Συνέντευξη με τον βραβευμένο μουσικό Δήμο Σταθούλη

Ο Δήμος Σταθούλης γεννήθηκε το 1979 στην Κόρινθο. Στα 18 του μετακόμισε στην Ξάνθη ως φοιτητής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, ενώ παράλληλα συνέχισε τις σπουδές του στη μουσική. Τα επόμενα χρόνια απέκτησε δίπλωμα ηλεκτρολόγου Μηχανικού, πτυχίο κιθάρας και θεωρητικών μουσικής και σήμερα φοιτεί στο τμήμα της σύνθεσης. Εργάζεται ως εκπαιδευτικός στη δευτεροβάθμια και σε ωδεία, συνθέτης για media, μουσικός παραγωγός και arranger ενώ συμμετέχει και σε διάφορα μουσικά σχήματα. To 2016 απέσπασε 1ο εθνικό βραβείο σύνθεσης από τη Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης και Επικοινωνίας και το 2017 2ο διεθνές βραβείο σύνθεσης απ' το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.

1) Πώς γεννήθηκε μέσα σας η επιθυμία να ασχοληθείτε με τη μουσική του φανταστικού, γνωστότερη ως επική μουσική;

Δ.Σ. Αρχικά είμαι λάτρης του fantasy (ή φανταστικό, στα ελληνικά) στο πλαίσιο της λογοτεχνίας των games κτλ. Μπορεί κάποιος να με αποκαλέσει λίγο nerd, δεδομένου οτι είμαι κοντά στα 40 και ακόμη παιζω Magic the gathering, DnD κ.ά.. Περαιτέρω, το μουσικό είδος fantasy είναι λατρεμένο. Το ότι πατάει πάνω σε φανταστικούς κόσμους το κάνει πιο ενδιαφέρον, δεδομένου ότι οι συνθέτες φτιάχνουν και αυτοί έναν μουσικό φανταστικό κόσμο που σου δίνει περιθώρια να ξεδιπλώσεις και εσύ τη φαντασία σου και να πειραματιστείς, και ίσως να δημιουργήσεις κι εσύ κάτι καινούργιο.

2) Ποια υπο-είδη θα λέγατε πως υπάρχουν στη μουσική του φανταστικού και ποιο από αυτά αγαπάτε περισσότερο να ακούτε και να δημιουργείτε;

Δ.Σ. Είμαι πολύ κακός στο να περιγράφω τα είδη όπως τα αντιλαμβάνεται ο περισσότερος κόσμος. Για μένα είναι η περιγραφή του κόσμου και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, που θα με οδηγήσουν στον τελικό ήχο. Π.χ. Στον «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών» το theme του Shire απ’ το theme της Mordor έχουν τελείως διαφορετικό ηχόχρωμα, γιατί έχουν τελείως διαφορετικά χαρακτηριστικά. To fantasy μπορεί να κινείται από extra mild καρτουνίστικη μουσική για παιδιά, όπως είναι π.χ. τα στρουμφάκια, έως δυνατή σκοτεινή epic μουσική για ενήλικες, όπως είναι η μουσική του Darth Vader, και προσωπικά αγαπάω όλο το εύρος.

3) Ποιες προυποθέσεις, σύμφωνα με εσάς, πρέπει να πληροί ένα κομμάτι ή ένας συνθέτης για να υπαχθεί στη μουσική του φανταστικού;

Δ.Σ. Για να πληροί ένα κομμάτι τις προυποθέσεις για να ενταχθεί στην κατηγορία fantasy πρέπει η μουσική να ενισχύει τον κόσμο που περιγράφει και όχι να δουλεύει εναντίον του. Κάθε συνθέτης θα προσεγγίσει τη μουσική με διαφορετικό τρόπο, αλλά όλοι στο τέλος κρίνονται στο κατά πόσο το κοινό μπορεί να απολαύσει τη μουσική και την εικόνα σαν ένα ενιαίο πράγμα. Αν μπορούσα να δώσω μια παρομοίωση με θέμα τη μαγειρική, θα έλεγα ότι η μουσική μέσα σε ένα παιχνίδι ή μία ταινία είναι τα καρυκεύματα. Αν το παρακάνεις, μπορείς να καταστρέψεις το γεύμα, αν εισαι πολύ συντηρητικός μπορεί να είσαι από άνοστος έως αδιάφορος.

Ένας συνθέτης για να γράψει fantasy πρέπει να αποκτήσει καλή γνώση αρμονίας και ενορχήστρωσης. Α, και να έχει και φαντασία!

4) Ασχολείστε αποκλειστικά με τη μουσική του φανταστικού; Αν όχι, με ποια άλλα ήδη έχετε ή θα θέλατε να ασχοληθείτε;

Δ.Σ. Η διαδρομή μου στη σύνθεση ξεκίνησε πριν 15 χρόνια και μπορώ να πω ότι μέσα σε αυτά, αν εξαιρέσεις τα πολύ τεχνικά μέρη της metal ή της jazz, ασχολήθηκα σχεδόν με τα πάντα. Μπήκα πολύ γρήγορα στη διαδικασία ανάλυσης διαφορετικών ειδών μουσικής σε όλα τα στάδια της παραγωγής, από τη σύνθεση μέχρι το mastering. Αυτή η διαδικασία με βοήθησε στο να εκπαιδεύσω την ακοή μου, να μάθω τα όρια του κάθε είδους, αλλά και να αντιληφθώ τη μουσική σαν μία ενιαία γλώσσα που απλά επιλέγεις να πεις διαφορετικά πράγματα. Σήμερα απολαμβάνω τη διαφορετικότητα των project που αναλαμβάνω που αφορούν είτε δικές μου συνθέσεις είτε άλλων.

5) Πώς εμπνέεστε για το επόμενό σας κομμάτι και πόσο διαφορετική είναι η διαδικασία της δημιουργίας όταν συνθέτετε για κάποιο συγκεκριμένο project;

Δ.Σ. Η αλήθεια είναι οτι πλέον δεν έχω πολύ χρόνο στο να γράψω μουσική χωρίς να υπάρχει κάποιο project. Προσπαθώ, ωστόσο, να κάνω κάθε χρόνο ένα προσωπικό soundtrack, αλλά η προσέγγισή μου είναι ίδια με αυτήν που έχω όταν γράφω για project.  Θα δημιουργήσω μια θεματολογία στο μυαλό μου και θα αναπτύξω αυτήν.

6) Η χρήση της τεχνολογίας για ηλεκτρονική σύνθεση των οργάνων και των φωνητικών σίγουρα εξοικονομεί χρήματα και χρόνο στους μουσικούς. Συμφωνείτε;

Δ.Σ. Ναι και όχι. Η μεγάλη καινοτομία που έφεραν τα τελευταίας τεχνολογίας ψηφιακά όργανα, αφορούν περισσότερο την ορχήστρα που είναι αδύνατον να ηχογραφήσεις χωρίς μεγάλο budget γιατί είναι πολλοί οργανοπαίχτες, μηχανικοί ήχου με τεράστια εμπειρία και χώροι ακουστικά μελετημένοι. Οπότε εκεί υπάρχει εξοικονόμηση χρημάτων. Αλλά για να ακουστεί η ψηφιακή ορχήστρα σαν πραγματική ορχήστρα (και λέω σαν, γιατι ποτέ δεν θα ακουστεί) χρειάζεται πάρα πολύς χρόνος. Υπάρχουν πολλές παράμετροι για να ακουστεί ενα όργανο σαν να το παίζει άνθρωπος και άλλες τόσες για να ακουστεί αυτό το όργανο σαν μέλος ενός ευρύτερου συνόλου. Θέλει πολλή υπομονή, πολλές γνώσεις και πολύ χρόνο.

7) Ποια η θέση της μουσικής του φανταστικού αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα;

Δ.Σ. Δεν υπάρχει καμία θέση για τη fantasy μουσική στην Ελλάδα. Τα fantasy projects γενικά είναι ακριβά και δύσκολα, γιατί πρέπει να δημιουργήσεις ένα καινούργιο κόσμο. Αν δείτε τα αξιοσημείωτα fantasy projects ανά τον κόσμο θα δείτε ότι είναι τεράστιες παραγωγές. Δυστυχώς, η Ελλάδα δεν μπορεί να ανταποκριθεί σε αυτά τα νούμερα. Δεν θα δείτε στον Ελληνικό κινηματογράφο fantasy παραγωγές, και κάποιοι Έλληνες game designers που κανουν fantasy games, τα χρηματοδοτούν οι ίδιοι. Ελπίζω κάποια στιγμή το κράτος να δημιουργήσει ευνοϊκές συνθήκες και να χρηματοδοτήσει τέτοια project.

8) Πώς πίστευετε ότι η μουσική του φανταστικού θα μπορούσε να ανθίσει και να γίνει περισσότερο γνωστή στη χώρα μας;

Δ.Σ. To fantasy ως είδος στην Ελλάδα είναι αρκετά διαδεδομένο. Όλοι έχουν ακούσει τη μουσική του LOTR, του Game of Thrones, τα Ηarry Potter, τα Star Wars... Αλλά όλα αυτά έρχονται από το εξωτερικό, δυστυχώς τίποτα αντίστοιχο δεν δημιουργείται εδώ. 

9) Υπάρχουν χώροι και ομάδες όπου κάποιος θα μπορούσε να παίξει/διδαχθεί επική μουσική;

Δ.Σ. Δεν γνωρίζω. Οι δικοί μου τίτλοι προήλθαν απο ιδιωτικά εκπαιδευτήρια, αλλά τα μουσικά πανεπιστήμια δεν νομίζω ότι παρέχουν αυτού του είδους την εξειδίκευση. Προσωπικά, επειδή ασχολούμαι και με την εκπαίδευση, έχω μαθητές που στο πλαίσιο των διαφορετικών ειδών, αναλύουμε και φτιάχνουμε fantasy themes. Ενδεχομένως να υπάρχουν και άλλες μοναδικότητες, αλλά κάποιον ευρύτερο φορέα δεν γνωρίζω να υπάρχει.

10) Ποια θα λέγατε ότι είναι η διαφορά ανάμεσα στην επική/φανταστική μουσική και την κλασική μουσική;

Δ.Σ. Η κλασική μουσική, ας πούμε από το 1700 εως σήμερα, έχει αλλάξει πάρα πολύ και είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστεί ως ένα είδος. Από κει και πέρα, οι συνθέτες κινηματογραφικής μουσικής προσεγγίζουν με διαφορετικό τρόπο τη σύνθεση. Κάποιοι όπως ο John Williams γράφουν με  πιο παραδοσιακό στιλ (πιο κοντά στην ορχηστρική γραφή της κλασικής μουσικής και στις μεθόδους ηχογράφησής της) ενώ κάποιοι όπως ο Hans Zimmer εντάσσουν και πιο μοντέρνα στοιχεία και χρησιμοποιούν μηχανικούς ήχου, όπως ο Meyerson, που έχουν backround pop μουσικής. Όλοι, ωστόσο, έχουν επηρεαστεί είτε άμεσα είτε έμμεσα από την κλασική μουσική. Υπάρχουν αρκετά βίντεο στο YouTube για τις ομοιότητες του Star Wars του John Williams και του Mars του Gustav Holst, ο οποίος με τη σειρά του επηρεάστηκε από Straus, Ravel, Grieg...

11) Ποιο είναι το αγαπημένο σας κομμάτι -ή συνθέτης- φανταστικής μουσικής και γιατί;

Δ.Σ. Νομίζω ότι το soundtrack που μου κίνησε πιο πολύ το ενδιαφέρον ήταν το «How to Train your Dragon» του John Powell. Τον λάτρευα από τότε που έγραφε για την τριλογία Born Idenity κτλ. Όταν τον ακουσα να γράφει fantasy, έμεινα με ανοιχτό το στόμα.

12) Ποιον συνθέτη φανταστικής μουσικής που θαυμάζετε θα θέλατε να συναντήσετε και τι θα τον ρωτούσατε, αν μπορούσατε να ρωτήσετε μονάχα ένα πράγμα;

Δ.Σ. Αυτός θα ήταν ο John Powell και θα τον ρωτούσα αν μπορώ να ρωτήσω περισσότερα από ένα πράγμα. Τέτοιες ευκαιρίες δεν χάνονται!

13) Θα λέγατε πως οι σπουδές σας ως μηχανικού υπολογιστών σας έχουν βοηθήσει στην πορεία σας ως συνθέτη;

Δ.Σ. Οι σπουδές μου ως μηχανικού υπολογιστών με βοήθησαν να συνειδητοποιήσω τι θέλω πραγματικά να κάνω. Πρακτικά με βοήθησαν στο θέμα του production που γίνεται σήμερα μέσω των υπολογιστών και υπάρχουν αρκετά τεχνικά ζητήματα που πρέπει να λύσεις μέχρι να φτάσεις να ολοκληρώσεις ένα μεγάλο project. 

14) Πόσο διαφορετικό θα λέγατε πως είναι να συνθέτετε το score ενός βιντεοπαιχνιδιού έναντι ενός βίντεο;

Δ.Σ. Εξαρτάται το παιχνίδι. Αν είναι story με πολλά βίντεο, στην πραγματικότητα γράφεις πάλι πάνω σε βίντεο. Αν δεν υπάρχουν animation τέτοιου τύπου, τότε ο κατασκευαστής σου ζητάει να του φτιάξεις διάφορα themes για πόλεις, μάχες, για περιήγηση στον χάρτη κτλ. Εκεί σου δίνει τις περιγραφές για διάρκεια, looped ή όχι και σου δίνει περιγραφές του κόσμου, καθώς και γραφιστικά του παιχνιδιού για να ξέρεις τι κόσμο περιγράφεις.

15) Κλείστε με μία ευχή για το Will o’ Wisps.

Δ.Σ. Να γίνει όσο τον δυνατόν μεγαλύτερο!

Website: www.dimosstathoulis.com

Fb page: https://www.facebook.com/dimos.stathoulis.composer/