Έρως και Αφροδίτη:Τα πολλά πρόσωπα των θεών του έρωτα στην παγκόσμια μυθολογία

Απ’ την αυγή του χρόνου, οι άνθρωποι επιδίωξαν να εξηγήσουν οτιδήποτε στον κόσμο αδυνατούσαν να κατανοήσουν. Τη γη και τον ουρανό. Τη βροχή, τον κεραυνό και την αστραπή. Τη φωτιά και το νερό. Έτσι, άρχισαν να χτίζονται οι μυθολογίες του κάθε λαού και να γεννιούνται οι μυριάδες θεοί τους· ο καθένας με ιδιότητες, χαρίσματα κι ιστορίες που μέσω της φαντασίας έριχναν φως σε κάθε γωνιά της ύπαρξης, απόρθητη ακόμη απ’ τη λογική. Απ’ το πάνθεον αυτό των πολιτισμών δε θα μπορούσαν να λείπουν οι θεοί του έρωτα·θεοί ενός απ’ τα πιο ανεξήγητα και μυστηριώδη συναισθήματα.

Αναμφίβολα, κάθε φορά που η σκέψη μας πλανιέται στο φλογερό αυτό συναίσθημα, η εικόνα της Αφροδίτης και του φτερωτού γιου της, του επώνυμου θεού Έρωτα, αναδύονται στον νου μας. Κι ενώ σίγουρα όλοι γνωρίζουμε καλά τις χάρες, τα ταλέντα και τις περιπέτειές τους, αυτό που δεν είναι γνωστό απ’ όλους, είναι το γεγονός πως οι δυο αυτοί θεοί δεν είναι αποκλειστικό κτήμα της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας. Πώς να ‘ναι άλλωστε, όταν ο έρωτας αυτός καθαυτός είναι κάτι παγκόσμιο όσο και ποικίλο;

Με αφορμή την χθεσινή γιορτή και το «ερωτικό» κλίμα των ημερών, ας σαλπάρουμε μ’ ένα ερωτικό πλοιάριο για ένα ταξίδι στον χρόνο και τον τόπο, για να γνωρίσουμε μερικά απ’ τα πολλά πρόσωπα δύο εκ των πιο σημαντικών θεών του έρωτα: του Έρωτα και της Αφροδίτης.

Έρως:

Έρως (Αρχαία Ελληνική Μυθολογία)

Ο (ορφικός) θεός Έρως ή Φάνης, σύμφωνα με τον Ησίοδο και τον Αριστοτέλη, γεννήθηκε απ’ το Χάος και βοήθησε τον Ουρανό και τη Γαία να δημιουργήσουν τον κόσμο, νουθετώντας θεούς κι ανθρώπους και διδάσκοντάς τους την αδελφική αγάπη. Στο Συμπόσιό του, ο Πλάτωνας τον αποκαλεί τον γηραιότερο απ’ τους θεούς κι ο Πραξιτέλης τον απεικονίζει ως έναν ώριμο νέο ασύγκριτης ομορφιάς.

Η ταυτότητα του θεού Έρωτα που επιβιώνει μέχρι και σήμερα, ωστόσο, του δόθηκε αργότερα από τους ποιητές. Σε αντίθεση με τον Πλάτωνα, ο Παυσανίας αποκαλεί τον Έρωτα τον νεότερο απ’ όλους τους θεούς, έναν θεό πλέον του πάθους, που χρησιμοποιεί τα χρυσά του βέλη τόσο στους ανθρώπους όσο και στους θεούς του Ολύμπου. Ταυτόχρονα, διαφοροποιείται και το γενεαλογικό του δέντρο, αφού πλέον αναγνωρίζεται ως γιος της θεάς Αφροδίτης και μέλος των πιστών φτερωτών της ακολούθων, των Ερώτων, μαζί με τον Αντέρωτα (θεό της αμοιβαίας αγάπης κι ορκισμένο εχθρό του απερίσκεπτου Έρωτα), τον Ηδύλογο (θεό της κολακείας), τον Ερμαφρόδιτο, τον Ίμερο (θεό της ανεξέλεγκτης επιθυμίας), τον Υμέναιο (θεό του γάμου) και τον Πόθο. Από τούτο το σημείο κι ύστερα, ο Έρως απεικονίζεται ως ένα μικρό αγόρι.

Cupid (Ρωμαϊκή Μυθολογία)

Εμπνεόμενοι από τον θεό Έρωτα, οι Ρωμαίοι γέννησαν στη μυθολογία τους τον Cupid, γνωστό επίσης και ως Amor. Το όνομά του προέρχεται απ’ τη λατινική λέξη “cupido” που σημαίνει κυριολεκτικά «επιθυμία». Σύμφωνα με τον μύθο, ο Cupidήταν γιος του Mercury (του Ρωμαίου ισοδύναμου του Ερμή) και της Venus (της ρωμαϊκής εκδοχής της Αφροδίτης).

Αν κι οι αναφορές του στη ρωμαϊκή μυθολογία είναι περιορισμένες, αποτελεί πηγή έμπνευσης για κάθε σύγχρονη απεικόνιση του θεού του έρωτα, ως ένα γυμνό παιδί με φτερά αγγέλου που κουβαλάει φαρέτρα και βέλη. Τα βέλη του είναι δυο λογιών: τα χρυσά χαρίζουν αληθινή αγάπη, ενώ τα μολυβένια καταδικάζουν σε αβάσταχτη αδιαφορία. Σε άλλες απεικονίσεις του, φοράει πανοπλία όμοια με αυτή του θεού Mars (αντίστοιχου του θεού Άρη), υφαίνοντας έναν ειρωνικό παραλληλισμό ανάμεσα στον έρωτα και τον πόλεμο, συμβολίζοντας την παντοδυναμία της αγάπης και φέρνοντας στο νου μας τη γνωστή φράση από την Αντιγόνη του Σοφοκλή, «Έρως ανίκατεμάχαν».

Η πιο γνωστή ιστορία με πρωταγωνιστή τον Cupid, είναι αδιαμφισβήτητα ο μύθος “Cupid and Psyche”, που έχει αποδοθεί στα ελληνικά ως «Έρως και Ψυχή». Αποτελώντας μέρος των Μεταμορφώσεων του Λατίνου συγγραφέα Apuleius, η ιστορία αυτή περιγράφει τον έρωτα του Cupid και της Psyche, σκιαγραφώντας μια όμορφη μεταφορά των παθών της Ψυχής όσο βρίσκεται εγκλωβισμένη στο ανθρώπινο σώμα της, μέχρι την απελευθέρωσή της και την επίτευξη της πραγματικής ευτυχίας. Για περισσότερες λεπτομέρειες για τον μύθο αυτό, μπορείτε να ανατρέξετε στο σχετικό άρθρο της Μαρίας Βούλγαρη.

Aengus Óg (Κέλτικη Μυθολογία)

Ο Aengus είναι ο θεός του έρωτα στην κελτική μυθολογία και το όνομά του σημαίνει κυριολεκτικά το «πραγματικό σθένος». Από πολλούς θεωρείται ο ιρλανδικός ισοδύναμος του Cupid: συχνά απεικονίζεται με τέσσερα φωτεινά πουλιά να πετούν γύρω απ’ το κεφάλι του συμβολίζοντας τα φιλιά του, ενώ το τραγούδι του λέγεται πως μπορούσε να γεννήσει τον έρωτα στις καρδιές των νέων, αντικαθιστώντας τα βέλη του Ρωμαίου Cupid.

Σύμφωνα με τον μύθο, ο Aengus ερωτεύτηκε μια γυναίκα που είδε σ’ ένα όνειρό του. Ζητώντας τη βοήθεια των γονιών του, εντόπισε τη γυναίκα αυτή, δεμένη με χρυσές αλυσίδες μαζί με άλλα εκατόν σαράντα-εννιά κορίτσια στις όχθες της λίμνης του Dragon’s Mouth. Ο Aengus, βέβαια, αναγνώρισε αμέσως την κοπέλα των ονείρων του καθότι ήταν πιο ψηλή απ’ τις υπόλοιπες, κι έμαθε επιτέλους το όνομά της: την έλεγαν Caer. Ο πατέρας της Caer, ωστόσο, αρνήθηκε να την αποχωριστεί ό,τι κι αν έκανε ο Aengus για να την αποκτήσει. Πολύ αργότερα μόνο, όταν οι γονείς του Aengus κι οι ακόλουθοί τους τον έπιασαν αιχμάλωτο, τους αποκάλυψε πως ο λόγος που δεν μπορούσε να αφήσει την Caerνα φύγει από κοντά του ήταν γιατί η κόρη του ήταν καταραμένη να ζει τη μισή ζωή της ως κύκνος, όπως κι οι υπόλοιπες κοπέλες που είχαν δει στη λίμνη. Ο Aengus, αδιαφορώντας για τις προειδοποιήσεις των γονιών του, ταξίδεψε αμέσως στο Dragon’s Mouth κι ομολόγησε στην Caer την αγάπη του. Τότε μεταμορφώθηκε κι ο ίδιος σε κύκνο και το νέο ζευγάρι πέταξε μακριά σ’ ένα παλάτι, υπό τον ήχο μιας μουσικής τόσο θεϊκής πού όσοι την άκουσαν αποκοιμήθηκαν για τρία ολόκληρα μερόνυχτα.

Turnu (Ετρουσκική Μυθολογία)

Στην ετρουσκική μυθολογία, o Turnu είναι ο θεός του έρωτα και θεωρείται ισοδύναμος τόσο του Έρωτα όσο και του Cupid. Γιος της θεάς του έρωτα Turan (ισοδύναμης της Αφροδίτης και της Venus), ο Turnu παρέμεινε για χρόνια στο σκοτάδι, μέχρι που το 1988 ένα αρχαίο ετρουσκικό κειμήλιο έφερε στο φως τη μυθολογική του ύπαρξη.

Kama (Ινδουιστική μυθολογία)

Ο Kamaή Kamadeva ή Manmatha είναι ο θεός του έρωτα στην ινδουιστική παράδοση. Απεικονιζόμενος ως ένας νεαρός Ινδός, καβάλα σ’ έναν ελέφαντα ή σ’ έναν παπαγάλο, να κρατάει ένα τόξο φτιαγμένο από ζαχαρότευτλο και βέλη διακοσμημένα με πέντε διαφορετικά είδη εύοσμων ανθών, ο Kamaθεωρείται ισοδύναμος με τον ρωμαϊκό Cupid.

Σύμφωνα με τον μύθο, ο Kama είναι παιδί του Dharma ή του Brahma, του δημιουργού θεού και συμβόλου της απόλυτης αρετής, και αποκτά διάφορες εκφάνσεις ανάλογα με τη χρονολογία ή/και την καταγωγή της μυθολογίας του: μπορεί κάποτε ή κάπου να συμβόλιζε την επιθυμία της ευμάρειας για κάθε ζωντανό πλάσμα (παρόμοια με την αρχική φύση του θεού Έρωτα) αλλά άλλοτε ή αλλού αποκτά μια πιο σαρκική υπόσταση. Κι όταν ύπουλα επιχείρησε να παρασύρει τον θεό Shivaνα τεκνοποιήσει με την Parvati (έστω κι αν ο σκοπός του ήταν αγνός) ο θεός τον κατέστρεψε σε μια πύρινη λάμψη, με πηγή το τρίτο του μάτι. Έκτοτε, στην ινδουιστική ποίηση, ο Kama είναι γνωστός ως Ananga, ο θεός δίχως σώμα.

Σύζυγος του Kama είναι η Rati, η θεά της ευχαρίστησης, της επιθυμίας και της απόλαυσης, όπως αποκαλύπτει και το όνομά της. Αν και σύμβολο της απόλυτης ομορφιάς και θηλυκότητας, η Rati απεικονίζεται να ιππεύει σαν βασιλιάς. Ο δεσμός της με τον Kama θεωρείται σύμβολο της τέλειας αγάπης.

Αφροδίτη:

Αφροδίτη (Αρχαία Ελληνική Μυθολογία)

Η θεά Αφροδίτη γεννήθηκε, σύμφωνα με τη Θεογονία του Ησιόδου, αναδυόμενη απ’ τον αφρό της θάλασσας, χαρίζοντάς της το όνομά του. Σύμφωνα πάλι με τον Όμηρο, γονείς της ήταν ο Δίας και η Διώνη. Αυτό που είναι σίγουρο, είναι πως η Αφροδίτη αναδείχθηκε σε θεά του έρωτα και της γονιμότητας, ακόμα (σε ορισμένες περιοχές της Αρχαίας Ελλάδας) και του γάμου.

Από ποικίλα θραύσματα αγγείων αλλά κι από την Οδύσσεια του Ομήρου, πληροφορούμαστε πως η Αφροδίτη είχε παντρευτεί τον Ήφαιστο, τον θεό της τέχνης και της μεταλλουργίας, κατόπιν εντολής του πατέρα της του Δία. Ταυτόχρονα, ωστόσο, είχε κατά περιόδους συνάψει δεσμούς με διάφορα άλλα μέλη του δωδεκάθεου αλλά και με ανθρώπους. Γνωστή είναι η σχέση της με τον Άρη, τον θεό του πολέμου, με τον οποίο απέκτησε τους πρώτους της πιστούς της ακολούθους, τους φτερωτούς Έρωτες: τον Έρωτα και τον Αντέρωτα μαζί με άλλα τρία θεϊκά παιδιά, τον Δείμο, τον Φόβο (πιστούς βοηθούς του Άρη στον πόλεμο) και την Αρμονία. Ο σύντομος δεσμός της με το θεό Διόνυσο, της χάρισε την κατάρα της Ήρας να γεννήσει ένα τρομερά άσχημο παιδί, τον Πρίαπο, ενώ ο δεσμός της με τον Ερμή της προσέφερε έναν ακόμα από τους Έρωτές της, τον Ερμαφρόδιτο. Άλλα γνωστά της ειδύλλια, αποτελούν ο νεαρός θεός της θάλασσας Νηρίτης, ο ίδιος ο Ποσειδώνας αλλά και, σύμφωνα με ορισμένες καταγραφές, ο πατέρας της ο Δίας.

Απ’ τους θνητούς εραστές της Αφροδίτης, πιο γνωστός είναι ο βοσκός Αγχίσης από την Τροία, ο οποίος της χάρισε τον Αινεία,και ο πανέμορφος Κύπριος Άδωνης. Η πιο γνωστή καταγραφή του τελευταίου αυτού μύθου, του έρωτα της Αφροδίτης για τον θνητό Άδωνη, πραγματοποιήθηκε απ’ τον Λατίνο Οβίδιο στις Μεταμορφώσεις του, όταν πια η Αφροδίτη είχε ταυτιστεί με τη ρωμαϊκή θεότητα Venus, ωστόσο μελετητές υποστηρίζουν πως ο μύθος προϋπήρχε της ταύτισης αυτής και είχε καθαρά ελληνική καταγωγή.

Ένα απ’ τα πιο γνωστά επίθετα της Αφροδίτης είναι Κυπρίς, αφού σύμφωνα με πολλές πηγές η λατρεία της εισήχθη στην Ελλάδα από την Κύπρο. Κι όμως, το ταξίδι των ριζών της φαίνεται να μην ξεκίνησε ούτε στην Κύπρο, μα βαθύτερα στην Ανατολή, καθιστώντας την Αφροδίτη μια ελληνοποιημένη εκδοχή μιας προϋπάρχουσας θεότητας, όπως θα δούμε παρακάτω.

Venus (Ρωμαϊκή Μυθολογία)

Η Venus ξεκίνησε τη μυθολογική της ύπαρξη ως μια μικρή ρωμαϊκή θεότητα των κήπων. Καθώς, όμως, η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία εξαπλώθηκε, ενσωμάτωσε στη μυθολογία της θεότητες από ποικίλους πολιτισμούς, και κυρίως απ’ τον ελληνικό. Έτσι η Venus ταυτίστηκε με τη θεά Αφροδίτη κι αναδείχθηκε με τη σειρά της σε θεά του έρωτα. Η ταύτισή τους μάλιστα προχώρησε σε τέτοιο βαθμό, που οι ίδιες μυθολογικές ιστορίες με πρωταγωνίστρια την Αφροδίτη, ειπώθηκαν και πάλι με τη Venusαυτή τη φορά στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Πλέον είναι δύσκολο, αν όχι ακατόρθωτο, να ξεχωρίσουμε ποια απ’ τις δυο τους πράγματι αναφέρεται σε κάθε ιστορία και ποια απεικονίζεται σε κάθε αρχαίο κειμήλιο.

Η Venus, κόρη του θεού Jupiter (αντίστοιχου του Δία) και της Dione, πέρα από θεά του έρωτα, θεωρείτο θεά της ομορφιάς, της γονιμότητας, της νίκης και της γονιμότητας. Σύζυγός της ήταν ο θεός Vulcan (αντίστοιχος του θεού Ήφαιστου), ενώ φλογερός της εραστής ο Mars (αντίστοιχος του θεού Άρη), ο οποίος της χάρισε τους πιστούς της ακολούθους, τους Cupids (Έρωτες).

Στην Αινειάδα του Βιργίλιου, η Venus οδηγεί τον γιοτης, ήρωα Αινεία, στο Λάτιο, λαμβάνοντας την αστρική μορφή της: ένα απογευματινό άστρο. Είναι το ίδιο αυτό αστέρι που σύμφωνα με το Βιργίλιο ανυψώνει την ψυχή του Ιουλίου Καίσαρα στα ουράνια. Το αστέρι αυτό δεν είναι άλλο απ’ τον πλανήτη Venus (Αφροδίτη) που έλαβε το όνομά του μέσα από αυτές τις μυθολογικές καταγραφές, κι ακόμη και σήμερα πολλές φορές αποκαλείται ως απογευματινό αστέρι, διότι είναι τόσο φωτεινό που γίνεται ορατό πριν ακόμη νυχτώσει καλά-καλά.

Inanna/Ishtar/Astarte(Σουμεριακή/Βαβυλωνιακή/Φοινικική Μυθολογία)

Η Inanna είναι η παλαιότερη θεά του έρωτα, της γονιμότητας και του πολέμου της Μεσοποταμίας. Ταυτόχρονα, διαθέτει μια δεύτερη όψη, έχοντας την ικανότητα να καταστρέφει τα σπαρτά και να στερεί τη γονιμότητα σε όποιον επιθυμεί. Σύμφωνα με ορισμένους μύθους, είναι κόρη του Enki, του θεού της σοφίας, του γλυκού νερού και της μαγείας, ενώ σε άλλους μύθους περιγράφεται ως κόρη του Nanna, του θεού του φεγγαριού και της σοφίας κι αδερφή του Utu/Shamash, θεού του ήλιου.

Η θεά Inanna εμφανίζεται σε πολλούς μύθους της Μεσοποταμίας, όπως οι Inannaand the Huluppu-Tree (ένας κοσμογονικός μύθος), Inanna and the Godof Wisdom (στον οποίο προσφέρει γνώση και πολιτισμό στην πόλη Uruk, αφού κλέβει τα δώρα τούτα απ’ τον πατέρα της Enki,ενόσω εκείνος είναι μεθυσμένος), The Courtship of Inanna and Dumuzi (ο μύθος του γάμου της Inanna με τον θεό της βλάστησης) και το γνωστότερο ποίημα The Descent of Inanna, στο οποίο η θεά του ουρανού ταξιδεύει στον Κάτω Κόσμο.

Η θεά Inanna έχει ως σύμβολά της το λιοντάρι και το οκτάκτινο αστέρι και είναι η πρώτη γνωστή θεότητα που ταυτίστηκε με τον πλανήτη Αφροδίτη. Σε πολλές μυθολογικές πηγές και καταγραφές ταυτίζεται πλήρως με τη βαβυλώνια θεά Ishtar (με τις ζωές τους να παραλληλίζονται έντονα), τη φοινικική θεότητα Astarte (σύμβολα της οποίας αποτελούν επίσης το λιοντάρι, το άλογο, η Σφίγξ, το περιστέρι και η πεντάλφα), την Αιγύπτια Isis και τη Sauskaτων Χετταίων, ενώ έχει ειπωθεί πως (μαζί με την Astarteκαι την Ishtar) αποτέλεσε βασική πηγή έμπνευσης για την Ελληνίδα Αφροδίτη.

Hathor και Ken (Αιγυπτιακή Μυθολογία)

Η Hathor είναι μια απ’ τις πιο γνωστές θεότητες της Αρχαίας Αιγύπτου, κι οι αρχαίοι Έλληνες συχνά την ταύτιζαν στις αναφορές τους με τη θεά Αφροδίτη. Οι ιδιότητές της ήταν τόσες πολλές που ήταν σημαντική σε όλες τις πτυχές της ζωής και του θανάτου των αρχαίων Αιγυπτίων. Αποτελώντας αρχικά μια προσωποποίηση του Γαλαξία μας που βλέπουμε στον ουρανό, η Hathor θεωρείτο θεότητα του ουρανού, σύντομα όμως αναδείχθηκε και σε θεότητα της ομορφιάς, της χαράς, του έρωτα, του χορού και της μουσικής, ενώ ακόμα πιστευόταν πως βοηθούσε τις γυναίκες στη γέννα.

Πολλές φορές απεικονίζεται μ’ έναν ηλιακό δίσκο με κέρατα στο κεφάλι της, καθότι αγαπημένη της μεταμόρφωση, ανάμεσα στις πολλές, ήταν αυτή της αγελάδας. Άλλωστε, από τα πρώτα χρόνια ακόμη που ταυτιζόταν με τον Γαλαξία, θεωρείτο ότι μπορούσε να πάρει τη μορφή μιας γιγάντιας αγελάδας, το γάλα της οποίας δημιουργούσε τον αστρικό σχηματισμό, συμβολίζοντας την αστείρευτη γονιμότητα.

Ακόμα μια αιγυπτιακή θεότητα που έχει ταυτιστεί με τη θεά Αφροδίτη και συγκεκριμένα με τη ρωμαϊκή Venus (διαμέσου της Ishtar των Βαβυλωνίων και των Ασσυρίων), είναι η θεά Ken. Ενώ δεν γνωρίζουμε πολλά για τον μύθο της, είναι γνωστό πως υπήρξε κι εκείνη θεά του έρωτα στην Αρχαία Αίγυπτο. Στις απεικονίσεις της, εμφανίζεται καβάλα σ’ ένα λιοντάρι, με δυο φίδια στο ένα της χέρι κι ένα άνθος στο άλλο.

Freya ή Freyja (Σκανδιναβική Μυθολογία)

Η Freya, ανήκοντας στο ένα απ’ τα δύο πάνθεα της σκανδιναβικής μυθολογίας, τους αποκαλούμενους Vanir, είναι η θεά του έρωτα, της γονιμότητας, της ομορφιάς, της μαγείας και της μαντικής. Οι άνθρωποι του Βορρά την επικαλούνταν σε όλα τα σχετικά με την αγάπη ζητήματα. Κόρη του θεού Njord κι αδερφή του Freyr, η Freyaήταν αγαπητή από θεούς κι ανθρώπους, γίγαντες και νάνους. Μάλιστα, σε ένα απ’ τα ποιήματα της Poetic Edda, ο Loki την κατηγορεί ότι έχει «κοιμηθεί» με όλους τους θεούς και τα ξωτικά, συμπεριλαμβανομένου του αδερφού της. Πράγματι, η Freya φαίνεται να απολάμβανε τα σκιρτήματα του έρωτα και του πάθους. Κι όμως, σύζυγός της είναι ένας, ο Odr που συχνά ταυτίζεται με τον θεό Odin (όπως κι η Freya ταυτίζεται με τη γυναίκα του Odin, τη Frigg). Μεγάλο της ταλέντο ήταν ο έλεγχος κι η χειραγώγηση των επιθυμιών, της υγείας και της ευμάρειας των άλλων, γεγονός που καθιστούσε τη δύναμή της ανώτερη κάθε άλλης. Η Freya συνήθιζε να ταξιδεύει τον κόσμο πάνω σ’ ένα χρυσόμαλλο κάπρο ή σ’ ένα άρμα που σέρναν δυο γάτες.

Και για τη Freya έχουν υπογραμμιστεί ποικίλοι παραλληλισμοί με τη θεά Αφροδίτη, τόσο για τις κοινές τους ιδιότητες και την απαράμιλλη ομορφιά που μοιράζονταν όσο και για τη λατρεία και των δυο τους για τα κοσμήματα (η Αφροδίτη ήταν κάτοχος της περίφημης ζώνης που εμπεριείχε όλο τον πόθο του έρωτα κι η Freya είχε στην κατοχή της το χρυσό περιδέραιο Brisingamen για χάρη του οποίου, σύμφωνα με έναν θρύλο, έχασε τον άνδρα της).

Astghil ή Astɫik ή Աստղիկ (Αρμενική Μυθολογία)

Η θέα Astghik θεωρείτο αρχικά η θεά δημιουργός της γης και του ουρανού. Αργότερα, έλαβε την ιδιότητα της θεάς του έρωτα και της ομορφιάς στην αρμενική μυθολογία. Σύμφωνα με τον θρύλο, η Astgik γεννήθηκε μέσα απ’ τα κύματα της θάλασσας κι έκτοτε κάθε νύχτα λουζόταν σ’ ένα συγκεκριμένο ρυάκι. Όταν κάποιοι νεαροί άνδρες την ανακάλυψαν, επιδιώκοντας να δουν τη θεϊκή ομορφιά της, άναψαν μια μεγάλη φωτιά σε κάποιον αντικρινό λόφο. Τότε η Ashtig, για να τους εμποδίσει, κάλυψε ολόκληρη την πεδιάδα με πυκνή ομίχλη, δίνοντας στην περιοχή το όνομα που έχει μέχρι και σήμερα: Mush στα αρμενικά σημαίνει ομίχλη.

Σύζυγος της Astghik ήταν ο Vahagn, ο θεός της φωτιάς και του πολέμου, όπως κυριολεκτικά σημαίνει το όνομά του. O Vahagn έχει ταυτιστεί από ορισμένους μελετητές με τον ήρωα Ηρακλή και από άλλους με τον θεό Ήφαιστο. Η ίδια η Astghik, σε μια περίοδο έντονης ελληνιστικής επιρροής (οπότε και μάλλον, γίνονται υποθέσεις, έλαβε τις νέες της ιδιότητες ως θεά του έρωτα και της ομορφιάς) ταυτίστηκε με την ελληνική θεά Αφροδίτη και τη μεσοποτάμια θεά Ishtar.

Milda (Λιθουανική Μυθολογία)

H Milda είναι η Λιθουανή θεότητα της αγάπης, του έρωτα, της φιλίας και της ελευθερίας. Αποκαλείται εχθρός της μοναξιάς και, όμοια με την Αφροδίτη, συχνά απεικονίζεται σ’ ένα άρμα το οποίο τραβούν περιστέρια. Της αρέσει να πετάει γυμνή, κάνοντας τις καρδιές των ανθρώπων να χτυπούν δυνατά, και λέγεται ότι όποιος τη δει, αμέσως ερωτεύεται παράφορα. Η Milda αδιαφορεί για τον γάμο, τον οποίο θεωρεί δευτερευούσης σημασίας σε σχέση με τον έρωτα και τη φιλία. Σύμφωνα με τη λιθουανική μυθολογική πίστη, μια ματιά στην παλάμη μας, αποκαλύπτει το σύμβολο της Milda και μαρτυρά αν πράγματι είμαστε προορισμένοι να βιώσουμε την αληθινή αγάπη και φιλία.

Η αυθεντικότητα της θέσης της Milda στο λιθουανικό πάνθεον, αμφισβητείται από ορισμένους οι οποίοι ισχυρίζονται ότι η Milda είναι ένα δημιούργημα μόλις του 19ου αιώνα, άμεσα εμπνευσμένη από την ελληνίδα θεά Αφροδίτη, τη ρωμαϊκή Venusκαι τη σκανδιναβική Freya. Ωστόσο, πολλές νέο-παγανιστικές κοινωνίες και κοινότητες οργανώνουν μια ποικιλία από φεστιβάλ στο όνομά της κάθε Μάιο.

Turan (Ετρουσκική Μυθολογία)

Η Turan είναι η θεά του έρωτα και της ομορφιάς της Ετρουρίας ή Τυρρηνίας, της αρχαίας χώρας της ιταλικής χερσονήσου. Ήταν προστάτιδα της πόλης Vulci και το όνομά της σημαίνει «Κυρία» ή «Ερωμένη», ενώ ενέχει τις έννοιες τόσο της αγάπης όσο και της λατρείας, συμβολίζοντας πως οι δυο αυτές έννοιες είναι παρεμφερείς.

Στις μυθολογικές αναφορές αλλά και στις καλλιτεχνικές απεικονίσεις της σε αγγεία και καθρέφτες, η Turan δανείζεται πολλά χαρακτηριστικά από την Αφροδίτη, την οποία οι Ετρούσκοι γνώριζαν από την επαφή τους με Έλληνες εμπόρους. Συχνά συντροφεύεται από περιστέρια ή κύκνους ή από έναν από τους εραστές της, τον Atuns (μια εκδοχή του Έλληνα Άδωνη). Συχνή είναι επίσης η απεικόνιση της συμμετοχής της στη γνωστή «Κρίση του Πάρι» που οδήγησε στον Τρωικό Πόλεμο. Σε μια ετρουσκική πρωτοτυπία, η Turan απεικονίζεται συχνά περικυκλωμένη από πληθώρα υπηρετριών, συμπεριλαμβανομένων των Lasa, των θεοτήτων της μοίρας. Τέλος, συχνή είναι η απεικόνιση της Turan αγκαλιά με τον Hercle (τον Έλληνα Ηρακλή), κι ενώ δεν υπάρχουν μυθολογικές καταγραφές, ούτε ελληνικές ούτε ετρουσκικές, που να τους θέλουν ζευγάρι, αν πιστέψουμε τις ετρουσκικές αυτές απεικονίσεις, τότε σίγουρα υπήρχε μεταξύ τους κάποιο ειδύλλιο.

Η Turan είναι μία από τις πολλές ετρουσκικές θεότητες που έχουν επιβιώσει στην προφορική λαϊκή παράδοση της Τοσκάνης. Αποκαλούμενη πλέον Turanna, παρουσιάζεται ως πνεύμα ή νεράιδα της ομορφιάς και της ευτυχίας, που βοηθά τους εραστές και τους ερωτευμένους.

Θεοί του Έρωτα όσοι κι οι πολιτισμοί του κόσμου

Είναι πλέον φανερό πως ο έρωτας, ένα συναίσθημα παγκόσμιο και πανανθρώπινο, έχει συνυφάνει τις μυθολογίες ποικίλων λαών, είτε μέσω απλής έμπνευσης είτε μέσω πλήρης συγχώνευσης, για τη δημιουργία των θεών του έρωτα του καθενός. Κι όμως,οι θεοί κι οι θεές που αναφέρθηκαν παραπάνω, αυτές κι αυτοί που σχετίζονται γενεαλογικά και μορφικά με την Αφροδίτη και τον Έρωτα, είναι μονάχα ένα μικροσκοπικό δείγμα από το σύνολο των θεών του έρωτα και της αγάπης που ξεφυτρώνουν σε κάθε γωνιά της υφηλίου, όπου κι όποτε κάποιος βίωσε αυτό το βαθύ κι ανεξήγητο συναίσθημα.

Στην Ιαπωνία υπάρχει ο Aizen-Myou, με τα τρία μάτια και το λιοντάρι στα μαλλιά του. Στην Ωκεανία υπάρχει η Alalaheή Lakaή Alilmenehuneπου απεικονίζεται να αιωρείται στον αέρα με τα άκρα της απλωμένα, αποκαλούμενη ως “aloha”(η λαμπερή) και“aloha” (η αγαπητή). Στην προαναφερθείσα Ετρουρία, υπάρχει επίσης η Alpan, θεότητα του κάτω κόσμου και της αγάπης, μια φτερωτή κυρά της άνοιξης και του έρωτα. Στη νεότερη σκανδιναβική μυθολογία, απαντάται επίσης η Astrild, μια φτερωτή θεότητα όμοια με τον Έρωτα, καθώς και η Lofn, θεά της απιστίας και του απαγορευμένου έρωτα. Στην Κίνα απαντάται η Chuang-Mu, θεότητα των κρεβατιών και των ερωτοτροπούντων.Στην Καραϊβική απαντάται η Erzulie, θεότητα του έρωτα, της αγάπης, της ομορφιάς και της θηλυκότητας, έχοντας κι από έναν ξεχωριστό τίτλο για κάθε μία από τις ιδιότητες της. Στην κελτική μυθολογία απαντάται ο Mabon, θεός κι αυτός του Έρωτα. Στην Αφρική υπάρχει η Oshun, θεότητα του έρωτα, της δημιουργικότητας και του πάθους, έχοντας την ικανότητα τόσο να θεραπεύει τους άρρωστους και τους άγονους, όσο και να προσφέρει απλόχερα παθιασμένο έρωτα στους νέους. Στην ινδουιστική παράδοση, απαντάται ο θεός Pancica, αρχηγός των πνευμάτων Yakshas και σύζυγος της Hariti, της θεάς των παιδιών: οι δυο τους αποτελούν σύμβολα της συζυγικής αγάπης κι έχουν ακριβώς πεντακόσια παιδιά.

Ο Niu-Lang της Κινεζικής Μυθολογίας και ο Θρύλος της Γέφυρας της Καρακάξας

Πριν κλείσουμε αυτό το όμορφο ταξίδι στον έρωτα και τους θεούς του, παραθέτω εδώ την ιστορία ενός ελάσσονα θεού του έρωτα της κινέζικης μυθολογίας, ο οποίος όμως διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στην ημέρα των ερωτευμένων της Κίνας. Η ημέρα αυτή, που από πολλούς αποκαλείται ο Άγιος Βαλεντίνος της Κίνας, γιορτάζεται κάθε χρόνο την έβδομη μέρα του έβδομου σεληνιακού μήνα του έτους, με το μεγάλο φεστιβάλ,Qixi. Η ιστορία αυτή, απαντάται σε δεκάδες διαφορετικές εκδοχές στην προφορική αλλά και τη γραπτή λογοτεχνική παράδοση της Κίνας, έχοντας τον τίτλο The Cowherd and the Weaver Girl (Ο γελαδάρης κι η Υφάντρα).

Σύμφωνα με την πιο διαδεδομένη εκδοχή του θρύλου, ο Niu-Lang ήταν ένας απλός γελαδάρης όταν αντίκρισε τις επτά κόρες της Θεάς του Ουρανού να λούζονται σ’ ένα ποτάμι κι αποφάσισε να τους κάνει μια φάρσα, κλέβοντας τα ρούχα τους. Οι κοπέλες αποφάσισαν πως η Zhi-Nu, η έβδομη και πιο όμορφη κόρη, θεότητα της υφαντουργίας,θα έπρεπε να του ζητήσει να τους επιστρέψει τις ενδυμασίες τους, κι αφού ο νεαρός θα την έβλεπε γυμνή, ήταν επόμενο να παντρευτούν.

Για πολλά χρόνια οι δυο τους έζησαν ευτυχισμένοι, όταν κάποια στιγμή η Θεά του Ουρανού αποφάσισε να διεκδικήσει την κόρη της, διατάζοντάς την να επιστρέψει στον ουρανό κι εξορίζοντας τον Niu-Lang στην αντίθετη άκρη του ουράνιου βασιλείου του Γαλαξία. Κι όμως, βλέποντας πόσο δυστυχισμένοι ήταν κι οι δυο χώρια, η Θεά του Ουρανού τούς επέτρεψε να συναντιούνται μια φορά κάθε χρόνο, την έβδομη ημέρα του έβδομου σεληνιακού μήνα. Εκείνη τη μέρα, λέγεται πως οι καρακάξες σχηματίζουν μια γέφυρα στον ουρανό για να ενώσουν τους δυο ερωτευμένους.

Μέχρι και σήμερα, ο Niu-Lang θεωρείται ένας μικρός θεός του έρωτα και προσωποποίηση του αστέρα Altair στον αστερισμό του Αετού, ενώ η Zhi-Nu προσωποποίηση του αστέρα Vega στον αστερισμό της Λύρας, δυο απ’ τα πιο λαμπερά αστέρια σ’ ολόκληρο τον νυχτερινό ουρανό.

Βιβλιογραφία και Διαδικτυακές Πηγές:

ArraS. Avakian. Armenia: A Journey Through History. Fresno, CA: Electric Press, 1998-2000, 92

http://bardmythologies.com/aengus-og/

http://www.ancientegyptonline.co.uk/hathor.html

http://www.armeniapedia.org/wiki/Armenian_pagan_culture

http://www.godchecker.com

http://www.gods-and-monsters.com/egyptian-gods-and-goddesses.html

http://www.hinduwebsite.com/hinduism/concepts/rati-devi.asp

http://www.novareinna.com/festive/valmagpie.html

http://www.sacred-texts.com/pac/hm/hm14.htm

http://www.thaliatook.com/OGOD/turan.php

http://www.theoi.com/Olympios/AphroditeFamily.html