είναι εύκολη. Όταν κάποιος έχει μια έμπνευση, αυτή έρχεται αυτόματα, σαν κάποιος να έχει ανάψει ένα φως μέσα στην ψυχή του συγγραφέα. Από την άλλη πλευρά, είναι ένα δύσκολο και επώδυνο πράγμα. Υπάρχει μια πολύ ωραία εικόνα στο έργο του Nietzsche, που παρομοιάζει τον συγγραφέα με μια γυναίκα που γεννάει. Στη γέννηση ενός έργου, όπως και στη γέννηση ενός παιδιού υπάρχει μεγάλη δόση οδύνης και πόνου. Όσο για την έρευνα, θα έλεγα πως τα πάντα συνδέονται, λες και το ένα βιβλίο σε οδηγεί σε κάτι άλλο, και μετά σε κάτι άλλο, και μετά σε κάτι άλλο. Π.χ χάρη στον Tolkien, οδηγήθηκα στη μαγεία της Edda και του Beowulf, που με οδήγησαν στην ομορφιά του Nibelugenlied και του Heldenbuch. H έρευνα και οι επιδράσεις γίνονται σταδιακά, τόσο όσον αφορά τους κόσμους, όσο και τους ήρωες και την πλοκή της ιστορίας.
Πώς αντιλαμβάνεστε την άποψη πως η συγγραφή είναι μια πνευματική διαδικασία;
Α.Α. «Από όλα όσα έχουν γραφτεί, αγαπώ αυτά που έχει γράψει κανείς με το αίμα του. Γράφε με αίμα, και θα καταλάβεις πως και το αίμα είναι πνεύμα». Νομίζω πως κανείς δεν κατάλαβε τη δημιουργική διαδικασία της γραφής με την ίδια ενάργεια που έχουν τα λόγια του Nietzsche.
Υπάρχουν σκηνές στα βιβλία σας τις οποίες «κόβετε» στην επιμέλεια;
Α.Α. Ευτυχώς δεν έχω φτάσει ακόμη στο σημείο να κόψω σκηνές από βιβλίο. Θα το έκανα, όμως, μόνο στην περίπτωση που μια σκηνή ήταν είτε κακογραμμένη (πέρα κάθε επιδιόρθωσης), είτε δεν εξυπηρετούσε τόσο καλά το βιβλίο.
Κρύβετε στα βιβλία σας μυστικά τα οποία μόνο ελάχιστοι αναγνώστες θα καταφέρουν να ανακαλύψουν;
Α.Α. Είναι μια από τις μικρές χαρές του συγγραφέα να βάζει μικρές αναφορές ή μικρά Easter Eggs που μόνο πολύ προσεκτικοί (ή πολύ διαβασμένοι) αναγνώστες θα τα αντιληφθούν και θα τα εκτιμήσουν. Ένα όνομα, που είναι αναφορά σε ένα άλλο έργο, ή ακόμα η αναφορά μιας σκηνής από προηγούμενο δικό μου έργο, πάντοτε εξιτάρουν τον αναγνώστη. Από την άλλη, το Easter Egg είναι επιβράβευση, και δεν θα έπρεπε να εμποδίζει την κατανόηση του έργου στην ολότητά του. Μπορεί ένα στοιχείο μέσα σε ένα έργο να έχει διπλή ή και τριπλή σημασία, όμως το βιβλίο πρέπει να επιτρέπει σε όλους τους αναγνώστες μια βασική πρώτη κατανόηση.
Ως αναγνώστης και δημιουργός του είδους, γιατί πιστεύετε πως μας ελκύει το φανταστικό;
Α.Α. Δεν πιστεύω πως μας ελκύει το φανταστικό per se. Μας γοητεύει η ίδια η φαντασία, η ίδια η μυθοπλασία, το ίδιο το πνεύμα της λογοτεχνίας. Μπορεί σήμερα το Fantasy να υπάρχει ως διακριτό genre, αλλά αν κάποιος κάνει μερικά βήματα πίσω και δει πανοραμικά την ιστορία της λογοτεχνίας, θα δει πως τα ίδια πράγματα που μας ελκύουν σήμερα, το έκαναν και πριν δύο χιλιάδες χρόνια. Ο Όμηρος, ο Βιργίλιος, το δημοτικό τραγούδι, τα saga, ο Δάντης, ο Θερβάντες, ο Σαίξπηρ, μας ελκύουν ακόμη και σήμερα γιατί προκαλούν τη φαντασία μας. Αν το fantasy σήμερα ελκύει κόσμο, με τα ξωτικά και τους νάνους και τους φανταστικούς του κόσμους, είναι γιατί έχει μια βαθιά συγγένεια με τις μεγαλύτερες εκφάνσεις της ίδιας λογοτεχνίας.
Ποια η άποψη σας για τη θέση του είδους του φανταστικού στην Ελλάδα, σε όλες του τις πολιτιστικές εκφάνσεις;
Α.Α. Στην Ελλάδα (και όχι μόνο) έχουμε δύο κατεξοχήν περιοχές όπου τα λογοτεχνικά έργα βρίσκουν θέση: η μία είναι στην περιοχή του αναγνώστη και η άλλη είναι η περιοχή της επιστήμης και της φιλολογίας. Όσον αφορά την περιοχή του αναγνώστη, πιστεύω πως το fantasy είναι η ανερχόμενη δύναμη, που θα γιγαντωθεί στα επόμενα 10-20 χρόνια. Ειδικά σήμερα με την άμεση σύνδεση που έχουμε με τα διεθνή ρεύματα, το ελληνικό fantasy εξελίσσεται παράλληλα με το αναγνωστικό κοινό, που αρχίζει να μαθαίνει ποιος είναι ο Tolkien, ο Martin, ο Ruthfuss, ο Murcock, ο Butcher και άλλοι πολλοί –και μπορεί βέβαια να τους διαβάσει από το πρωτότυπο, όχι να περιμένει χρόνια για μια μετάφραση. Στην άλλη πλευρά, τα πράγματα είναι πολύ πιο δύσκολα. Η φιλολογία ακόμη «σνομπάρει» το fantasy ως μόδα της στιγμής, ως κάτι εύκολο και ευπώλητο και θα χρειαστεί να περάσει αρκετός καιρός, μέχρι να αποδείξουμε πέραν πάσης αμφιβολίας, πως το fantasy μπορεί να δώσει τη λογοτεχνική ποιότητα της «υψηλής λογοτεχνίας» που ερευνάται στα πανεπιστήμια.
Πού βρίσκεται το πρώτο σας draft αυτή τη στιγμή;
Α.Α. Στον σκληρό δίσκο, κάνοντας παρέα στα υπόλοιπα draft, στα ημιτελή έργα, τις ιδέες που έμειναν ιδέες και στις ιδέες που δουλεύω σήμερα.
Πού συναντάτε τους ήρωες σας; Έρχονται με την ιδέα ή συμβαίνει να προϋπάρχουν και να φέρουν την έμπνευσή της;
Α.Α. Δεν θα έλεγα πως το ένα αναιρεί το άλλο. Ο κάθε ήρωας έχει τη δική του γενεαλογία, τη δική του ιστορία και τη δική του έμπνευση. Κάποιες φορές έρχεται μαζί με την ιστορία, την πρώτη ιδέα του μυθιστορήματος. Κάποιες φορές προϋπάρχει και απλά ψάχνει να βρει την ιστορία που του ταιριάζει. Άλλες, πάλι, φορές είναι ένα γνωστό πρόσωπο, το οποίο έχει μετατραπεί σε λογοτεχνικό σύμβολο: π.χ αν έχετε έναν φίλο που λέει συνέχεια κρύα ανέκδοτα, θα ήταν ένα καλό μοντέλο για έναν ανυπόφορο βάρδο που δεν μπορεί να στεριώσει πουθενά. Οι ήρωες υπάρχουν παντού, φτάνει να έχουμε τα μάτια για να τους δούμε και αυτιά για να τους ακούσουμε.
Γράφοντας τις ιστορίες σας έχετε εξαρχής τον επίλογο στο μυαλό σας, ή αφήνετε τους ήρωες σας να σας οδηγήσουν ως το τέλος;
Α.Α. Γράφοντας την ιστορία, υπάρχει πάντα η αρχή, το τέλος και κάποιες βασικές σκηνές που οδηγούν προς τα εκεί. Βέβαια μια ιστορία αποκτά ζωή από μόνη της, ο χαρακτήρας εξελίσσεται διαφορετικά από ό,τι περιμένει ο συγγραφέας, η πλοκή χαράσσει σχεδόν ανεπαίσθητα τη δική της πορεία. Κι αυτό είναι καλό. Σίγουρα ένα ποσοστό παραμένει από το αρχικό όραμα, αλλά όταν η αρχική ιδέα εμπλουτίζεται από την ίδια την ιστορία, τότε ξέρω πως είμαι σε καλό δρόμο.
Θεωρείτε ότι η οικονομική κρίση έχει πλήξει το βιβλίο και πώς;
Α.Α. Φυσικά και την έχει πλήξει, ειδικά σε θέματα πωλήσεων. Πλέον ο κόσμος δεν αγοράζει τόσο εύκολα βιβλία, κάτι που έχει οδηγήσει εκδοτικούς οίκους και συγγραφείς σε εύκολες επιλογές, καθαρά για λόγους οικονομικούς. Αλλά αν κάποιος μπει στον κόπο να δει λίγο βαθύτερα, θα ανακαλύψει πως η οικονομική κρίση έχει προσφέρει δύο καλά στο βιβλίο: Πρώτον, ξεχώρισε τους πραγματικούς αναγνώστες από τους υπόλοιπους. Αυτός που αγαπάει το βιβλίο και τη λογοτεχνία, ακόμα και σήμερα ξεκλέβει από όπου μπορεί για να αγοράσει μια έκδοση. Οι υπόλοιποι, που έβαλαν το βιβλίο χαμηλά στις προτεραιότητές τους, δεν αγαπούσαν το βιβλίο ούτε και πριν –απλά το αγόραζαν για οποιοδήποτε άλλο λόγο, εκτός από πραγματική αγάπη για τα βιβλία. Δεύτερον, εξαιτίας της οικονομικής στενότητας, η κουλτούρα του βιβλίου έχει βρει άλλες διεξόδους για να αναπτυχθεί. Λέσχες ανάγνωσης, δανειστικές βιβλιοθήκες, όλα αυτά έχουν σώσει το βιβλίο στον καιρό της κρίσης, και πλέον έχουν περάσει στη συνείδηση των αναγνωστών.
Mια “παραδοσιακή” ερώτηση: Ετοιμάζετε ή έχετε ήδη κάποιο επόμενο βιβλίο στο μυαλό σας;
Α.Α. Έχω μια ποιητική συλλογή στα σκαριά, με τίτλο An Dro II – Pantheon, ως το δεύτερο μέρος της ποιητικής συλλογής An Dro I – Μύθοι και Ιστορίες (που ελπίζω να εκδοθεί φέτος). Κατά τα άλλα, εστιάζω στη διδακτορική μου διατριβή και φυσικά, στην αρθρογραφία και τη δοκιμιογραφία.
Κλείστε με μία ευχή για το Will o’ Wisps.
Α.Α. Να είμαστε εδώ για πολλά χρόνια ακόμη, πάντοτε πρωτοπόροι στον χώρο του fantasy και της λογοτεχνίας γενικότερα. Πάντοτε δημιουργικοί και πάντοτε ονειροπόλοι!
Πληροφορίες για τον συγγραφέα και τα έργα του: