Βιβλιο-πρόταση: Οι Δαίμονες του Χιλ Χάουζ (The Haunting of Hill House) της Shirley Jackson από τις εκδόσεις Επιλογή/Θύραθεν
“...whatever walked there, walked alone.”
Το Hill House σε στοιχειώνει. Θα σε στοιχειώσει σε κάθε σου βήμα, σε κάθε του αψίδα, σε κάθε του αλλόκοτη γραμμή, με το κατώφλι του να προμηνύει ζοφερές σκιές έτοιμες να σε τυλίξουν μέσα σε έναν ονειρικό και εφιαλτικό κόσμο, στον κόσμο του Hill House.
Η Shirley Jackson έχει χαρακτηριστεί ως μια από τις καλύτερες Αμερικανίδες συγγραφείς του 20ου αιώνα, έναν τίτλο που σίγουρα οφείλει κατά κύριο λόγο στο αριστούργημα της, The Haunting of Hill House, το οποίο και έχει χαρακτηριστεί ως ένα από τα πλέον κλασικότερα δείγματα γοτθικής μυθοπλασίας. Μάλιστα, ο «άρχοντας του τρόμου» Stephen King έχει δηλώσει ότι πρόκειται για «ένα αριστούργημα στο χώρο του υπερφυσικού μυθιστορήματος» και το The Haunting of Hill House, μπορεί να χαρακτηριστεί επάξια ως «ένα από τα δύο καλύτερα βιβλία που γράφτηκαν ποτέ με θέμα ένα στοιχειωμένο σπίτι».
Το σκοτάδι καραδοκεί. Το Hill House αναπνέει, παραμονεύοντας την επόμενη ζωντανή ψυχή που θα σταθεί στο κατώφλι του, και εμείς γινόμαστε οι επόμενοι επισκέπτες του. Ο Dr. Montague μας προσκαλεί να ακολουθήσουμε τον φιδογυριστό δρόμο για τους λόφους· έναν δρόμο που σε κάθε του στροφή μας πηγαίνει ένα βήμα πιο μακριά από τη λογική και την πραγματικότητα, αρκεί να είμαστε αρκετά γενναίοι να τον ακολουθήσουμε και αρκετά ανοιχτόμυαλοι να ακούσουμε τους ψιθύρους στο σπίτι των λόφων. Αυτό άλλωστε ζητά και ο Dr. Montague στα γράμματα του, τα οποία και αποτελούν εισιτήριο εισόδου στο σπίτι.
Βασικός πρωταγωνιστής της ιστορίας είναι ο Dr. Montague, ο οποίος εισάγει τους υπόλοιπους χαρακτήρες αλλά και τον αναγνώστη στην ιστορία του σπιτιού, αποτελώντας τον σύνδεσμο μεταξύ ορατού και αοράτου, μεταξύ επιστήμης και μεταφυσικής. Ως αμερόληπτος άνθρωπος της λογικής και της επιστήμης, ο Dr Montague δεν απορρίπτει αλλά ούτε και δέχεται το μεταφυσικό, ενώ προτιμά να φέρει εις πέρας την αποστολή του να ερευνήσει την υπόθεση του Hill House βασιζόμενος στην πραγματικότητα, αφήνοντας όμως και ένα περιθώριο στο μεταφυσικό.
Στα πλαίσια της έρευνας του, ο καθηγητής είναι αποφασισμένος να φθάσει στην αλήθεια και να γίνει μάρτυρας –εκείνος και οι προσκεκλημένοι του– των μεταφυσικών δραστηριοτήτων του Hill House. Επιλέγει, λοιπόν, κάποιους ευαίσθητους ανθρώπους για να τον βοηθήσουν στην έρευνα του: τους Eleanor Vance, Theodora just Theodora και Luke Sanderson. Οι νέοι ένοικοι του σπιτιού δεν επιλέγονται διόλου τυχαία, καθώς πρόκειται για ανθρώπους οι οποίοι είχαν σημαντικές μεταφυσικές εμπειρίες στο παρελθόν (π.χ. η Eleanor και η Theodora) ενώ ο Luke, ως κληρονόμος του σπιτιού, βρίσκεται εκεί για να επιτηρεί το σπίτι.
Με την άφιξη τους στο Hill House, οι πρωταγωνιστές αισθάνονται αυτομάτως ένα δέος για το κτίριο, όπως ορθώνεται ανάμεσα στους κατάφυτους λόφους· ένα δέος που σύντομα μετατρέπεται σε απέχθεια και, τέλος, σε ρίγος. Λίγο-πολύ όλοι οι πρωταγωνιστές γοητεύονται από το σπίτι, οι προσωπικότητες τους όμως καθορίζουν την επιρροή του σπιτιού στον καθένα τους ξεχωριστά. Η Theodora και ο Luke αντιμετωπίζουν το σπίτι ως μια νέα περιπέτεια, με τους δυναμικούς τους χαρακτήρες να μην επηρεάζονται από την επίδραση του Hill House, ενώ η Eleanor Vance είναι εκείνη που από την πρώτη στιγμή συνδέεται άρρηκτα με το σπίτι και τα μυστικά του. Πιο συγκεκριμένα, η Eleanor έχει χαρακτηριστεί ως ένας από τους πιο ολοκληρωμένους χαρακτήρες του έργου. Εύθραυστη και συνεσταλμένη, το άκρως αντίθετο από την δυναμική και δραστήρια Theodora, αποζητά όσο τίποτε άλλο την απελευθέρωση από τη μίζερη πραγματικότητα στην οποία ζούσε όλα αυτά τα χρόνια. Η Eleanor θεωρεί τον εαυτό της τυχερό που επελέγη να διαμείνει στο Hill House, το οποίο και φαντάζει ως ένας ονειρικός τόπος στα μάτια της· ένας τόπος ο οποίος την προσκαλεί αλλά και την απωθεί ταυτόχρονα. Ακόμα και όταν λαμβάνουν χώρα τα πρώτα «στοιχειώματα» εντός του σπιτιού, η Eleanor απλώνει το χέρι της προς τις σκιές του Hill House, με τρόμο στην αρχή αλλά με λαχτάρα στο τέλος, και αφήνεται στο χορό των σκιών.
“We couldn't even hear you, in the night.... No one could. No one lives any nearer than town. No one else will come any nearer than that."
"In the night," Mrs. Dudley said, and smiled outright. "In the dark," she said.”
Το Hill House φαινόταν να φέρει κάτι διαβολικό εξ’ αρχής. Χτίστηκε τον 19ο αιώνα από τον Hugh Crain, ο οποίος φιλοδοξούσε το κάστρο του στους λόφους να φιλοξενήσει μια μεγάλη οικογένεια με πολλά παιδιά. Αντιθέτως, από την πρώτη στιγμή το κακό ρίζωσε στο Hill House και ενώ ο Hugh Crain απέκτησε δύο κοριτσάκια, οι τρεις γυναίκες που παντρεύτηκε βρήκαν τραγικό θάνατο μέσα στο σπίτι. Όταν μεγάλωσαν οι κόρες του Hugh Crain, το σπίτι έγινε αντικείμενο μιας ακραίας φιλονικίας ανάμεσα στις δύο αδερφές, οι οποίες χωρίστηκαν μια για πάντα πικραμένες, με το σπίτι στο τέλος να περιέρχεται στην συνοδό της μιας τους, η οποία διέμενε στο σπίτι όλα αυτά τα χρόνια άτεκνη και ανύπαντρη. Η νεαρή συνοδός, αφού κληρονόμησε το Hill House, δέθηκε μαζί του και βρέθηκε κοντά στην παράνοια, δίνοντας τέλος στη ζωή της, αυτοκτονώντας στην σκάλα της βιβλιοθήκης. Μετά από χρόνια, το σπίτι περιέρχεται σε μια μακρινή συγγενή της, την κυρία Sanderson.
Το κακορίζικο Hill House θα εγκαταλειφθεί αμέτρητες φορές από τους ενοίκους που φιλοδοξούσαν να αποκτήσουν το δικό τους κάστρο και θα στέκει αγέρωχο και τρομερό στους λόφους, με το ζεύγος Dudley να το φροντίζει κατά τη διάρκεια της ημέρας. Τις νύχτες όμως το Hill House στέκει ολομόναχο με τις οπτασίες και τους δαίμονες του να περιφέρονται…
Το μυθιστόρημα της Shirley Jackson καταφέρνει να αιχμαλωτίσει το ενδιαφέρον του αναγνώστη μέσα από μια γλαφυρή αφήγηση ενώ η υποβλητική ατμόσφαιρα που υφαίνει η συγγραφέας δίνει σάρκα και οστά στις σελίδες του βιβλίου. Ορισμένες καταστάσεις περιγράφονται με ειρωνικό –σχεδόν κωμικό– τρόπο προσδίδοντας στο βιβλίο μια νότα ευθυμίας. Φυσικά, το The Haunting of Hill House αποτελεί ένα έργο μυθοπλασίας τρόμου, περιλαμβάνει ωστόσο και στοιχεία ψυχολογίας, ειδικά όσον αφορά τον χαρακτήρα της Eleanor Vance. Μάλιστα, η ίδια η Jackson εμπνεύστηκε το έργο της από ψυχικές έρευνες σχετικές με μεταφυσικές εμπειρίες, ενώ συγγράφοντάς το εμφάνισε και η ίδια αγοραφοβία, υποστηρίζοντας ότι το ίδιο της το έργο την απορρόφησε. «I have written myself into the house», είχε δηλώσει σε μια επιστήθια φίλη της.
Η ιστορία του Hill House μεταφέρθηκε δύο φορές στον κινηματογράφο, με τον τίτλο The Haunting. Η πρώτη μεταφορά, εκείνη του 1963 αποτελεί και την πιστότερη διασκευή της ιστορίας ενώ έχει χαρακτηριστεί ως μια από τις καλύτερες ταινίες τρόμου όλων των εποχών (The Guardian). Η καταπληκτική ερμηνεία της Julie Harris ως Eleanor κατάφερε να αποτυπώσει με κάθε σαφήνεια και γλαφυρότητα την ιδιαίτερη ψυχοσύνθεση της ηρωίδας. Αντίθετα, η ταινία του 1999 με τον ίδιο τίτλο και πρωταγωνιστές τους Liam Neeson, Catherine-Zeta Jones και Lili Taylor χαρακτηρίστηκε περισσότερο ως παρωδία σε μια χαλαρή διασκευή του έργου.
Μια άλλη διασκευή που αξίζει να αναφερθεί είναι το Rose Red του Stephen King, στο οποίο και χρησιμοποιήθηκε ελαφρώς το βιβλίο της Shirley Jackson ως πηγή έμπνευσης, όσον αφορά τον κληρονόμο του σπιτιού αλλά και τη γενικότερη ιστορία όπου το ομώνυμο στοιχειωμένο σπίτι ερευνάται από μια ομάδα ατόμων με ψυχικές δυνάμεις. Η τηλεταινία Rose Red κυκλοφόρησε το 2002 και σύμφωνα με τον ίδιο τον Stephen King –λάτρη του έργου της Jackson– αρχικά αποτελούσε ένα φιλόδοξο σχέδιο για την μεταφορά του αυτούσιου έργου της Jackson, το οποίο όμως στην πορεία ναυάγησε.
Όσον αφορά την σειρά του Netflix, The Haunting of the Hill House, η οποία και προβλήθηκε το 2018, το συγκεκριμένο εγχείρημα σε σκηνοθεσία Mike Flanagan στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία. Το νέο Haunting χαρακτηρίστηκε καθηλωτικό, τρομακτικό και συγκλονιστικό. Η πρόσφατη μεταφορά κατάφερε να εκσυγχρονίσει το Hill House της Shirley Jackson και να το ανοικοδομήσει από μια νέα οπτική, εκείνη της οικογένειας Crain. Βέβαια, οι βασικοί χαρακτήρες της σειράς στηρίχθηκαν στους χαρακτήρες του βιβλίου ενώ και τα γεγονότα βασίστηκαν κυρίως στο βιβλίο.
Η σειρά πραγματεύεται τη ζωή της οικογένειας Crain, η οποία και εγκαθίσταται στο Hill House προκειμένου να ανακαινίσει το σπίτι και να το ετοιμάσει για να πουληθεί. Με την άφιξη τους στο Hill House, το ζεύγος Crain και τα πέντε ανήλικα παιδιά τους θα έρθουν αντιμέτωποι με την ανατριχιαστική ιστορία του σπιτιού, το οποίο και θα τους στοιχειώσει για την υπόλοιπη ζωή τους, καθορίζοντας έτσι τις μετέπειτα επιλογές τους αλλά και τις ζωές τους εν γένει. Η σειρά κατάφερε να δώσει νέα πνοή στο έργο της Jackson, ενώ διαβάζοντας κανείς το βιβλίο αντιλαμβάνεται ότι ακόμα και αν το γενικότερο σενάριο της σειράς είναι διαφορετικό, το κλίμα, η ψυχική κατάσταση των ηρώων, και μικρές λεπτομέρειες του βιβλίου, παραμένουν ίδιες και απαράλλακτες.
A ghost can be a lot of things. A memory, a daydream, a secret. Grief, anger, guilt. But, in my experience, most times they're just what we want to see.
— Steven Crain, The Haunting of Hill House, Season 1: Steven Sees a Ghost
Βιβλιογραφία και Διαδικτυακές Πηγές
“Agoraphobia and an unhappy marriage: the real horror behind The Haunting of Hill House.” The Guardian, https://www.theguardian.com/books/2018/oct/22/pure-fear-how-the-haunting-of-hill-house-opened-a-new-chapter-in-horror-netflix. Accessed 22 October 2019.
“Stephen King's 'Rose Red' Is A Pretty Good Haunted House Miniseries That Fell Into Obscurity.” Ranker, https://www.ranker.com/list/rose-red-stephen-king-hill-house/orrin-grey. Accessed 22 October 2019.
“The Haunting (1963).” IMDB, https://www.imdb.com/title/tt0057129/?ref_=tt_sims_tti. Accessed 22 October 2019.
“The Haunting (1999).” IMDB, https://www.imdb.com/title/tt0171363/?ref_=tt_sims_tt. Accessed 22 October 2019.
“The Haunting of Hill House.” HauntingHillHouse, https://hauntinghillhouse.fandom.com/wiki/The_Haunting_of_Hill_House_(Novel). Accessed 22 October 2019.
“The Haunting: No 13 best horror film of all time.” The Guardian, https://www.theguardian.com/film/2010/oct/22/haunting-wise-horror. Accessed 22 October 2019.
Jackson, Shirley. Οι Δαίμονες του Χιλ Χάους. Εκδόσεις Θύραθεν.