Θωμάς Μαστακούρης, «Η Γκρίζα Χώρα και Άλλες Ιστορίες από τον Μακρινό Βορρά»

Songs i will sing
Of runes and rings
Just hand me my harp
This night turns into myth
Nothing seems real
But you soon will feel
The world we live in is another skald´s
Dream in the shadows  

Blind Guardian – Skalds and Shadows

Στη μυθολογία των Βίκινγκς και του Παγωμένου Βορρά μας ταξιδεύουν για ακόμα μια φορά οι εκδόσεις SΕΛΙΝΙ και ο Θωμάς Μαστακούρης. Μετά από τη μετάφραση της Σκανδιναβικής Μυθολογίας του Neil Gaiman, άλλο ένα βιβλίο έρχεται για να μας κρατήσει στους χιονισμένους τόπους του Όντιν και του Θωρ. Πρόκειται για τη συλλογή «Η Γκρίζα Χώρα και Άλλες Ιστορίες από τον Μακρινό Βορρά», ένα βιβλίο που παντρεύει αριστοτεχνικά τη μυθολογία με τη σύγχρονη μυθοπλασία και την ηρωική αφήγηση με την ιδιαίτερη γραφή του Θωμά Μαστακούρη.  

Το όνομα δεν μας είναι άγνωστο. Ειδικά όσοι ήμασταν έφηβοι ή πρώιμοι ενήλικες στα τέλη της προηγούμενης χιλιετίας, χρωστάμε στον Θωμά Μαστακούρη μεγάλο μέρος από την αγάπη μας για την ηρωική φαντασία. Σε εκείνον ανήκουν οι μεταφράσεις του Κόναν του Βάρβαρου, του Έλρικ του Μελνιμπονέ, του Κόρουμ, του Χόμκουν και άλλων πολλών έργων που μας συνεπήραν στους κόσμους της φαντασίας. Τη δική του φωνή ακούμε εδώ και χρόνια να μας προλογίζει τις ιστορίες των συγγραφέων και των ηρώων τους στα βιβλία των εκδόσεων Αίολος. Και είναι πάντα εκεί, μπροστάρης στη Μέση Γη του Τόλκιν, έτοιμος να βουτήσει στους λαβυρίνθους των γλωσσών και των συμβόλων. Και φυσικά, ποιος να ξεχάσει τα Ζωντανά Έπη, ένα αξιόλογο pnp roleplaying game βασισμένο στην ελληνική μυθολογία;

Τούτη τη φορά ο Θωμάς Μαστακούρης, ως άλλος Neil Gaiman, ταξίδεψε στον μακρινό Βορρά όπου εξερεύνησε τους μύθους των Σκανδιναβών. Περιπλανήθηκε στους Εννιά Κόσμους του Γίγντραζιλ, μυήθηκε στα μυστικά των Ρούνων, γνώρισε θεούς και ήρωες από τη Μίντγκαρντ, την Άσκαρντ και τη Βαλχάλα και επέστρεψε με ένα μαγικό ντράκαρ ως σκάλδος –επικός ποιητής των Βίκινγκς– για να μοιραστεί μαζί μας μνήμες από την Γκρίζα Χώρα. Ιστορίες για θαρραλαίους πολεμιστές, ατρόμητους θαλασσοπόρους, παντοδύναμους θεούς, σοφούς γίγαντες, πονηρά πνεύματα, όμορφα ξωτικά και τόπους γεννημένους από ομίχλη και σκοτάδι.

Ωστόσο, το ταξίδι του Μαστακούρη ξεκίνησε πολλά χρόνια πριν από την εξερεύνηση του Gaiman. Οι ιστορίες που περιλαμβάνονται στην Γκρίζα Χώρα γράφτηκαν δύο δεκαετίες νωρίτερα, εκεί στα σημαδιακά 90΄s, μια ρομαντική για τη λογοτεχνία και το φανταστικό εποχή που νοσταλγεί ο ίδιος ο συγγραφέας στον πρόλογο του βιβλίου και μαζί του εμείς, οι αναγνώστες, φίλοι και συνοδοιπόροι που τον ακολουθούμε από τότε. Κάποιες από τις ιστορίες αυτές δημοσιεύτηκαν στις ανθολογίες των εκδόσεων Ωρόρα ενώ το 2013 κυκλοφόρησαν όλες μαζί σε έναν τόμο από τις εκδόσεις Ars Nocturna. Προσωπικά, είχα την τύχη να διαβάσω τα διηγήματα του Μαστακούρη στην πρώτη τους μορφή, αλλά και την τιμή να δώσω τη φωνή μου στον Θόρβαρντ Ίβαρσον, στην παρουσίαση της Γκρίζας Χώρας στο βιβλιοπωλείο των Ars Nocturna.

Το βιβλίο αποτελείται από πέντε ιστορίες. Οι δύο πρώτες κινούνται στον χώρο του Sword and Sworcery και μας θυμίζουν τις περιπέτειες του Κόναν και του Έλρικ, έργα που έχει μεταφράσει και επιμεληθεί ο Θωμάς Μαστακούρης. Εδώ οι ήρωες είναι θνητοί και παλεύουν ενάντια σε υπερφυσικές δυνάμεις, χρησιμοποιώντας ωστόσο αντίστοιχη βοήθεια. Αντίθετα, στις επόμενες τρεις ιστορίες όπου η μαγεία υπερισχύει των όπλων, πρωταγωνιστές είναι οι θεοί, όπως ο Θορ, ο Όντιν, ο Λόκι, ο Μπάλντερ, η Φρέγια και άλλοι ξακουστοί. Καλούνται να ταξιδέψουν μακριά από την Άσγκαρντ, μπλέκουν και εκείνοι σε περιπέτειες, έχουν ανθρώπινες αδυναμίες και παρόλο που αποτελούν σύμβολα θάρρους και ανδρείας, έρχονται αντιμέτωποι με τον φόβο. Έτσι κι αλλιώς, πάνω από τους θνητούς και τους θεούς, υπάρχει πάντα το πεπρωμένο. Αυτό είναι και το κύριο θέμα που ενώνει τούτες τις πέντε συναρπαστικές ιστορίες. 

Η Γκρίζα Χώρα αγηγείται τις περιπέτειες του Θόρβαρντ Ίβαρσον, ενός Βίκινγκ που έχει το χάρισμα  της ρουνομαντίας. Στο πρώτο μέρος ο Θόρβαρντ γίνεται δεκτός ως μέλος του “Θαλασσοδάρτη” ενός πλοίου που σαλπάρει για την Αγγλία επανδρωμένο με αρκετούς γενναίους. Μια άγρια καταιγίδα οδηγεί το πλοίο σε μια άγνωστη ακτή, όπου το πλήρωμα συναντά έναν μυστήριο γέρο ενώ λίγο αργότερα δέχεται επίθεση από τρολς. Ο Θόρβαρντ μαθαίνει με τον Όντιν ότι βρίσκεται στο Γιότουνχαϊμ, τη Χώρα των Γιγάντων, και τον συμβουλεύει κατάλληλα για το πώς θα καταφέρει να επιστρέψει στη Νορβηγία. Η αποστολή του είναι δύσκολη και θα πρέπει να χρησιμοποιήσει τόσο τη δύναμη του σπαθιού του όσο και τη δύναμη του μυαλού του, ενώ οι ρούνοι βρίσκονται πάντα με το μέρος του.

Στο δεύτερο μέρος  “Η Βόλβα του Τρότελαγκ” ο Θόρβαρντ επιστρέφει στον κόσμο του ίσα για να διαπιστώσει ότι έχουν περάσει πάνω από είκοσι χρόνια από τη μέρα που βρέθηκε στο Γιότουνχαϊμ. Μετά από συμπλοκή με στρατιώτες ελευθερώνει την Αρνόρα και γνωρίζει τη γιαγιά της, τη Σβάλα που είναι νόρνα, δηλαδή μάντισσα. Η Σβάλα του εξηγεί πώς η νέα θρηκεία αντικατέστησε τη λατρεία των παλιών θεών στη Νορβηγία και πως ο νέος άρχοντας έχει εξαπολύσει διωγμούς για εκείνους που παραμένουν πιστοί στους “ψεύτικους θεούς”. Έπειτα από επαφή με τον θεό Φρέι στο Άλφχαϊμ, τη Χώρα των Ξωτικών, οι τρεις αναλαμβάνουν μια αποστολή. Να βρουν το μαγικό κέρας που θα ανοίξει την πύλη για το Άλφχαϊμ ώστε να οδηγήσουν σε ασφαλές μέρος τον λαό του Φρέιλαντ.

Στο τρίτο και τελευταίο μέρος “Ο Λυκάνθρωπος”, ο Θόρβαρντ επιστρέφει ξανά στη Μίντγκαρντ για να εκδικηθεί τον επίσκοπο Αμβρόσιο και όσους του στέρησαν τη γαλήνη στη Χώρα των Ξωτικών. Ο προστάτης του, ο Όντιν, τον στέλνει να βρει τον Βάργκραντ, τον σαμάνο που θα τον εκπαιδεύσει να μεταμορφώνεται σε λύκο. Όμως ο Αμβρόσιος δεν προστατεύται μόνο από κοινούς θνητούς, αλλά και από δαίμονες. Η εκδίκηση δεν είναι απλή υπόθεση για τον Θόρβαρντ σε αυτήν τη μάχη στο Τρότελαγκ, όπου ολοκληρώνεται το επικό αφήγημα της Γκρίζας Χώρας.

Η δεύτερη ιστορία “Απρόσκλητοι Επισκέπτες” τοποθετείται χρονικά στο 1057μ.Χ. στην εκχριστιανισμένη πια Νορμανδία. Μετά από ένα πολυήμερο και κουραστικό ταξίδι στη θάλασσα, ο Χάλφρεντ και οι σύντροφοί του αναγκάζονται να ζητήσουν φιλοξενία από τους καλογέρους μιας παράξενης μορφής. Παρόλο που πλησιάζουν το μοναστήρι ειρηνικά, οι καλόγεροι τους επιφυλάσουν μια δυσάρεστη έκπληξη, καθώς η πίστη τους δεν βασίζεται στον Χριστό, αλλά στον Εωσφόρο και ένας μετά τον άλλον οι δαίμονες αναλαμβάνουν δράση για τους απρόσκλητους επισκέπτες. Αξίζει να σημειωθεί ότι η συγκεκριμένη ιστορία έχει εικονογραφηθεί στο παρελθόν από τον Γιάννη Ρουμπούλια στο πρώτο τεύχος του περιοδικού Τρόμος και Φαντασία που κυκλοφορούσε από τις εκδόσεις Ψυχής τα Λαμπυρίσματα.

Η τρίτη ιστορία, όπως προδίδει και ο τίτλος της “Ταξίδι στο Γιότουνχαϊμ” είναι μια περιπλάνηση στη Χώρα των Γιγάντων. Εδώ παρακολουθούμε δύο θεούς, τον Θωρ και τον Λόκι, να περνούν μια σειρά από δοκιμασίες για να κατατροπώσουν τον βασιλιά των Γιγάντων. Παρόλο που οι δυο Έζιρ χαρακτηρίζονται από παντοδυναμία, θάρρος, εξυπνάδα και πανουργία, δυσκολεύονται να νικήσουν τους εχθρούς τους, οι οποίοι είναι προετοιμασμένοι για τον ερχομό τους στο Γιότουνχαιμ και τους υποδέχονται κατάλληλα.

Στην τέταρτη ιστορία “Ο Θάνατος του Μπάλντερ” πρωταγωνιστές είναι και πάλι οι θεοί. Ο νεαρός Μπάλντερ βασανίζεται από δυσοίωνα όνειρα που προμηνύουν τον θάνατό του. Για να το αποτρέψουν αυτό, οι γονείς του, Φρίγγα και Όντιν, ταξιδεύουν στις Χώρες των Νεκρών όπου έρχονται αντιμέτωποι με πνεύματα και αινίγματα. Καταφέρνουν να αποτρέψουν το πεπρωμένο, μα ο Μπάλντερ θα πεθάνει από κάτι απρόβλεπτο. Ωστόσο, υπάρχει ελπίδα να επιστρέψει στη ζωή και έτσι οι θεοί ξεκινούν και μες στην απόγνωση να περιπλανιούνται αναζητώντας τη σωτηρία του αδικοχαμένου Μπάλντερ.

Τέλος, στο “Χλίντσκιαλφ” όπου όλες οι επικές αφηγήσεις ολοκληρώνονται, ο συγγραφέας-σκάλδος μας φέρνει μπροστά στον θρόνο του Όντιν, του Μεγάλου Πατέρα, όπου βλέπουμε τον θεό σε όλο του μεγαλείο, με τους λύκους και τα κοράκια και το τρομερό του δόρυ. Ένα μικρό αφήγημα για αποχαιρετισμό στην Γκρίζα Χώρα και την υπόσχεση πως κάποια στιγμή θα ξανασυναντηθούμε όλοι μαζί σε κάποια μακρινή ακτή με όπλα, ρούνους, φτερωτά κράνη και στρογγυλές ασπίδες.

Μέσα από τις ιστορίες της Γκρίζας Χώρας αναδύεται η υπεροχή ενός ξεχασμένου κόσμου και μιας γενναίας μυθικής παράδοσης. Οι ήρωες, τόσο οι θνητοί όσο και οι θεοί, αγωνίζονται ηρωικά για χάρη της ζωής και της αυτοθυσίας. Και παρόλο που τα ιδανικά αυτά επηζούν μέχρι τις μέρες μας, δεν τα συναντάμε παρά μόνο στα καλά βιβλία του φανταστικού, στα κόμιξ και στις κινηματογραφικές μεταφορές τους. Βιβλία σαν την Γκίζα Χώρα μας κάνουν να νοσταλγούμε τους χαμένους καιρούς και να επιστρέφουμε εκεί που πραγματικά ανήκουμε: σε ένα μυθικό παρελθόν όπου η καρδιά του πολεμιστή μπορεί να αγωνιστεί σε κάθε αντιξοότητα. Να νικήσει ή να πεθάνει προσπαθώντας. Και μετά το πέρας της μάχης αλλά και της ίδιας της ζωής, να υπήρχει ένας βάρδος, ένας σκάλδος, ένας ποιητής, να αφηγηθεί την ιστορία γύρω από τη φωτιά. Τη φωτιά που διώχνει τα τέρατα και τα σκοτάδια. Τη φωτιά που μας κρατάει ενωμένους.

Ευχαριστούμε τις εκδόσεις SΕΛΙΝΙ που έφερε και πάλι στο φως την Γκρίζα Χώρα.

Μπορείτε να αγοράσετε το βιβλίο εδώ: http://www.psihalos.gr/selini/i-gkriza-xwra.html

Βιογραφικό του συγγραφέα:

Ο Θωμάς Π. Μαστακούρης γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Σπούδασε πολιτικές επιστήμες και νομικά και είναι κάτοχος μεταπτυχιακού στην βιοηθική.

Είναι δικηγόρος, συγγραφέας και μεταφραστής. Έχει συγγράψει και εκδώσει πολλά βιβλία και περισσότερα από σαράντα διηγήματα ηρωικής και επιστημονικής φαντασίας, τρόμου και μεταφυσικής. Επίσης είναι δημιουργός του παιχνιδιού ρόλων Ζωντανά Έπη που διαδραματίζεται στην ομηρική Ελλάδα.

Επί δεκαπέντε χρόνια ήταν υπέθυνος επιμελητής και μεταφραστής της θρυλικής σειράς ανθολογιών επιστημονικής φαντασίας των εκδόσεων Ωρόρα. Έχει γράψει εκατοντάδες άρθρα και δοκίμια, σενάρια για κόμικς και έχει συμμετάσχει σε πολλά συλλογικά βιβλία. Έχει συνεργαστεί με πολλούς εκδοτικούς οίκους ως μεταφραστής και επιμελητής εκδόσεων, έχοντας περισσότερες από 250 μεταφράσεις βιβλίων και δοκιμιών στο ενεργητικό του.